Уçлăх: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Ellodanis5 (Сӳтсе яв | хушни)
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
Пĕр сăмахĕ те тĕрĕс мар
Тэг: ылмаштарни
1-мĕш йĕрке:
{{Del}}
'''Уçлăх''', çавăн пекех чылай контекстра '''талккăш''' теме май пур, — тĕрлĕ кăткăс палăртусемпе (терминсемпе) [[философи]], [[математика]] тата [[физика]] ăслăлăхĕсенче усă курмалли [[сăмах]].
 
Кулленхи курăмлă-туйăмлă пурнăçра уçлăх ĕç-пулăм вырăнĕ, пур объектсен пĕтĕмĕшлĕ вырнаçăвĕ, хăш-пĕр системăн тупсăмĕ шутланать.
 
Тĕслĕхрен, [[Çут тĕнче|космослăха]] пĕрмаях çапла [[космосла уçлăх]] теççĕ.
 
== Математика ==
 
[[Математика|Математикăра]] «уçлăх» çамаха нумай кăткăслă палăртусен пуххисенче тĕл пулма пулать.
 
Тӳрккесĕнрех каласан, уçлăх вара «пĕртак хушăм структурăллă» [[нумайлăх]] пулать.
 
Хушăмлă структурăна пула уçлăхăн элеменчĕсене «пăнчă», «вектор», «пулăм» тата урăхла та калаççĕ.
=== Тĕслĕхсем ===
* [[Аффин уçлăхĕ]]
* [[Банах уçлăхĕ]]
* [[Пуласлăх уçлăхĕ]]
* [[Гильберт уçлăхĕ]]
* [[Евклид уçлăхĕ]]
* [[Нормăламан уçлăх]]
* [[Йĕрĕллĕ уçлăх]] (векторлă уçлăх)
* [[Метăрлă уçлăх]]
* [[Топологи уçлăхĕ]]
* [[Виçеллĕ уçлăх]]
 
== Физика ==
[[физика|Физикăра]] уçлăх тесе физикăллă ĕç пулăмĕсен «ĕç-пуçĕсен вырăнне» калаççĕ. Ăна эпир хамăр енчен «япаласен шăнăçуллăхĕ» евĕр туятпăр.
 
Физика ăслайĕнче часах [[нумайвиçеллĕ уçлăхсем]]пе шутлав ĕçĕсене тăваççĕ — тĕслĕхрен, [[фазăллă уçлăх]]: унта объектсен кăткăс системине пĕр пăнчăпа кăна палăртаççĕ.
 
Çак уçлăхсем — [[абстракци]]ллĕ хатĕрсем çеç пулаççĕ , вĕсем йăлтах «çĕр çинчи» ахаль виçĕвиçеллĕ уçлăхра тумалли ĕçе тĕллеве лартма та, тупсăмне тупма та пулăшаççĕ.
 
Эхер уçлăхăн тытăмĕ нумайлăх айĕнче хăйĕн тĕсĕллĕ тытăмах хайлать пулсан (тĕп-тĕрĕс палăртăвĕ уçлăх тĕсĕнчен килет), нумайлăх-айне '''«уçлăх-айĕ»''' теççĕ.
 
== Психологи / Лингвистика ==
* [http://psi.webzone.ru/st/111000.htm Семантика / Ăс-тăн уçлăхĕ]
* [[Трансдисциплинарлăх|Уçлăхăн лингвистика хормулисем]]
 
== Фантастика ==
[[Фантастика|Фантастикăра]] [[параллеллĕ уçлăх|«параллеллĕ уçлăх»]], [[гиперуçлăх|«гиперуçлăх»]], [[субуçлăх|«субуçлăх»]] сăмахсемпе усă кураççĕ, вĕсем, паллах, пĕр пек ăнлантаруллă мар.
 
[[Категори:Математика]]
[[Категори:Физика]]
 
[[da:Rum]]
[[de:Raum]]
[[en:Space]]
[[eo:Spaco]]
[[es:Espacio]]
[[fa:فضا]]
[[fi:Avaruus]]
[[fr:Espace (notion)]]
[[gl:Espazo]]
[[he:מרחב]]
[[ru:Пространство]]
[[ia:Spatio]]
[[io:Spaco]]
[[it:Spazio]]
[[ja:空間]]
[[ko:공간]]
[[nl:Ruimte]]
[[pl:Przestrzeń]]
[[pt:Espaço]]
[[simple:Space]]
[[sv:Rum]]
[[zh:空间]]