Хăвăртлăх: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Surjection (Сӳтсе яв | хушни)
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
Ellodanis5 (Сӳтсе яв | хушни)
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
 
1-мĕш йĕрке:
'''Хăвăртлăх''' (час-часах <math>\vec v</math> паллăпа палăртаççĕ, {{lang-en|velocity}} е {{lang-fr|vitesse}}, чăн малтан {{lang-la|[[wikt:velocitas|vēlōcitās]]}} пулнă) — [[вектор (математика)|векторла]] [[кап (физика)|физикăлла кап]], материлле пăнчă пек пăхма май пур [[ĕскер]] [[куçнăлăх]]ĕ, суйласа илнĕ [[пуçлав системитытăмĕ]]пе танлаштаруллăн, еплерех темппа улшăннине палăртать; [[радиус-вектор]]ăн харпăр пăнчăри [[вăхăт]] тĕлĕшпе илнĕ [[функцифункцин тăхăмĕ|тăхăмĕ]]пе танлашать<ref>Маркеев А. П. Теоретическая механика. — М.: Наука, 1990. — 416 с. — ISBN 5-02-014016-3..</ref>. Ку [[сăмах]]пах [[скаляр]]лă капа та (хăвăртлăх веторĕн модульне е пăнчăн ''алгебрăлла хăвăртлăхне'', çак векторăн пăнчăри сĕртĕнкен йĕр çине ÿкнĕ проекцийĕскере) калаççĕ<ref>Старжинский В. М. Теоретическая механика. — М.: Наука, 1980. — 464 с.</ref>.
== Формула ==
Калăпăр, <math>\vec v</math> хăвăртлăх, <math>\Delta \vec r</math> уйрăм тĕлти куçнăлăх, <math>\vec r</math> радиус-вектор, <math>t</math> вăхăт. Вара:
11-мĕш йĕрке:
кунта <math>\vec s</math> — куçнăлăх.
 
Иккĕмĕш меслет ансатрах та ăнланмалларах пек. Анчах та пĕрремĕшĕ кирек мĕнле [[пуçлав тытăмĕ|пуçлав системи]]пе те çыхантарма май парать.
== Вуламалли ==
*Яковлев В. И. Предыстория аналитической механики. — Ижевск: НИЦ «Регулярная и хаотическая динамика», 2001. — 328 с. — ISBN 5-93972-063-3..