Канюкова Александра Семёновна: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Статьяна йăлтах пушатрĕ Тэг: тасатасси |
п Откат правок Император Тихон (обсуждение) к версии Viktor Тэг: Каялла тавăр |
||
1-мĕш йĕрке:
{{Ăсчах
|Ят = Александра Семёновна Канюкова
|Тăван ят =
|Фото =
|Анлăшĕ =
|Алпусни =
|Çуралнă вăхăт = [[1919]], [[нарăс, 21]]
|Çуралнă вырăн = [[Хитекушкăнь]] ялĕ, [[Элĕк районĕ]], {{ÇВ|Чăваш АО|Чăваш Енре}}
|Вилнĕ вăхăт = [[2008]], [[кăрлач, 10]]
|Вилнĕ вырăн = {{ВВ|Шупашкар|Шупашкарта}}, {{ВВ|Чăваш Республики|Чăваш Енре}}
|Гражданлăх = {{URS}} {{RUS}}
|Ăслăх сфери = филологи
|Ĕç-хĕл вырăнĕ =
|Ăслăх степенĕ = филологи ăслăхĕсен кандидачĕ
|Ăсчах хисепĕ =
|Альма-матер = [[Чăваш патшалăх педагогика И. Я. Яковлев ячĕллĕ университечĕ|И.Я. Яковлев ячĕллĕ ЧППУ]]
|Ăслăх ертӳçи =
|Паллă вĕренкенĕсем =
|Епле паллă =
|Чыславсемпе парнесем = РСФСР халăха вĕрентӳ ĕçĕн отличникĕ
}}
{{Капăрлатмалла}}
'''Канюкова Александра Семёновна''' (21.02.1919, [[Хитекушкăнь]] ялĕ, [[Элĕк районĕ]], [[Чăваш АО]] — 01.10.2008, Шупашкар, Чăваш Республики, РФ) — [[чăваш чĕлхи]] тĕпчевçи, филологи ăслăхĕсен кандидачĕ ([[1950]]).
РСФСР халăха вĕрентӳ ĕçĕн отличникĕ<ref>[http://nasledie.nbchr.ru/personalii/issledovateli-jazyka/kanjukova-aleksandra-semenovna/ Исследователи чувашского языка : Канюкова Александра Семеновна]</ref>.
== Биографи ==
[[1919]] çулхи [[нарăс, 21|нарăсăн 21-мĕшĕнче]] [[Чăваш АО|Чăваш автономи облаçĕн]] [[Элĕк районĕ|Элĕк районне]] кĕрекен [[Хитекушкăнь]] ялĕнче çуралнă.
[[1943]] çулта [[Чăваш патшалăх педагогика И. Я. Яковлев ячĕллĕ университечĕ|Чăваш патшалăх педагогика институчĕнче]] вĕренсе тухнă. [[1967]]-[[1977]] çулсенче [[Чăваш патшалăх университечĕ]]н доценчĕ пулнă. Канюкаова [[чăваш чĕлхи]]н историне, [[диалект|диалекчĕсене]], [[лексика|лексикине]], [[сасă (лингвистика)|сасă]] уйрăмлăхĕсене тепченĕ [[диалектологи]] [[экспедици]]йĕсене хутшăннă. Виçĕ кăларăмпа тухнă «Чăвашла тĕрĕс те илемлĕ калаçар»> (Шупашкар, [[1959]], [[1968]], [[1975]]) кĕнекинче автор чăваш [[орфоэпи]]иĕн тĕп правилисем, [[синоним]], [[антоним]], [[омоним]] пулакан [[сăмах]]сем, илемлĕх мелĕсем çинчен çырса кăтартнă, весемпе калаçу чĕлхинче епле усă курмаллине палăртнă.
«Чувашская диалектология» кĕнекинче Александра Канюкова чăваш диалекчесемпе калаçăвĕсен [[фонетика]], [[морфологи]]пе [[синтаксис]] тата [[лексика]] уйрăмлăхĕсене тишкернĕ, вĕсене хальхи [[литература чĕлхи]]пе танлаштарса тĕпченĕ.
Филолог студентсемпе вĕрентекенсем валли хатĕрленĕ вĕренӳ пулашу кĕнекинче автор [[чăваш чĕлхи]]н диалекчĕсемпе калаçăвĕсен уйрăмлăхĕсене кăтартакан топонимика материалне кĕртнĕ.
=== А.И.Яковлева чăваш чĕлхин урокĕсене пани ===
А.С. Канюкова, Мускавра аспирантурăра вĕреннĕ çулсенче, Алексей Иванович Яковлева, — лешĕ хайĕн ашшĕ [[Яковлев Иван Яковлевич|Иван Яковлевич Яковлев]] тĕлĕшпе кĕнеке çырма тапратнă пулнă, — чăваш чĕлхи урокĕсене панă. Мĕншĕн тесен пулас [[кĕнеке|кĕнкене]]<ref>Яковлев А.И. Иван Яковлевич Яковлев. Чебоксары, [[1948]].</ref> хатĕрленĕ чухне паллă историкĕн [[чăваш чĕлхи|чăвашла]] [[историлле çăлкуç|çăлкуçсемпе]] усă курмашкăн тивнĕ.
== Тăванлăхĕ ==
* [[Марков Борис Семёнович]] — шăллĕ, актёр, режиссёр, СССР Аслă Канашĕн депутачĕ (1962-66).
* [[Марков Анатолий Семёнович]] — шăллĕ, ăсчах-физик, Чăваш АССР Аслă Канашĕн председателĕ (1971-75).
* Филиппова Дарья Семеновна - йăмăкĕ.
== Ĕçĕсем==
* Ăслăх;
# Чăваш диалектологийĕн хрестоматийĕ. Ш., 1970;
# Чăвашла тĕрёс калаçар. Вĕренӳ пособийĕ. Ш., 1994.
* Пултарулăх;
# Канюкова, Александра Семеновна. Жизнь, отданная театру [Текст] / А. С. Канюкова, А. С. Марков, 1999. - 134
== Вуламалли ==
* Александра Семеновна Канюкова / Е.Ф.Васильева, А.А.Сосаева пухса хатĕрленĕ. Ш., 1999.
# Александра Семеновна Канюкован çутă сăнарĕ // Ульяновец. – 2008. – 9 юпа. – С. 8.
# Алексеев, О. Наука ĕçне пăрахмасть / О. Алексеев // Хыпар. – 1994. – 23 нарăс.
# Алексеев, О. Ун умĕнче пуçăмăра таятпăр / О. Алексеев // Хыпар. – 1999. – 19 нарăс.
# Алексеев, О. Чун ăшшипе çупăрлать / О.Алексеев // Чăваш хĕрарăмĕ. – 1999. – 20 нарăс.
# Асăну сăмахĕ // Хыпар. – 2008. – 3 юпа.
# Канюкова Александра Семеновна // Чӑваш чӗлхи тӗпчевҫисем : биобиблиографи указателӗ. – Шупашкар, 2006. – С. 113-115.
# Ефимов, Л. А. Канюкова (Маркова) Александра Семеновна / Л. А. Ефимов // Аликовская энциклопедия. – Чебоксары, 2009. – С. 275.
# Канюкова Александра Семеновна // Ученые Чувашского государственного педагогического университета им. И. Я. Яковлева. – Чебоксары, 2005. – С. 152-153.
# Канюкова Александра Семеновна // Ученые Чувашского государственного педагогического университета им. И. Я. Яковлева. – Чебоксары, 2010. – С. 182-183.
# Канюкова Александра Семеновна // Чувашская энциклопедия. – Чебоксары, 2008. – Т. 2 : Ж-Л. – С. 213.
== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем}}
== Каçăсем ==
* [http://chuvash.org/wiki/Канюкова%20Александра%20Семёновна Канюкова Александра Семёновна]
{{Chuvashia-bio-stub}}
[[Категори:Пайăр çынсем:Элĕк районĕ]]
[[Категори:Пайăр çынсем, алфавитпа]]
[[Категори:Чăваш чĕлхе тĕпчевçисем]]
[[Категори:Чăваш филологĕсем]]
| |||