Айхи Геннадий Николаевич: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Статьяна йăлтах пушатрĕ Тэг: тасатасси |
п Откат правок Император Тихон (обсуждение) к версии Viktor Тэг: Каялла тавăр |
||
1-мĕш йĕрке:
{{Çыравçă
|Ят = Геннадий Айхи
|Тăван ят =
|Ӳкерчĕк = Aigi g n.jpg
|Анлăшĕ = 200px
|Çуралнă чухнехи ят = Геннадий Николаевич Лисин
|Çуралнă вăхăт = [[1934]] çулхи [[çурла, 21|çурлан 21-мĕшĕ]]
|Çуралнă вырăн = [[Çĕньял]] [[ял]]ĕ, {{ÇуралнăВырăн|Патăрьел районĕ|Патăрьел районĕнче}},Чăваш АССР
|Вилнĕ вăхăт = [[2006]] çулхи [[нарăс, 21|нарăсăн 21-мĕшĕ]]
|Вилнĕ вырăн = {{ВилнĕВырăн|Мускав|Мускавра}}, [[Раççей]]
|Гражданлăх = СССР, Раççей
|Ĕçлев тĕсĕ = Раççей, СССР, Чăваш сăвăçи, тăлмачĕ
|Хастар çулсем =
|Тĕлĕ = [[сюрреализм]]
|Жанр =
|Ĕçсен чĕлхи = [[Чăваш чĕлхи|чăваш]], [[Вырăс чĕлхи|вырăс]]
|Чыславсем = {{Ӳнерпе литература орденĕн командорĕ}}
|Çырни = Signature of Gennadiy Aigui.svg
|Викиампар =
|Викивулавăш =
}}
'''Айхи Геннадий Николаевич''' (паспортри хушамачĕ '''Лисин''', [[1934]] çулхи [[çурла, 21|çурла уйăхĕн 21-мĕшĕ]], [[Çĕньял (Патăрьел районĕ)|Çĕньял]], [[Патăрьел районĕ]], [[Чăваш АССР]] — [[2006]] çулхи [[нарăс, 21|нарăсăн 21-мĕшĕ]], [[Мускав]]), — чăваш сăвăçи, тăлмач.
[[1994]] çулта Чăваш Енĕн халăх сăвăçи ятне тивĕçлĕ пулнă. [[1989]] çулта К.В.Иванов ячĕллĕ Чăваш Енĕн патшалăх премиĕн, [[1972]] çулта Франци академиĕн премиĕн, [[1993]] çулта Петрарка ячĕллĕ премийĕн ([[Германи]]), [[1993]] çулта Ылтăн кăшăл Стружски поэзи каçĕсен ([[Македони]]) тата [[1996]] çулта Кăнтăр Тироль премиĕн ([[Австри]]) лауреачĕ пулнă. [[1998]] çулта Ӳнерпе литература Орденĕн командорĕ ([[Франци]]) ятне тивĕçлĕ пулнă. 1987 çулта Андрей Белый ячĕллĕ парнене тивĕçнĕ. [[Митта Ваçлей ячĕллĕ парне]]н лауреачĕ<ref>[http://nasledie.nbchr.ru/personalii/pisateli/ajjgi/ Писатели : Айги (Лисин) Геннадий Николаевич]</ref>.
== Пурнăçĕ ==
[[1934]] çулхи [[çурла, 21|çурла уйăхĕн 21]] [[Чăваш АССР]] кĕнĕ [[Патăрьел районĕ]]нчи [[Çĕньял]] [[ял]]ĕнче çуралнă.
Пулас сăвăç ачалăхне Чăваш çĕрĕнче тата Карел-Финн республикинче ирттернĕ.
{{Цитата пуçламăшĕ}}
<poem>
Тахçан Карелире
Эп пулнă пиллĕкре<ref>Г.Айхи. [http://vulacv.blogspot.ru/2014/11/ca-a.html Çуралнă кун сăвви.]</ref>.
</poem>
{{Цитата вĕçĕ}}
[[1953]] çулта [[Патăрьелти И.Я. Яковлев ячĕллĕ педагогика училищи]]не, [[1959]] çулта А.М.Горький ячĕпе хисепленекен литература институтне вĕренсе пĕтернĕ. Литература институчĕнче [[М.А. Светлов|Светлов Михайил Аркадьевич]] пултарулăх семинарĕнче вĕреннĕ.
[[1961]]—[[1971]] çулсенче Айхи Мускаври Маяковский музейĕнче ĕçленĕ.
[[2006]] çулхи [[нарăс, 21|нарăсăн 21-мĕшĕнче]], чулай хушă чирленĕ хыççăн, [[Мускав]]ра вилнĕ.
Ывăлĕ Алексей Айхи паллă [[кĕвĕçĕ]].
== Ĕçĕсем<ref>Ку пайра вырăсла çырнă ĕçĕсене кăтартман.</ref> ==
[[Ӳкерчĕк:Айхи кĕнеке картлашки.jpg|thumb|250px|Айхи сăввисен пуххин хуплашки]] Пĕрремĕш «Аттесен ячĕпе» сăвă пуххи [[1958]] çулта пичĕтленсе тухнă.
Çавăн пекех çак кĕнекесене асăнмалла:
* «Пĕтĕм пурнăçшăн çĕкленĕ музыка» ([[1962]]);
* «Утăм» ([[1964]]);
* «Чĕре тĕвĕ» ([[1975]]);
* «Халал» ([[1988]]);
* «Çурхи йĕпхӳ» ([[1990]]);
* «Сăвăсемпе поэмăсем» ([[1994]]).
Айхи нумай сăвăсене [[чăваш чĕлхи]] çине куçарнă. Çапла вăл «Франци поэчĕсем», «Венгри поэчĕсем», «Польша поэчĕсем» антологиĕсене пичĕтлесе кăларнă.
Айхи поэмисене [[Губайдулина София Асгатовна|С. Губайдулина]] кĕвĕленĕ.
== Айхине куçараканĕсем ==
Айхин чи лайăх сăввисене [[франци чĕлхи|франци]], [[швед чĕлхи|швед]], [[нимĕç чĕлхи|нимĕç]], [[чех чĕлхи|чех]], [[словак чĕлхи|словак]], [[поляк чĕлхи|поляк]], [[венгр чĕлхи|венгр]] тата ытти чĕлхесем çине куçарнă.
Франс чĕлхине ăна Леон Робель куçарнă.
[[Бэкстрём Анника]] швед тăлмачĕ. [[Швеци]]ре '''Fältens ögon''' (''уй куçлă'') чăваш [[антологи]]йĕ пичетленсе тухнă.<ref>[http://republic.cap.ru/2004_26/53.htm Глаза чувашских полей на шведском небе, Атнер Хусанкай,"Республика" 20004-06-30]</ref> Материалсене Айхи пуçтарнă.
== Вуламалли ==
* Ермакова Г. А. Поклон Айги. Ч., 1996;
* Хузангай А. П. Поэт Айги и художники (Опыт философской интерпретации поэтического и художественного сознания). Ч., 1998.
* Айги : материалы, исслед., эссе [сост. Ю. Орлицкий и др. ; ред. Е. Степанов]. – Москва : Издатель Е. Степанов, 2006. – Т. 1. – 223 с.
* Айги : материалы, исслед., эссе [сост. Ю. Орлицкий и др. ; ред. Е. Степанов]. – Москва : Издатель Е. Степанов, 2006. – Т. 2. – 207 с.
* Геннадий Айги. Поэзия тишины : CD–Rom / Нац. б-ка Чуваш. Респ. – Чебоксары, 2001.
* Геннадий Айги в Интернет : аннот. путеводитель по сайтам / М-во культуры, по делам нац., информ. политики и архив. дела Чуваш. Респ., Нац. б-ка Чуваш. Респ. ; [ред. совет: М. В. Андрюшкина и др. ; сост. Т. А. Николаева]. – Чебоксары : Нац. б-ка Чуваш. Респ., 2010. – 36 с.
* Ермакова, Г. А. Айги и Бодлер : [моногр.] / Г. А. Ермакова. – Чебоксары : Новое Время, 2009. – 167 с.
* Ермакова, Г. А. Сакральное в лирике М. Сеспеля и Г. Айги : учеб.-метод. пособие / Г. А. Ермакова. – Чебоксары : Изд-во ЧГУ, 2007. – 59 с.
* Ермакова, Г. А. Слово Айги : [моногр.] / Г. А. Ермакова. – 2-е изд., испр. и доп. – Чебоксары : Изд-во ЧГУ, 2007. – 372 с.
* Ермакова, Г. А. Философские мотивы творчества Г. Айги и восприятие их читателем : Автореф. дис... канд. филолог. наук : Спец. (10. 01. 02) -литература народов Российской Федерации (чувашская литература) / Г. А. Ермакова ; Чуваш. гос. ун-т им. И. Н. Ульянова. - Чебоксары : Б.и., 1996. - 17 с. - Библиогр.: с.16. - См. текст
* Ермакова, Г. А. Художественно-философский мир Айги : истоки, типологические параллели : [моногр.] / Г. А. Ермакова. – М. : ЦГЛ «РОН», 2004. – 383 с.
* Ермакова, Г.А. Эстетические основы художественного мира Г. Н. Айги : автореф. дис... доктора. филолог. наук : спец. (10.01.02) - Литература народов РФ (чувашская литература) / Г. А. Ермакова ; Чуваш. гос. ун-т им. И. Н. Ульянова. - Чебоксары, 2004. - 38 с. - Библиогр.: с. 37-38 (25 назв.). - См. текст
* Николаева, А. Н. Творящее Слово (о поэзии Г. Айги) / А. Н. Николаева (Чехми), Л. Н. Желудкина (Хавас). – Чебоксары, 2007. – 23 с.
* Поэзия Г. Айги в оценке критиков : [хрестоматия литературовед. материалов для заоч. отд-ний фак. рус. филологии вузов] / [сост., вступ. ст. А.Н. Николаевой] ; сост., А. Н. Николаева. – Чебоксары : ЧГПУ, 2004. – 46 с.
* Поэт от Бога, человек от земли : материалы респ. науч.-практ. конф., посвящ. 75-летию со дня рождения нар. поэта Чувашии Геннадия Айги, 19 сент. 2009 г. / [сост. М. Н. Бадина]. – Шумерля], 2009. – 225 с. : ил., портр.
* Творчество Геннадия Айги: лит.-худож. традиция и неоавангард : материалы междунар. науч.-практ. конф., посвящ. LXXV-летию со дня рождения нар. поэта Чувашии Геннадия Айги, 17-18 сент. 2009 г., Чебоксары / Чуваш. гос. ин-т гуманит. наук ; [ред.-сост. А. П. Хузангай]. – Чебоксары : ЧГИГН, 2009. – 171 с.
* Хузангай, А. П. Поэт Айги и художники : (опыт философской интерпретации поэтического и художественного сознания) / А. П. Хузангай. – Чебоксары : Руссика, Лик Чувашии, 1998. – 60 с. -
* Ермакова, E. Çăлтăрсем çутăлаççĕ çиçме / E. Eрмакова // Халăх шкулĕ = Нар. шк. – 1997. – № 4. – С. 87-90.
* Ларионов, Н. Пултаруллă ентешĕмĕре аса илтерсе каш! кашлĕç чăрăшсем / Н. Ларионов // Чăваш хĕрарăмĕ. – 2009. – 19-25 авăн (№ 37). – С. 9.
* Лисина, Е. Г. Айхине аса илсе / Е. Лисина // Тăван Атăл. – 2012. – № 2. – С. 91-94.
* Лисина, Е. Çурла йĕрĕ / Е. Лисина // Хыпар. – 2010. – 25 нарăс. – С. 3.
* Никифоров, Г. Манăçми Геннадий Айхи / Г. Никифоров // Хыпар. – 2010. – 25 нарăс. – С. 3.
* Прокопьева, Р. Пастернак премийĕн пĕрремĕш лауреачĕ – чăваш поэчĕ / Р. Прокопьева // Хыпар. – 2000. – 26 çу.
* Смирнова, Н. Айхи – тĕнче çынни / Н. Смирнова // Хыпар. – 2009. – 19 авăн. – С. 1, 4.
* Смирнова, Н. «Эс пур» теекен шухăшпа / Н. Смирнова // Хыпар. – 2009. – 22 авăн. – С. 4.
* Хусанкай, А. Аттесен ячĕпе / А. Хусанкай // Ялав. – 1996. – № 3. – С. 8.
2 Эспенлауб, В. Геннадий Айхи – шăплăх сăвăçи / Б. Эспенлауб // Хыпар. – 2000. – 19 утă.
* Юмарт, Г. Айхипе пĕрле / Г. Юмарт // Çамрăксен хаçачĕ. – 2009. – 20 нарăс (№ 6). – С. 10.
* Юмарт, Г. Тĕнче шайĕпе / Г. Юмарт // Ялав. – 1994. – № 8. – С. 2.
* Яковлева, Н. «Айхи çав тери ирĕклĕ çынччĕ» / Н. Яковлева // Хыпар. – 2009. – 25 нарăс. – С. 4.
* Айги Геннадий Николаевич (Лисин) // Батыревская энциклопедия. – Чебоксары, 2005. – С. 15.
* Артемьев, Ю. М. Айги Геннадий Николаевич / Ю. М. Артемьев // Краткая чувашская энциклопедия. – Чебоксары, 2001. – С. 52.
* Афанасьев, П. Айги (Лисин) Геннадий Николаевич // Афанасьев, П. Писатели Чувашии / П. Афанасьев. – Чебоксары, 2006. – С. 10-12.
* Березовчук, Л. Тишина–и–поэзия, или пейзаж после битвы / Л. Березовчук // Совет. Чувашия. – 2000. – 10 окт.
* Владимирова, О. Г. К вопросу об особенностях стихосложения поэзии Г. Айги в 50-е годы ХХ века / О. Г. Владимирова // Актуальные проблемы обучения языкам и литературе в современных условиях : материалы Межрег. науч.-практ. конф., посвящ. 70-летию со дня рождения В. Г. Хлебниковой, 14 нояб. 2008 г., Чебоксары. – Чебоксары, 2009. – С. 125-130.
* Ворошильская, Н. Встречи с Айги / Н. Ворошильская // Новая Польша. – 2006. – № 4. – С. 51-52.
* Гаревская, Е. Бессмертный мир Айги / Е. Гаревская // Культура. – 2006. – 2-15 марта (№ 9). – С. 5.
* Ермакова, Г. А. Истоки мотивов света, огня в художественном мире М. Сеспеля и Г. Айги / Г. А. Ермакова // Вестн. Чуваш. ун-та. Гуманит. науки. – 2010. – № 4. – С. 238-241.
* Ермакова, Г. А. Типологическая общность художественного мира Г. Н. Айги и философских идей Тейяр де Шардена / Г. А. Ермакова // Ашмаринские чтения : материалы межрегион. науч. конф. (21-22 окт. 2004 г., Чебоксары). – Чебоксары, 2005. – С. 181-193.
* Иванов, Б. Память об абсолютном поэте / Б. Иванов // Совет. Чувашия. – 2009. – 21 февр. – С. 3.
* Кириллова, Р. Слово поэта живет / Р. Кириллова // Совет. Чувашия. – 2009. – 19 сент. – С. 2.
* Лейдерман, Н. Л. Неофутуризм (В. Казаков, В. Соснора, Г. Айги) // Лейдерман, Н. Л. Современная русская литература : 1950–1990–е годы / Н. Л. Лейдерман, М. Н. Липовецкий. – М., 2003. – Т. 1 : 1953–1968. – Из содерж. : Геннадий Айги. С. 387-391. - См. текст
* Новиков, Вл. Поэзия 100 %. Мир Геннадия Айги / Вл. Новиков // Геннадий Айги. Научно-вспомогательный указатель. – Чебоксары, 2004. – Ч. 1. – С. 6-17.
* Пагани-Чеза, Д. Заметки по исследованию чувашского мира в поэзии Геннадия Айги / Д. Пагани-Чеза // Лик Чувашии. – 1997. – № 2. – С. 111-126.
* Поэт остается с нами / фот. В. Романова // Совет. Чувашия. – 2006. – 31 марта.
* Светлой памяти Айги Геннадия Николаевича // Совет. Чувашия. – 2006. – 22 февр. – С. 3.
* Франс, П. Памяти Геннадия Айги / П. Франс // Ведомости Чуваш. Респ. – 2006. – 28 марта - 3 апр. (№ 13). – С. 15.
* Франс, П. Перевод как средство достижения единства / П. Франс // Çулталăк кĕнеки = Календарь года: 2009. – Чебоксары, 2008. – С. 151-157.
* Хузангай, А. «А чистым бого-голосом» / А. Хузангай // Халăх шкулĕ = Нар. шк. – 1994. – № 4. – С. 68-73.
* Хузангай, А. П. Айги Геннадий Николаевич / А. П. Хузангай // Чувашская энциклопедия. – Чебоксары, 2006. – Т. 1 : А-Е. – С. 38.
* Хузангай, А. Вопрошание о Боге / А. Хузангай // Новое лит. обозрение. – 2006. – № 3. – С. 217-222. – Библиогр. в примеч. - См. текст
== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем}}
== Каçăсем ==
* [http://www.vavilon.ru/texts/aigi1.html Тетрадь Вероники. Первое полугодие дочери] М.: Гилея, 1997. ISBN 5-85302-052-8
* [http://gennadyaigi.blogspot.com Айхине акăлчанла куçарни]
* [http://silvarerum.eu/ajgi Айхи сăввисене поляк чĕлхи çине куçарни]
* [http://books.guardian.co.uk/news/articles/0,,1717470,00.html Gennady Aygi]{{ref-en}} — The Guardian.
* [http://chuvash.org/news/6712.html Айхин «Çырнисен пуххине» хăтлĕç]
* [http://chuvash.org/news/6659.html Айхи çуралнăранпа 80 çул çитнине халалласа — мероприяти хыççăн мероприяти]
* [http://chuvash.org/news/6717.html Айхине халалласа буклет кăларнă]
* [http://chuvash.org/news/7209.html Республикăра Геннадий Айхи кунĕсем иртĕç]
* [http://chuvash.org/news/6731.html Тĕнче пĕлет Айхие]
* [http://chuvash.org/news/7242.html Мускавра Айхие халалланă ăслăлăх конференци ĕçлет]
* [http://chuvash.org/news/6052.html Мускаври театрта Геннадий Айхин хайлавĕ тăрах хатĕрленĕ спектакль]
* [http://chuvash.org/news/7983.html Сурхуринче Айхи тусĕсем тĕлпулнă]
* [http://chuvash.org/news/11518.html Вулавăш Айхине манмасть]
* [http://chuvash.org/news/13248.html Юмарт Айхин чӳлмекне вулавăша парнеленĕ]
{{Ылтăн кăшăл}}
{{Чăваш АССР К. В. Иванов ячĕллĕ патшалăх преми лауреачĕсем}}
{{Чăваш Енĕн халăх çыравçисем}}
[[Категори:Пайăр çынсем, алфавитпа]]
[[Категори:Сăвăçсем, алфавитпа]]
[[Категори:Çыравçăсем, алфавитпа]]
[[Категори:Тăлмачсем, алфавитпа]]
[[Категори:СССР çыравçисем]]
[[Категори:СССР сăвăçисем]]
[[Категори:Раççей çыравçисем]]
[[Категори:Раççей сăвăçисем]]
[[Категори:Чăваш çыравçисем]]
[[Категори:Чăваш сăвăçисем]]
[[Категори:1934 çулта çуралнисем]]
[[Категори:Çурлан 21-мĕшĕнче çуралнисем]]
[[Категори:2004 çулта вилнисем]]
[[Категори:Нарăсăн 21-мĕшĕнче вилнисем]]
| |||