Хвети: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Ymblanter (Сӳтсе яв | хушни)
п Откат правок Император Тихон (обсуждение) к версии Ellodanis5
Тэг: Каялла тавăр
Chavash (Сӳтсе яв | хушни)
1-мĕш йĕрке:
{{toc-right}}
'''Хвети''' — [[Чăваш чĕлхи|чăвашла]] юрăсем хайланă [[автор]]. Культура уçлăхĕнче ''Чăваш Хвети'' тесе асăнни те курăнкалать.<ref>[http://enc.cap.ru/?t=prsn&lnk=2998 ЧУВАШСКАЯ ЭНЦИКЛОПЕДИЯ ]</ref> [[1810]]-мĕш çул тĕлнелле çуралнă тесе шутлаççĕ. Ăçта çурални те, мĕн ĕçлесе пурăнни те, хăçан вилни те паллă мар. Хутла пĕлнĕ е пĕлмен — ку та уçăмсăр. ВăлВӑл Шупашкар таврашӗнчи пӗр ялта 1810 ҫул тӗлнелле ҫуралнӑ<ref name=":0"><nowiki>Енькка, Е. Чӑваш халӑхӗн юрӑ ӑстисем // Енькка, Е. Тӑван ен : [вӗренӳ пособийӗ] : 5-мӗш кл. валли / Елена Енькка ; [Шупашкар]Р. И. Крысина куҫарнӑ]. – Шупашкар, 2008. – С. 19-21.</nowiki></ref>, таврашĕнчи Вирьял тăрăхĕнче пурăннă.<ref>[http://chuvash.org/lib/author/123.html Хăш-пĕр тĕпчевçĕ ăна Чăваш Республикин Шупашкар районĕнчи Станьялта пурăннă Федор Погодейкин ямшăк тесе шутлать.]</ref>
 
== Юррисене çырса илни ==
Хвети юррисене [[Ознобишин Дмитрий Петрович|Д.П.Ознобишин]] ([[1804]]-[[1877]]) [[1833]]-мĕш çулта çырса илнĕ. [[Хусан]]ти "Заволжский Муравей" журналта çав çултах "Чувашская песня" статьяра пичетлесе кăларнă. [[1834]]-мĕш çулта [[Фукс Александра Андреевна|А.А.Фукс]] (?-[[1853]]) "Поездка из Казани в Чебоксары" [[Тĕрленчĕк|тĕрленчĕкĕнче]] кун çути кăтартать. [[1840]]-мĕш çулта вĕсене хăйĕн "Записки А.А.Фукс о чувашах и черемисах Казанской губернии" кĕнекине кĕртет. Пур тĕлте те юрăсен илемлĕхлĕ [[Куçарни|куçарăвĕсем]] те пур.
 
Д.П. Ознобишин поэт «Заволжский муравей» журналта унӑн 14 юррине пичетлесе кӑларнӑ хыҫҫӑн Чӑваш Хвети ҫинчен нумайӑшӗ пӗлнӗ. Каярахпа унӑн ытти сӑввисем те кун ҫути курнӑ. Чӑваш Хветине «Чӑваш Пушкинӗ» тенӗ. XX ӗмӗрти тепӗр паллӑ чӑваш юрӑҫи Гавриил Федоров 1878 ҫулхи пуш уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Шупашкар районне кӗрекен Томаккасси ялӗнче ҫуралнӑ (1962 ҫулта вилнӗ). Г. Федоров нумай юрӑ пӗлнӗ. Чӑваш халӑхӗ ӑста юрӑҫӑ пултарулӑхӗпе чӑвашсен паллӑ композиторӗ С.М. Максимов тӑрӑшнипе паллашнӑ. Вӑл Г.Ф. Федоровран пурӗ 800-е яхӑн чӑваш халӑх юррине ҫырса илнӗ. Акӑ вӑл юрланӑ юррӑн пӗр ҫаври:
 
Кӗмӗл ҫӗрӗ ҫыруллӑ,
 
Тӑхнӑр ҫыру пӗтиччен.
 
Эпир юрланӑ юррине
 
Аснӑр асран кайиччен.
 
Вырӑс тата чӑваш композиторӗсенчен нумайӑшӗ Г. Федоров юрланӑ юрӑсен кӗввисемпе хӑйсем юрӑсем хайланӑ чухне усӑ курнӑ. <ref name=":0" />
 
== Юрăçăн ячĕ пирки ==