Википеди

Ашмарин Николай Иванович: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Интерактивная навигация по истории
← Унчченхи тӳрлетӳМалалли тӳрлетӳ →
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
ВизуальныйВикитекст
Spam
Статьяна йăлтах пушатрĕ
Тэг: тасатасси
1-мĕш йĕрке:
{{Ăсчах
|Ят = Ашмарин Николай Иванович
|Тăван ят =
|Ӳкерчĕк = Ashmarin n i.jpg
|Анлăшĕ = 260px
|Ӳкерчĕке ăнлантарни =
|Алпусни =
|Çуралнă вăхăт = [[1870]], [[юпа, 4]]
|Çуралнă вырăн = [[Етĕрне]] хули, [[Етĕрне уесĕ]], {{ÇВ|Хусан кĕперни|Хусан кĕпернинче}}, [[Раççей империйĕ]]
|Вилнĕ вăхăт = [[1933]], [[çурла, 26]]
|Вилнĕ вырăн = {{ВВ|Хусан|Хусанта}}, {{ВВ|Тутар АССР|Тутарстанра}}, [[РСФСР]]
|Ăслăх сфери = [[тюркологи]], этнографи
|Ĕçлев вырăнĕ =
|Альма-матер =
|Ăслăх ертӳçи =
|Паллă вĕренекенсем =
|Паллă =
|Сайт =
}}
'''Ашмарин Николай Иванович''', ([[1870]] çул, [[юпа, 4|юпа уйăхĕн 4-мĕшĕ]] [[Етĕрне]] хули, [[Етĕрне уесĕ]] [[Хусан кĕперни]] (халĕ [[Етĕрне районĕ]], [[Чăваш Республики]]), [[Раççей империйĕ]] — [[1933]] çул, [[çурла, 26|çурла уйăхĕн 26-мĕшĕ]], [[Хусан]] хули, [[Тутар АССР]], [[РСФСР]], [[СССР]]). — паллă [[тюрколог]], [[чăваш чĕлхи]] пĕлĕвĕн никĕсне хываканĕ, 17-пайлă чи пысăк [[Чăваш сăмахĕсен кĕнеки]]не çырса хатĕрлекенĕ. СССР Ăслăх Академийĕн пайташ-корреспонденчĕ ([[1929]]).
 
==Пурнăçĕпе ĕçĕ-хĕлĕ==
[[1870]] çулхи [[юпа уйăхĕн 4-мĕшĕнче]] [[Етĕрне]] хулинче çуралнă. Ачалăхĕ [[Кăрмăш]]ра иртнĕ.
 
[[Кăрмăш]]ри (халĕ [[Чулхула облаçĕ]]) хула училищине ([[1894]]) тата [[Мускаври Лазаревсен институчĕ|Мускаври Лазаревсен институтне]] вĕренсе пĕтернĕ. Хусанти вĕрентевçĕсен семинарийĕн наставникĕ ([[1899]]—[[1919]]), Çурçĕр-тухăç археологи-этнографи институчĕн профессорĕ, Чăвашсен [[Чĕмпĕр]]ти çутĕç институчĕн вĕрентӳçи ([[1920]]—[[1923]]).
 
[[1923]]—1926 çулсенче Азербайджан университечĕн хĕвелтухăç факультетĕнче ĕçленĕ. [[1925]] çултанпа — тюркологи тухтăрĕ. Николай Ашмарин Хусанти Тухăç педагогика институчĕн профессорĕнче ĕçленĕ. 1929 çулта ăна СССР Ăслăх академийĕн пайташ-корреспондентне суйланă.
 
[[1933]] çулхи [[çурла, 26|çурла уйăхĕн 26-мĕшĕнче]] [[Хусан]]та çĕре кĕнĕ.
 
== Ăслăх ĕçĕсем==
 
Николай Ашмаринăн чи пысăк пĕлтерĕшлĕ ĕçĕ — чăваш сăмахĕсен 17 томлă словарĕ — «Чăваш сăмахĕсен кĕнеки» — «Тhesaurus linguae tschuvaschorum». Унта пурĕ 40 пин [[сăмах]]а яхăн. Ахаль сăмахсемсĕр пуçне [[ял]], шыв-шур, çырма-çатра, вăрман, ката (раща) ячĕсемпе, кивелнĕ сăмахсемпе, ваттисен сăмахĕсемпе тата каларăшсемпе, чăваш йăли-йĕркисемпе, халăх кăмăл-туйăмне палăртакан юрăсемпе, юмах-халапсемпе паллашма пулать.
 
Малтанхи икĕ томĕ — [[1910]], [[1912]] çулсенче, пĕтĕмĕшпе Совет тапхăрĕнче çутă кун курнă. 17-мĕш томĕ [[1950]] çулта [[Шупашкар]]та пичетленсе тухнă.
 
Николай Ашмарин [[чăваш чĕлхи]]пе [[Вăтам Атăл]] тăрăхĕнчи ытти [[тĕрĕк чĕлхисем|тĕрĕк чĕлхисенчи]] [[евĕрлев сăмахĕ]]сене «Основы чувашской мифологии. О подражательных словах в чувашском языке» (Хусан, 1918), «О морфологических категориях подражания в чувашском языке» (Хусан, 1928) тата ытти ĕçĕсенче тарăннăн тишкерсе тухнă.
 
===Паллă ĕçĕсем===
* «Болгары и чуваши» ([[Хусан]], [[1902]]);
* «Материалы для исследования чувашского языка» ([[Хусан]], [[1898]]);
* «Опыт исследования чувашского синтаксиса» (1 пайĕ. [[Хусан]], [[1903]]; II пайĕ. [[Хусан]], [[1923]]);
* «Заметки по грамматике чувашского языка» (24 лекци. [[1976]]).
 
Вĕсен тематики питĕ анлă:
* чăваш халăхĕпе унăн чĕлхин историйĕ;
* [[чăваш чĕлхи]]н [[сасă]] тытăмĕ ([[фонетика]]);
* [[морфологи]];
* [[предложени]]сен тĕрлĕ [[синтаксис]] конструкцийĕ, [[падеж]] системи, хисеп категорийĕ ([[синтаксис]]);
* [[диалектологи]]
т. ыт. те.
== Вĕренекенĕсем ==
* [[Резюков Николай Андреевич]] ([[1898]]-[[1969]]).
== Вуламалли ==
* Петров Н.П. Библиография печатных трудов Н.И.Ашмарина // Н.И.Ашмарин — оснопоположник чувашского языкознания. Ч., 1971;
* Егоров В.Г. Н.И.Ашмарин как исследователь чувашского языка. Изд. 1-е. Ч., 1948; изд. 2-е. Ч., 1970;
* Н.И. Ашмарин — основоположник чувашского языкознания. Сб. статей ЧНИИ. Ч., 1971;
* Федотов М.Р. Исследователи чувашского языка. Ч., 1987;
* Малов С.Е. Памяти Н.И.Ашмарина // Записки Чувашского научно-исследовательского института языка, литературы и истории. Вып. 1. Ч., 1941.
* Илле, Элли Ашмарин профессор хăш халăх çынни? // Хыпар. — 2000. — 2 çурла.
 
== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем}}
 
== Каçăсем ==
* [http://www.nbchr.ru/virt2/ Ашмарин Н. И. çинчен]
* [http://www.enc.cap.ru/open.asp?id=1&topic=%C0%F8%EC%E0%F0%E8%ED Чăвашской энциклопединчи статья]
* [http://www.lib.cap.ru/ashmarin.asp Ашмарин Н. И. Мое жизнеописание]
* [http://www.cap.ru/cap/foto/ashmarin/ Ашмарин Н. И. кенекисем]
 
 
 
{{historian-bio-stub}}
 
[[Категори:Чăваш Енĕн паллă çыннисем]]
[[Категори:1870 çулта çуралнисем]]
[[Категори:Юпан 4-мĕшĕнче çуралнисем]]
[[Категори:Ăсчахсем, алфавитпа]]
[[Категори:СССР ĂА пайташ-корреспонденчĕсем]]
[[Категори:Çурлан 26-мĕшĕнче вилнисем]]
[[Категори:1933 çулта вилнисем]]
[[Категори:Этнографсем, алфавитпа]]
[[Категори:Тюркологсем, алфавитпа]]
[[Категори:Филологсем, алфавитпа]]
Çăлкуç — «https://cv.wikipedia.org/wiki/Ашмарин_Николай_Иванович»