[[File:physicsdomains.svg|380px|thumb|alt=two by two chart of mechanics for size by speed|механикăн тĕсĕсене схемăласа кăтартни]]
'''Механика''' ({{lang-el|μηχανική}} — машина тăвас искусствă ) — [[физика|физикăн]] материаллă объектсен механикăлла хусканăвне е хусканманлăхне тата вĕсен хушшинчи çыхăнусене тĕпчекен уйрăмĕ. [[Классикăлла механика]] тата [[квант механики]] пур . Чĕмсĕрлĕх йĕркипе, "механика" тенĕ чухне шăпах классикăлла механикăна ăшра тытаççĕ.
== Механика системи ==
Механика тĕпчекен объектсене '''механикăлла система''' теççĕ.
== Механика пайĕсем ==
{{классикăлла механика}}
{{татăлми тавралăхсен механики}}
{{квантла механика}}
Шкулта вĕренекен механика пайĕсем:
[[кинематика]], [[статика]], [[динамика (физика)|динамика]], упрану саккунĕсем.
=== Кинематика ===
=== Динамика ===
[[File:GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg|thumb|Исаак Ньютон]]
Динамика Ньютон саккунĕсем çинче никĕсленсе тăрать.
* Пур çавăн пек пуçлав системисем (вĕсене ''инерциаллă'' теççĕ), хăшĕсенче [[ĕскер|япаларăш]] пĕрпĕтĕммĕн куçнин хăвăртлăхĕ улшăнмасть, енчен те нимле ытти япалăршсен вăйăмĕ çук е ăна тивекен мĕнпур вăйсем пĕрне-пĕри компенсацилеççĕ.
:: <math>\vec {F}=0 \Rightarrow \vec v=const</math>
Кунта: <math>\vec {F}</math> — мĕн пур вăйсем, <math>\vec v</math> — хăвăртлăх.
* Инерциаллă пуçлав системисенче япаларашăн хăвăртланăвĕн пысăкăшĕ мĕнпур вăйсем хушăннин пысăкăшне масса çине пайланипе танлашать; хăвăртланăвăн тата хушăнcан пулнă пĕтĕмĕшле вăйăн тĕллемисем пĕр еннелле.
:: <math>\vec{a} = \frac{\displaystyle\vec{F} }{m},</math>
Кунта: <math>\vec{a}</math> — хăвăртлану, <math>{m}</math> — масса.
* Икĕ япаларăш пĕр-пĕрне витерекен вăйсем пĕр йĕр çинче выртаççĕ, тĕллемисем хире-хирĕçле тата пысăкăшĕсемпе пăр тан.
:: <math>|\vec{F_1}| = |\vec{F_2}|</math>
:: <math>\vec{F_1}=\vec{-F_2}</math>
Кунта: <math>\vec{F_1}</math> — пĕрремĕш япаларăшăн вăйĕ, <math>\vec{F_2}</math> — иккĕмĕш япаларăшăн вăйĕ.
== Тата пăхăр ==
* [[Механика (терминология)]]
* [[Мехатроника]]
== Каçăсем==
* [http://infogroup.com.ua/ XIX-мĕш ĕмĕрчен механика аталанăвĕн исторйĕ].{{ref-ru}}
{{Физика}}{{Механика уйрăмĕсем}}
[[Категори:Механика|*]]
|