Рерихизм: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Фейк Тихон (Сӳтсе яв | хушни) Тӳрлетӗве ӑнлантарман |
Leništudent (Сӳтсе яв | хушни) Ӳкерчĕк |
||
1-мĕш йĕрке:
[[File:UN and Banner of Peace (Stamp).jpg |thumb |300px |[[Пĕрлешнĕ Нацисен Организацийĕ|ПНО]] тата Рерихизм символĕсем.<br /> Почтă марки, 1986.]]
'''Рерихизм''' (акăл. ''[[:en:Rerikhism|Rerikhism]]'') — [[Рерих Елена Ивановна|Елена]] тата [[Рерих, Николай Константинович|Николай]] Рерихсем пирĕн вăхăта çитернĕ вĕрентӳ çинче никĕсленекен тĕн тата культура юхăмĕ.<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=T2p5gWW8wiI|title=Lewis Keizer. Nicholas and Helena Roerich.|publisher=YouTube|accessdate=08 October 2017}}</ref> Рерихизм хăйĕн шухăшлавне теософирен, хĕвелтухăç тата хĕвеланăç тĕнĕсенчен, сĕм авалхи тата будда йăлисенчен илсе вĕсене вырăс культурипе<ref>{{cite journal |last=Aunovska |first=Olga |date=1985 |title=Seeds of fraternity |url=http://biblmdkz.ru/articles/ukr485.html |journal=Ukraine |publisher= |volume=4 |pages=14-15 |accessdate=8 Юпа уйăхĕн 2017 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6q87yYhVB |archivedate=1 May 2017}}</ref> вырăс космизмĕ<ref>Шапошникова Л. В. [http://www.roerichs.com/Publications/LVShaposhnikova/2003_Kosmicheskoe_myshlenie.htm Космическое мышление и новая система познания] // Живая Этика и наука. — [[Мускав|Москва]]: Международный центр Рерихов, Мастер Банк, 2008. — Выпуск 1. — C. 14–40. — ISBN 978-586988-189-2.</ref><ref>Гиндилис Л. М., Фролов В. В. [http://www.yro.narod.ru/zaschitim/filosofia.htm Философия Живой Этики и её толкователи. Рериховское движение в России.] // Проблемы философии. — 2001. — № 3. — С. 85–102</ref> урлă кăтартать. Рерихизм ăс-хакăлĕн тĕшшийĕ [[Агни Йога]] пулса тăрать.
==Йĕркелекенĕсем тата вĕсен вĕрентĕвĕ==
===Елена Рерих===
{{main|Рерих Елена Ивановна}}
▲[[Ӳкерчĕк: Helena Roerich (V. Serov).jpg|thumb|left|240 px|Е. И. Рерих. 1909.]]
Елена Ивановна Рерих (1879–1955) — вырăс [[философ]]ĕ, çыравçи тата общество деятелĕ. 20-мĕш ĕмĕрте вăл Авалхи ăс-хал вĕрентекенĕсемпе тачă хутшăнса ĕçлесе Чĕрĕ Этика ([[Агни Йога]]) философилле вĕрентĕве йĕркелесе ярать.
Елена [[Санкт-Петербург]]ри паллă архитектор - Иван Иванович Шапошников - çемйинче çуралнă. Еленăн амăшĕ Голенищев- Кутузовсен авалхи йăхĕнчен тухнă пулнă. Раççей Империйĕн генерал-фельдмаршалĕ [[Кутузов Михаил Илларионович|Михаил Кутузов]] князь, 19-мĕш ĕмĕр вĕçĕчи Арсений Голенищев-Кутузов поэт, Модест Мусоргский паллă композитор — çак паллă çемье членĕсем. Ку дворян çемйи мухтавлăхĕпе анчах мар, пуян культура йăлисемпе те палăрса тăнă. Елена В. М. Бехтеревпа, Александр Блокпа, Сергей Дягилевпа, А. И. Куинджипе, В. Соловьевпа, В. В. Стасовпа, Игорь Стравинскийпе тата Михаил Врубельпе - çав вăхăтри художниксемпе тата ăсчахсемпе — час-часах хутшăннă.
1901 çулта Елена Николай Рериха качча тухать. Çавăнтанпа вĕсем пурнăçра та, ăс-хакăл пултарулăх çулĕ çинче те яланах пĕрле пулнă. Елена упăшкин культурăри тата халăх хушшинчи мĕпур пуçарăвĕсен ĕçтешĕ пулса тăрать. 1920-мĕш çулта Николайпа Елена Рерихсем [[АПШ]]ра [[Нью-Йорк]] штатĕнче саккунпа килĕшÿллĕн шута илнĕ Агни Йога коммерцилле мар вĕрентӳ организацине пуçарса яраççĕ<ref>{{cite web |url=http://www.agniyoga.org/ay_info.html |title=Agni Yoga Society |publisher=agniyoga.org |accessdate=17 March 2017 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6p2NfrZqP |archivedate=17 March 2017}}</ref>. 1924-1928-мĕш çулсенче Елена упăшкипе пĕрле трансгималай паттăрла экспедициине хутшăнать. Рерихсен çемйи Гималайри Кулу айлăмĕнче вырнаçсан Гималай Наука тĕпчев институчĕ уçăлать; йĕркелекенĕ, Елена Рерих, унăн хисеплĕ президенчĕ пулать. [[Инди]]ре пурăннă çулсем Еленăшăн чи тухăçлă ĕçленĕ çулсем пулса тăраççĕ. Кунта Агни Йога кĕнеке ярăмĕн пысăк пайне çырнă, çав ярăмри 14 тома пичетлесе кăларнă. Кĕнекесен хуплашкисем çинче автор ячĕ çук, мĕншĕн тесен Елена Ивановна халăхăн пархатарлă ăс-хакăлĕ уйрăм çын харпăрлăхĕ пулма пултараймасть тесе шухăшланă.Вăл хăйне мĕнпурĕ те виçĕ кĕнеке авторĕ анчах тесе шухăшланă. Вĕсем тĕрлĕрен псевдонимсемпе пичетленсе тухнă: «Буддизм никĕсĕсем» (1927), «Тухăç криптограммисем» (1929), «Хисепе тивĕçлĕ Сергий Радонежский ялавĕ» (1934). Унсăр пуçне вăл [[Европа|Европăри]], [[Ази]]ри тата Америкăри чылай çынпа çыру çӳретнĕ. Çырусен икĕ томĕ (Елена Рерих çырăвĕсем) 1940 çулта [[Рига|Ригăра]] пичетленсе тухнă. Елена çавăн пекех куçарусемпе те ĕçленĕ. Вăл «А. П. Синетт патне Махатмăсем янă çырусем» (Чаша Востока) кĕнекери сыпăксене тата Елена Блаватскаян «Тайная доктрина» кĕнекисен икĕ томне вырăсла куçарнă.
[[Ӳкерчĕк: Nehru Gandhi Roerich.jpg |thumb |right |
[[Ӳкерчĕк:Family_Roerich.JPG|thumb|
===Николай Рерих===
{{main|Рерих, Николай Константинович}}
▲[[Ӳкерчĕк: Nehru Gandhi Roerich.jpg|thumb|right|300 px|Джавахарлал Неру, Индира Ганди,<br /> Николай Рерих, Мухаммад Юнус]]
Николай Константинович Рерих (1874–1947) — вырăс художникĕ, [[Çыравçă|çыравçи]], археолог, теософ, [[философ]], общество деятелĕ. Чылай çын ăна тĕн енĕпе ăс параканĕ тата вĕрентекенĕ пек йышăнать.<ref>Скумин В. А. [http://biblmdkz.ru/j10_2.html Фуяма] // К Здоровью через Культуру. — 2004. — № 10. — С. 31-34.</ref>
Йӗрке 21 ⟶ 25:
Н. К. Рерихăн Индири тĕрлĕ енлĕ ĕçне Джавахарлал Неру пысăка хурса хакланă. 1947-мĕш çулхи раштав уйăхĕнче Н. К. Рерихăн çĕре кĕнĕ хыççăнхи Делири куравĕнче вăл çапла каланă:<ref>[http://www.spb-icr.ru/defence/info/tom1/tom1-vidludi.php Выдающиеся люди о Николае Константиновиче Рерихе]</ref>
{{quote|Николай Рерих пирки шухăшланă чухне унăн ĕçĕ-хĕлĕн анлăшĕпе пуян пултарулăхĕнчен çав тери тĕлĕнетĕп. Аслă ӳнерçĕ, аслă ăсчах тата çыравçă, археолог тата тĕпчевçĕ, этемлĕх ăнтăлăвĕн тĕрлĕ енĕсене çутатса панă. Унăн ӳкерчĕкĕсен шучĕ тĕлĕнтерет — пинĕ- пинĕпе ӳкерчĕк, вĕсенчен кашниех паллă ӳнер хайлавĕ пулса тăнă. Унăн ӳкерчĕкĕсем пирĕн истори витĕмĕпе, пирĕн шухăшлавпа, пирĕн культура еткерĕпе пуян, вĕсем пире Индин ĕлĕххи кунçулĕ пирки анчах мар, яланхи-ĕмĕрхи лару-тăру çинчен каласа параççĕ, çавăнпа пирĕнтен кашниех çак куçа курăнман пысăк вăя пир çине куçарма пултарнă Николай Рерих умĕнче хăйне парăмлă туять.}}
▲[[Ӳкерчĕк:Family_Roerich.JPG|thumb|left|240 px|Н. К. Рерих, Е. И. Рерих, Ю. Н. Рерих, С. Н. Рерих]]
===Юрий Рерих===
Йӗрке 36 ⟶ 39:
==Рерих Пакчĕ тата Мир Ялавĕ==
[[Ӳкерчĕк: Подписание Пакта Рериха в Белом Доме, Вашингтон, США. 15.04.1935.jpg |thumb |
Рерих Пакчĕ, çавăн пекех [[Ăслăх|наука]], [[истори]] тата ӳнер учрежденийĕсене упрамалли — этемлĕх историйĕнчи [[культура]] эткерне хӳтĕлемелли пĕрремĕш килĕшӳ пулса тăрать. Çаванпа килĕшӳллĕн, вăрçă тухма пултарас хăрушлăх вăхăтĕче культурăшăн сумлă та паха япаласене чи малтан хӳтĕлемелле. Килĕшĕве [[Вашингтон]]ра 1935 çулхи ака уйăхĕн 15-мĕшĕнче 12 сехетре Çурçĕр тата Кăнтăр Америкăри çирĕм пĕр çĕршывран килнĕ уйрăм çын алă пуснă. 1948 çулхи авăн уйăхĕн 3-мĕшĕнче Пакта [[Инди]] Республикин правительстви ырланă.<ref>{{cite web |url=http://www.roerich.org/roerich-pact.php |title=Roerich Pact and Banner Of Peace |publisher=Nicholas Roerich Museum New York |date= |accessdate= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>▼
▲[[Ӳкерчĕк: Подписание Пакта Рериха в Белом Доме, Вашингтон, США. 15.04.1935.jpg|thumb|right |360px |Рерих Пактне Вашингтонра алă пусни.]]
▲Рерих Пакчĕ, çавăн пекех [[Ăслăх|наука]], [[истори]] тата ӳнер учрежденийĕсене упрамалли — этемлĕх историйĕнчи [[культура]] эткерне хӳтĕлемелли пĕрремĕш килĕшӳ пулса тăрать. Çаванпа килĕшӳллĕн, вăрçă тухма пултарас хăрушлăх вăхăтĕче культурăшăн сумлă та паха япаласене чи малтан хӳтĕлемелле. Килĕшĕве [[Вашингтон]]ра 1935 çулхи ака уйăхĕн 15-мĕшĕнче 12 сехетре Çурçĕр тата Кăнтăр Америкăри çирĕм пĕр çĕршывран килнĕ уйрăм çын алă пуснă. 1948 çулхи авăн уйăхĕн 3-мĕшĕнче Пакта [[Инди]] Республикин правительстви ырланă.<ref>{{cite web |url=http://www.roerich.org/roerich-pact.php |title=Roerich Pact and Banner Of Peace |publisher=Nicholas Roerich Museum New York |date= |accessdate= |archiveurl= |archivedate=}}</ref>
Совет Союзĕн икĕ хут геройĕ [[Леонов Алексей Архипович|А. А. Леонов]], космоса пĕрремĕш тухнăскер, Рерих Пактне хак парса çапла çырнă:<ref>Леонов А. А. Авиационная энциклопедия в лицах / Отв. А. Н. Ефимов. — Москва: Барс, 2007. — С. 369. — 712 с.</ref>
{{quote|Культура тата ăс-хакăл шайне çӳле çĕклени пире экономикăна çирĕплетме, политикăна кăмăл-сипетпе килĕшӳллĕн тытса пыма, хĕç-пăшаллă хирĕçӳсене чарса ларма пулăшать. Çакă Рерих Пакчĕн паянхи кунри пĕлтерĕшĕ пулса тăрать те. Вăхăт иртнĕçемĕн вăл пĕтĕм планетăшăн тата пĕлтерĕшлĕрех пулса пырать.}}
Йӗрке 46 ⟶ 49:
==Пирĕн вăхăтри рерихизм==
[[
Çĕнĕ космос тавракурăмĕпе çыхăннă Агни Йога вĕрентĕвĕ ăс-тăн аталанăвĕнче халĕ те пысăк вырăн йышăнса тăрать. Аталану тапхăрне тӳсекен кирек хăш общество юхăмĕн пекех, рерихизмăн та хăйĕн йывăрлăхĕсем пур.<ref>Гиндилис Л. М., Фролов В. В. [http://lib.icr.su/node/111 Философия Живой Этики и ее толкователи. Рериховское движение в России]. Международный центр Рерихов.</ref> Рерихсен пур çемье членĕсем те çут тĕнчерен уйрăлнă хыççăн нумай çул иртсен рерихизм шухăшĕ çинче никĕсленнĕ хăш-пĕр тĕнче тата регион шайĕнчи ушкăнсем йĕркеленнĕ.
Йӗрке 59 ⟶ 62:
В. А. Скуминăн «Культура урлă сывлăх патне» гимнĕ тăватă строфаран тăрать. Строфари кашни йĕркери сăмах пуçламăшĕнчи сас паллисене çӳлтен аялалла вуласан Агни сăмах вуланать. Тепĕр гимн «Урусвати» ятлă. Агни Йогăра тата Рерихизмра Елена Рерих Тара Урусвати пек паллă. Гимн «Чĕре çулăмĕ Урусватие чĕртет — чун вара Ырăлăх Çунатти çинче вĕçме чĕнет» фразăпа пуçланать.<ref>Скумин В. А. [http://biblmdkz.ru/m.html Молитвы, гимны, притчи Культуры Здоровья]. — Чебоксары: К Здоровью через Культуру, 2002. — 55 с.</ref><ref>Скумин В. А. [http://biblmdkz.ru/gimn.html Гимны Культуры Здоровья]. — Чебоксары: К Здоровью через Культуру, 2007. — 64 с.</ref>
Скумин чун эволюцийĕ çинче тĕплĕ чарăнса тăрать те 1990 çулта сакăр хушма ушкăнран тăракан улттăмĕш тĕп расăн Homo spiritalis тĕсĕн классификацине сĕнет — HS0 Anabiosis spiritalis, HS1 Scientella spiritalis, HS2 Aurora spiritalis, HS3 Ascensus spiritalis, HS4 Vocatus spiritalis, HS5 Illuminatio spiritalis, НS6 Creatio spiritalis, HS7 Servitus spiritalis.<ref>Скумин В. А. [http://biblmdkz.ru/hs.html Человек духовный: роль культуры духовного здоровья в утверждении новой человеческой расы на планете]. — Новочебоксарск : Терос, 1996. — 24 с.</ref><ref>Скумин В. А. [http://biblmdkz.ru/j1_2.html Культура Здоровья — наука Грядущего]// К Здоровью через Культуру. — 1995. — № 1. — С. 5-14.</ref>
Тĕнчери «Культура урлă сывлăх патне» пĕрлĕх юхăмĕн издательствинче сывлăх культурин теорийĕпе тата практикăра усă курмалли аспекчĕсемпе çыхăннă кĕнекесем пичетленеççĕ. Çавăн пекех [[К здоровью через культуру (журнал)|«Культура урлă сывлăх патне» журнал]] тухса тăрать.<ref>[https://www.worldcat.org/title/k-zdoroviu-cherez-kulturu-zhurnal-mezhdunarodnogo-obshchestvennogo-dvizheniia-k-zdoroviu-cherez-kulturu-to-health-via-culture-journal-of-the-world-health-culture-organization/oclc/70966742 K zdorovʹi︠u︡ cherez kulʹturu : zhurnal Mezhdunarodnogo obshchestvennogo dvizhenii︠a︡ "K zdorovʹi︠u︡ cherez kulʹturu" = To health via culture : journal of the World Health Culture Organization]</ref>
[[Ӳкерчĕк:Cover of the book The Bringers of the Light by Victor Skumin and Olga Aunovsky.jpg |thumb |220px |right|]]
«Культура урлă сывлăх патне» журнал 1995 çулта [[Çĕнĕ Шупашкар]]та йĕркеленнĕ. Малтанхи çулсенче унăн тĕп редакторĕ «Культура урлă сывлăх патне» тĕнчери пĕрлĕх юхăмĕн йĕркелӳçĕ-президенчĕ В. А. Скумин профессор пулнă. Каярахпа редколлегине çак пĕрлĕх организацийĕн правлени председателĕ [[Бобина Людмила Анатольевна|Л. А. Бобина]] ертсе пынă. Çынна сыватнă чухне унăн пĕр-пĕр чирне анчах мар, çынна хăйне пĕтĕмĕшле сыватассине пурнăçа кĕртессине (холистическая медицина), рерихизм, сывлăх культурин идейисене тата Агни Йога шухăшĕсене анлă сарасси журналăн тĕп темисем пулса тăраççĕ.
| |||