Википеди

Шăмăршă: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Интерактивная навигация по истории
← Унчченхи тӳрлетӳМалалли тӳрлетӳ →
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
ВизуальныйВикитекст
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
Статьяна йăлтах пушатрĕ
Тэг: тасатасси
1-мĕш йĕрке:
{{ПВ-Раççей
|статус = Ял
|чăвашла çĕлĕк = Шăмăршă
|тăван çĕлĕк = [[Ӳкерчĕк:Shem-prud.jpg|320px|thumb|left|Шăмăршă çумĕнчи пĕве]]
|герб = Coat of Arms of Chuvashia.svg
|ялав = Flag of Chuvashia.svg
|lat_deg =54 |lat_min =53 |lat_sec =20
|lon_deg =47 |lon_min =32 |lon_sec =04
|CoordAddon = type:city(100)_region:RU
|CoordScale =
|ЯндексКартти =
|регион карттин пысăкăшĕ =
|район карттин пысăкăшĕ =
|регион = Чăваш Ен
|регион тапăлра = Чăваш Ен
|район тĕсĕ = Муниципаллă район
|район = Шăмăршă районĕ
|район тапăлра = Шăмăршă районĕ {{!}}Шăмăршă районĕ
|пурăнан тăрăх тĕсĕ = Ял тăрăхĕ
|пурăнан тăрăх = Шăмăршă ял тăрăхĕ
|пурăнан тăрăх тапăлра = Шăмăршă ял тăрăхĕ{{!}} Шăмăршă
|шалти пайлану =
|пуçлăх =
|никĕсленĕ вăхăт = XVII ĕмĕр
|пĕрремĕш асăну = 1607/8
|малтанхи ятсем =
|статус =
|лаптăк =
|ПВ центрĕн çӳллĕшĕ =
|пурăнан халăх = 3759<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# 2010 çулхи çыравăн бази.]</ref>
|халăх çыравĕн çулĕ = 2010
|йышлăх =
|агломераци =
|наци йышĕ = [[чăвашсем]], [[вырăссем]], [[тутарсем]] ([[мишерсем]]), [[ирçесем]]
|конфесси йышĕ =
|этнохороним = шăмăршăсем
|вăхăт тăрăхĕ =[[UTC+4]]
|почтă индексĕ = 429170
|почтă индексĕсем =
|телефон кочĕ = 83546
|автомобиль кочĕ = 21, 121
|цифрăллă идентификатор = 97247864001
|категори Commons-ра =
|сайт =
}}
'''Шăмăршă'''({{lang-ru| Шемурша}}, {{lang-tt| Шомырша }}) — [[Чăваш Ен]]ĕн [[Чăваш Енĕн Шăмăршă районĕ|Шăмăршă районĕн]] тĕп ялĕ. Шăмăршă [[Кĕçĕн Хырла]] хĕрринче вырнаçнă. Ялпа юнашар А-151 автоçул иртсе каять. Хальхи вăхăтра [[Энтĕрел]] тата [[Çĕнĕ Шăмăршă]] ялĕсемпе пĕрлешсех кайнă, — анчах та вĕсем çапах та хăйне уйрăм.
==Халăх йышĕ, ял тытăмĕ==
Ялта [http://www.21419s01.edusite.ru/ вăтам шкул], чиркӳ, район больници, [http://gov.cap.ru/home/75/shemursha/index1.htm район вулавăшĕ], [http://gov.cap.ru/home/75/kult/index.htm культура çурчĕ], ача вулавăшĕ, спорт шкулĕ, ача сачĕсем, почта уйрăмĕ, сбербанк уйрăмĕ пур.
2010-мĕш çулхи çыравпа ялта 3759 çын, çав шутра 1735 арçын, 2024 хĕрарăм пурăннă<ref>[http://www.chuvash.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chuvash/resources/fc3870804281ac08830bcf2d59c15b71/Chislmovpn-2010.doc Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, населенных пунктов Чувашской Республики]</ref>.
==Истори==
[[Атăл]]ăн сулахай енче вырнаçнă [[Кокшайск уесĕ]]нчи [[Чюмарша вулăсĕ]]нче пурнакан [[çармăссем]] никĕсленĕ <ref>[http://history21.narod.ru/294-325.htm Димитриев В.Д. Чувашия в эпоху феодализма. К вопросу о заселении юго-восточной и южной части Чувашиии. Чебоксары. 1986]</ref>. Ку пулăм [[1661]]-мĕш çулччен пулса иртнĕ. Мĕншĕн тесен çав çул документсенче çармăссемпе [[мишерсем]] хушшинче пулса иртнĕ хирĕçÿ пирки асăннă<ref>Документы и материалы по истории Мордовской АССР. Сб. документов. т.I. ч.2, С. 191-192.</ref>.
 
Анчах та ку сăмаха татах та авалрах асăннă документ та пур<ref>[http://anatri-history1.livejournal.com/5215.html О ЗАСЕЛЕНИИ ЮГО-ВОСТОЧНОЙ И ЮЖНОЙ ЧАСТЕЙ ЧУВАШИИ . 20.]</ref>:
{{Цитата пуçламăшĕ}}
{{oq|ru|Документ свидетельствует, что в 1607/08 году чувашам Князь-Аклычевой сотни Свияжского уезда «на диком поле за новой Чебоксарской засекой возле речки Безны..., а по Безне вверх по одной по левой стороне, а с вершины до речки Чиллы, а от Чиллы до речки Чюргуш..., до Большой '''Шамуржской ''' дороги..., до речки Шиланлы» были отведены земли с условием платежа ясака.}}<Куçару: Документ çирĕплетнĕ тăрăх, 1607/8-мĕш çулсенче Сĕве уесĕн Князь-Аклычево çĕрпÿлĕхĕн чăвашĕсене "тискер уйсенче çĕнĕ Шупашкар чикки леш енче Пасна шывĕ тĕлĕнче.... Пасна шывĕпе çÿлелле сулахай енĕпе , пуçĕнчен вара Чиллы шывне çитиччен, Чиллы шывĕнчен Чюргуш патне... Мăн '''Шамуржа''' çулĕ таран ...Шиланлы шывĕ таран" ясак тÿлемелле тивĕçпе çĕнĕ çĕрсем панă.>
{{Цитата вĕçĕ}}
 
Çăлкуçра палартакан документра темĕнле '''Шамуржа''' çулне асăннă. Эппин, унашкал [[çул]] пулсан, çăвăн ятлă [[ял]] та пулнах ĕнтĕ.
 
Çапла вара "Шăмăршă" ятла ялсен ячĕн никĕсĕнче Чюмарша вулăсĕн ячĕ тăрать. "Чюмарша" [[сăмах]] мĕне пĕлтернине ятарласа тĕпчемен пулмалла.
 
Малашне çармăссем вырăнти [[чăвашсем]]пе хутăшса пĕтнĕ те, паянхи кунччен вĕсен йĕрри-палли юлман темелле. ''Хыр'' текен лăсăллă йывăçа пĕлтерекен [[диалект]]ла "яхтă" сăмах çеç çав вăхăтсене аса илтерсе тăрать<ref>[[Федотов Михаил Романович|М.Р.Федотов]]. [http://altaica.ru/LIBRARY/fedotov2.pdf ЭСЧЯ, т.2] — С. 505-506.</ref>. "Яхтă" сăмах шăпах [[çармăс чĕлхи]]нчен кĕнĕ те ĕнтĕ.
 
[[1920]] çулхи [[утă, 28|утă уйăхĕн 28-мĕшчен]] [[Пăва уесĕ|Пăва уесне]], каярах [[Çĕрпӳ уесĕ|Çӳрпӳ уесне]] кĕнĕ. [[1920]] çулхи [[юпа, 5|юпа уйăхĕн 5]] хыççăн [[Çĕрпӳ уесĕ]]н [[Чăваш Енĕн Йĕпреç районĕ|Йĕпреç районнĕ]], [[1921]] çулхи [[утă, 22|утă уйăхĕн 22]] хыççăн [[Патăръел уесĕ|Патăръел уесне]] кĕртнĕ.
 
[[1939]] çулхи [[авăн, 16|авăн уйăхĕн 16]] [[Чăваш Енĕн Шăмăршă районĕ|Шăмăршă районне]], [[1962]] çулхи [[раштав, 20|раштав уйăхĕн 20]] хыççăн [[Чăваш Енĕн Патăръел районĕ|Патăръел районне]] кĕнĕ. [[1965]] çулхи [[пуш, 14|пуш уйăхĕн 14]] хыççăн хальхи вăхăтченех [[Чăваш Енĕн Шăмăршă районĕ|Шăмăршă районне]] кĕрет.
 
==Паллă çынсем==
* [[Никифоров Василий Николаевич]] ([[1923]]-[[2011]]) — генерал-майор.
* [[:tt:Иван Иванов (1901)|Иван Иванов]] (1901-1972), нейрогистолог.
 
==Асăрхавсем==
{{асăрхавсем}}
 
== Каçăсем ==
* [http://zakupki.cap.ru/kladr/book/ш.htm Чăваш Ен пурăнан вырăнсем]
* [http://enc.cap.ru/?t=world&lnk=727 Чăваш энциклопедийĕ]
* [http://gov.cap.ru/home/75/2009/smotr5/index.htm Сăнӳкерчĕксем]
 
{{Chuvash-geo-stub}}
{{Шăмăршă районĕ}}
 
[[Категори:Чăваш Енри Шăмăршă районĕн ялĕсем]]
Çăлкуç — «https://cv.wikipedia.org/wiki/Шăмăршă»