Никольский Николай Васильевич: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Chavash (Сӳтсе яв | хушни)
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
1-мĕш йĕрке:
{{Çыравçă
|Ят = Николай Никольский
|Çуралнă чухнехи ят = Никольский Николай Васильевич
10-мĕш йĕрке:
|Ĕçсен чĕлхи = [[чăваш чĕлхи|чăваш]], [[вырăс чĕлхи|вырăс]]
|Жанр = ăслăх ĕçĕсем
|Ĕçлев тĕсĕ = чăваш чĕлхи тĕпчевçи, [[Этнос|этнолог]], [[Истори|историкистори]]к, çутлăхçă
}}
'''Николай Васильевич Никольский''' ([[1878]] çулхи [[Çу, 19|çу уйăхĕн 19-мĕшĕ]], [[Купăрля]] ялĕ (халĕ [[Чăваш Ен]]ри [[Муркаш районĕ]]) - [[1961]] çулхи [[чӳк, 2|чӳк уйăхĕн 2-мĕшĕнче]]), — [[Хыпар (хаçат)|Хыпарăн]] никĕслевçи<ref>[http://gov.cap.ru/chuv/hierarhy.aspx?guid=b9d90deb-b674-47b7-9e83-76e7ab2dcbc8 Николай Васильевич Никольский - чăвашла пирвайхипĕрмĕш "Хыпар" хаçатăн никĕслевçи]</ref>, чăваш чĕлхи тĕпчевçи, истори ăслăхĕсен тухтăрĕ, профессор<ref>[http://gov.cap.ru/hierarhy.asp?page=./4/2816/12609/16246/17090 Н. Г. Краснов статьи Чăваш энциклопединче]</ref>
 
[[XVIII ĕмĕр]]ти чăваш çырулăхĕн палăкĕсене тĕпчекенĕ. [[Лексикографи]] ыйтăвĕсемпе те ĕçленĕ<ref>[https://gov.cap.ru/hierarhy.asp?govid=71&page=.%2F5030%2F12220%2F12221%2F17921%2F18814%2F20998&pageup=.%2F5030%2F12220%2F12221%2F17921%2F18814&Cmd=%C2%E2%E5%F0%F5 125-лет со дня рождения Н. В. Никольского]</ref>.
18-мĕш йĕрке:
== Кун-çулĕпе ĕçĕ-хĕлĕ ==
==== Ҫемье ====
[[1878]] çулхи [[Çу, 19|çу уйăхĕн 19-мĕшĕнче]] хресчен ҫемйинче ҫуралнӑ. Ашшӗ Василий Никитич Никитин (каярах Никольский) вӗреннӗ ҫын пулнӑ, аякри кӗпӗрнесенче мишавайра ӗҫлесе пурӑннӑ. Вӑл вырӑс хӗрне качча илнӗ. Василий Никитичӑн сывлӑхӗ хавшасан арӑмӗпе тӑван яла таврӑннӑ. Вӑл вӑхӑтра Николайсӑр пуҫне ҫемьере тепӗр икӗ ывӑлпа икӗ хӗр пулнӑ. Ашшӗ-амӑшӗ ачисене вӗрентме тӑрӑшнӑ. Аслӑ ывӑлӗ Зосим [[Чĕмпĕр|Чӗмпӗрти]] чӑваш шкулне тата [[Хусан|Хусанти]]ти учительсен семинарине пӗтернӗ, вӗрентекенре ӗҫленӗ. Кӗҫӗн ывӑлӗ Валерий Шупашкарти тӗн училищинче, [[Кейӳ|Киеври]] ҫарпа инженери училищинче ӑс пухнӑ. Хӗрӗсем Елизаветӑпа Серафима та тивӗҫлӗ пӗлӳ илнӗ. Николай вара Шӑматри земство училищи- не пӗтернӗ хыҫҫӑн, ашшӗ хистенипе-тӗр, Шупашкарти тӗн училищине кӗнӗ. Пилӗк ҫул унта вӗреннӗ хыҫҫӑн Хусанти тӗн семинарийӗнче тепӗр 6 ҫул пӗлӳ илнӗ. Шӑпах ҫак вӑхӑтра вӑл историпе, этнографипе кӑсӑкланма тытӑннӑ. Кунта унӑн ырӑ вӗрентекенӗн [[Магницкий Василий Константинович|Василий Магницкин]] тӳпи пысӑк. Служба вӗҫленӗ хыҫҫӑн вӑл Шӑмата пурӑнма куҫнӑ. Каникул вӑхӑтӗнче Никольский хӑйӗн пиччӗшӗсемпе ӑш пиллӗ мучи пат-не час-часах кайса ҫӳренӗ. «В.К.Магницкий археологи, этнографи, тавралӑх историйӗ пирки каласа пама юрататчӗ. Юмах-халап пуҫтарма, Улӑп тӑприсене тӗпчеме хушатчӗ», — аса илнӗ ун пирки Николай Никольский.
 
1899 ҫулта семинарие вӑл I рязрядпа вӗҫленӗ, ку пӗтӗмӗшле пӗлӳ (математикӑсӑр пуҫне) тата тӗн дисциплинисене аван вӗреннине пӗлтернӗ. Ҫавӑн пекех [[Француз чĕлхи|француз]] тата [[Тутар чĕлхи|тутар]] чӗлхисене пӗлнӗ, «семинари студенчӗ» ята тивӗҫнӗ.