Буркина-Фасо: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Andreevart (Сӳтсе яв | хушни)
Chuvash2017 (Сӳтсе яв | хушни)
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
2-мĕш йĕрке:
|ChNm = Буркина-Фасо
|NationName = {{lang-fr|Burkina Faso}}
|FlagTitle = [[ Буркина-Фасо ялавĕ]]
|PicFlag = [[Ӳкерчĕк:Flag_of_Burkina Faso.svg|125px]]
|LctCn = [[Ӳкерчĕк:Burkina Faso on the globe (Africa centered).svg|250px]]
28-мĕш йĕрке:
}}
'''Буркина́-Фасо́'' (Роскартографи картисенче пробел урлă çыраççĕ)<ref> {{cite web|url=http://web.archive.org/web/20080515173142re_/roskart.gov.ru/default.asp?cmd=00B002002960000000F000000000000000000000/default.asp|title=Новые названия на карте мира|publisher=Роскартография|accessdate=2010-05-30}}. Дефисное написание Буркина-Фасо зафиксировано в словаре: ''Лопатин В. В.'' Прописная или строчная? Орфографический словарь / В. В. Лопатин, И. В. Нечаева, Л. К. Чельцова. — {{М.}}: Эксмо, 2009. — С. 91.</ref> ({{lang-fr|Burkina Faso}} {{IPA|[byʁkiˈna faˈso]}}; [[1984]] çулхи çурла уйăхĕччен — '''[[Тури Вольта республики|Тури Во́льта]]''') —Хĕвеланăç Африкăри патшалăх.
 
Çурçĕрте [[Мали]]пе, [[Нигер]]па — хĕвелтухăçĕнче, [[Бенин]]па — кăнтăр-хĕвелтухăçĕнче, [[Того]]па тата [[Гана|Ганăпа]] — кăнтăрта тата [[Кот-д’Ивуар]]па — кăнтăр-хĕвĕланăçĕнче чикĕ тытать. [[Тинĕс патне тухман патшалăхсем|Тинĕс çыранĕ патне тухмасть]].
38-мĕш йĕрке:
=== Авалхи кун-çулĕ ===
XI-мĕш ĕмĕр пуçламăшĕнче хальхи Ганăн çурçĕр-хĕвелтухăçĕнчен [[моси]] ăрăвĕçем килсе вырăнти ньеньесе, груси тата буса ăрăвĕсене пăхăнтарнă. Догон йăхĕ çурçĕрелле чакнă.
Хальхи Буркино-Фасо çĕрĕнче XIV-мĕш ĕмĕртен [[Уагадугу (патшалăх)|Уагадугу]], [[Ятенга]], [[Тенкодого (патшалăх)|Тенкодого]] тата [[Фадан-Гурмаи]] патшалăхĕсем вырнаçнă. XIV -XVI [[Ятенга]] патшалăхĕ кӳршĕллĕ Мали тата [[Сонгай (патшалăх)|Сонгай]] çĕрĕсен пайнĕсене çĕнсеçĕнтерсе илнĕ.
 
=== Колони тапхăрĕ ===
49-мĕш йĕрке:
 
=== Никама пăханмалах тапхăрĕ ===
1960-мĕш çулхи çурла уйăхен 5-мĕшĕнче Ямгео [[Буркина-Фасо|Тури Вольта]] никама та пăхăнманни çинчен пĕлтерсе патшалăхăн президенче пулса ларнă.
 
1966-мĕш çулхи январте наци забастовки пуçланнă. Влаç [[Сангуле Ламизана|Сангуле Ламизана]] подполковник ертсе пыракан çар çыннисен аллине куçнă. 1970-мĕш çулта çĕнĕ конституци йышăннă, политика партисене йĕркелеме май тунă. Ламизиана (бригада генералĕ пулнăскер) тӳрĕ суйлавра çĕнтерсе президент пулать. 1974-мĕш çулхи суйлав умĕн пуçлăхсем хирĕçнĕ май Ламазина влаçă хăй аллине илет. 1977-мĕш çулта вăл патшалăха граждансем ертсе пынине таварать. Анчах 1980-мĕш çулхи чӳк уйăхĕнче [[Сайе Зербо]] полковник ертсе пыракансем Тури Вольтăра каллех çар режимне кĕртеççĕ.
 
1982-мĕш çулхи чӳк уйăхĕнче [[Уэдраого Жан Батист|Уэдраого]] майор ертсе пыракан ушкăн Зербона хăваласа ярать. 1983-мĕш çулта çĕнĕ президент «[[Сулахай (политика)|сулахай]]» партисенчен уйрăлас тесе минстăрсен кабинетĕнчен [[Санкара Томас]] капитана кăларса ярать.
1983-мĕш çулхи çурла уйăхĕнче Санкара çăр пăлхавĕпе усă курса президент пулса ларать, патшалăха '''Буркина-Фасо''' ят парса социаллă революциллĕ курса палăртать.
Халăх хушшинче питĕ популярлă пулнă, çав шутра хăй халăхран уйрăлманнине палăртнипе. Вăл кабинетĕнче [[кондиционер]] лартман, ахаль çынсем ку япалана илеймеççĕ тесе. Хăйĕн портречĕсене çакма санкци паман. Çавăн пек сулахайла ĕçсем тунăшăн ăна «Африка [[Че Гевара Эрнесто|Че Гевари]]» теме тытăннă.
1985-мĕш çулта минералла ресурсемпе пуян чикĕре демаркаци туман территории пирки Малипе чикĕ конфликчĕ пуçланнă («[[Агашер вăрçи]]»). ООНăн çĕршывсем хушши сучĕ йышăннипе, икĕ çĕршыв та унта çырусем çырсан, ку территорие çурмалла патне пайлана.
1987-мĕш çулхи юпа уйăхĕн 15-мĕшĕнче Санкарана [[Компаоре Блэз]] йĕркеленĕ пăлхав вăхăтĕнче вĕлереççĕ. 11.06.1991 çĕнĕ конституци йышанаççĕ. 1997-мĕш çултан президента миçе хут суйламалли чарăва пĕтернĕ.
84-мĕш йĕрке:
 
2009-мĕш çулта çын пуçне килекен ВВП 1,2 пин долл. (тĕнчере 206-мĕш вырăн). Çынсен çуррине яхăн чухăнлăх шайенчен каярах пуранать.
Ях хуçалăхенче çĕр мамăк, [[арахис]], çӳ йывăççи, [[сорго]], [[вир]], [[кукуруза]], [[рис]], [[Сурăх|сурăхпасурăх]]па [[качака]] ĕрчетеççĕ.
Промăçлăх - çĕр мамăкне тата ытти ял хуçăлăх чĕр таварне тирпейлени, ĕçмелли, туртмалли, супăнь, пир-авăр туса кăларни, ылтăн кăларни.
 
151-мĕш йĕрке:
|-----
| 5
| [[Çурçĕр-Тĕп облаç (Буркина-Фасо)|Çурçĕр-Тĕп ]]
| Centre-Nord
| [[Кая (хула)|Кая]]
169-мĕш йĕрке:
|-----
| 7
| [[КăнтăрТĕп облаç (Буркина-Фасо)|КăнтăрТĕп ]]
| Centre-Sud
| [[Манга (хула)|Манга]]
285-мĕш йĕрке:
* [[8 марта]] — Хĕрарăмсен кунĕ
* [[1 мая]] — Ĕç кунĕ
* [[5 августа]] — Никама пахăнмалах кунĕ ( [[Франци|Францирен]]рен, 1960)
* [[11 декабря]] — Республика кунĕ (Франци пĕрлехĕнче Автономлă Тури Вольта республикине туса хуни, [[1958]])
 
323-мĕш йĕрке:
[[Категори:Франци колони пулнисем]]
 
[[cv:Буркина Фасо]]
[[tk:Burkina Faso]]