Тритон (çулташ): версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Çĕнĕ страница "{| class="infobox" style="width: 18em;" |+ style="font-size:larger;" | Тритон (спутник) |- | colspan="2" style="text-align:center; background: #E8AB79;"…" |
Тӳрлетӗве ӑнлантарман |
||
41-мĕш йĕрке:
|-
| [[Сидери тапхăрĕ]]
| −5,88 кун (кутăнла çаврăнать)
|-
| [[Тайăм (астрономи)|Тайăмĕ]]
90-мĕш йĕрке:
| Сидерлĕ çаврăнăвăн тапхăрĕ
| [[Синхронлă çаврăну|синхронлă]]
|-
| [[Планетăн çаврăну тĕнĕлĕн тайăмĕ|Çаврăну тĕнĕлĕ эклиптика тайăмĕ]]
| çук
|-
| style="vertical-align:top;"
| çурçĕр полюсĕнче [[Тӳррĕн хăпарни]]
|
|-
Йӗрке 125 ⟶ 119:
|}
'''Тритон''' ({{lang-grc|Τρίτων}}) — [[Хĕвел системи]]нчи Нептун чи пысăк спутникĕ. [[1846]]-мĕш çулхи юпан 10-мĕшĕнче акалчан астрономĕ [[Уильям Лассел]]
Тритон спутникăн массин 2/3 пайĕ йывăр чул-метал тĕшĕ тесе шутлаççĕ<ref>{{cite encyclopedia| title = Encyclopedia of the Solar System| chapter = Triton| last1 = McKinnon| first1 = William B.| last2 = Kirk| first2 = Randolph L.| publisher = Academic Press| year = 2007| editor = Lucy Ann Adams McFadden, Lucy-Ann Adams, Paul Robert Weissman, Torrence V. Johnson| edition = 2nd| location = Amsterdam; Boston| isbn = 978-0-12-088589-3| pages = 483–502}}</ref>, ăна пăр мантипе хупăрланă, çиелти шайĕ шыв тата азот парĕнчен тăрать <ref>{{cite journal| last = Prockter| first = L. M.| authorlink =| coauthors = Nimmo, F.; Pappalardo, R. T.| title = A shear heating origin for ridges on Triton| journal = [[Geophysical Research Letters]]| volume = 32| issue = 14| pages = L14202| date = 2005-07-30| url = http://www.es.ucsc.edu/~fnimmo/website/Prockter_et_al.pdf| doi = 10.1029/2005GL022832| accessdate = 2011-10-09| bibcode = 2005GeoRL..3214202P}}</ref>. Шыв пăрĕ Тритон массинче 15-35 % пулма пултарать тесе шутлаççĕ.
Нимĕç астрономĕçем [[Галле Иоганн Готтфрид] тата [[д’Арре Генрих Луи]] Нептун уçсан [[Гершель Джон]] Уильяму Лассел патне Нептун спутникĕсене шыраса пахма сĕнесе çыру ярать. Лассел хăтланса пăхать те 8 кунтан Тритона уçать<ref>{{cite journal| title = Discovery of Supposed Ring and Satellite of Neptune| author = William Lassell| date = November 13, 1846| journal = Monthly Notices of the Royal Astronomical Society| volume = 7| issue = 9| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/1846MNRAS...7..157L| page = 157
}}
* {{cite journal| title = Physical observations on Neptune| author = William Lassell| date = December 11, 1846| journal = Monthly Notices of the Royal Astronomical Society| volume = 7| issue = 10| pages = 167–168| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/1847MNRAS...7..297L}}
* {{cite journal| title = Observations of Neptune and his satellite| authorlink1 = William Lassell| year = 1847| journal = Monthly Notices of the Royal Astronomical Society| volume = 7| issue = 17| pages = 307–308| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/1847MNRAS...7..307L}}</ref>. Лассел также утверждал, что наблюдал у Нептуна [[Кольца Нептуна|кольца]]. И хотя кольца у планеты действительно есть, официально они были открыты лишь в [[1968 год|1968 году]], поэтому заявление Лассела о наблюдении колец подвергается сомнению<ref name="Smithetal1984">{{cite journal| author= Robert W. Smith, Richard Baum| title = William Lassell and the Ring of Neptune: A Case Study in Instrumental Failure| journal = Journal of History of Astronomy| volume = 15| issue = 42| pages = 1–17| year = 1984| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/1984JHA....15....1S}}</ref>.
Спутника авалхи грек мифологичи [[Тритон (мифологи)|Тритона]] туррине, сына [[Посейдон]] ывăлне асанса панă <ref>{{cite web|url=http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k94887w/f610.table|title=''Astronomie populaire'', p. 591|author=Flammarion, Camille|archiveurl=https://www.webcitation.org/68uVtxpzm|archivedate=2012-07-04|year=1880}}</ref>, однако это название было принято много лет спустя<ref>{{cite web|url=http://www.mlahanas.de/Physics/Bios/CamilleFlammarion.html|title=Camile Flammarion|work=Hellenica|archiveurl=https://www.webcitation.org/68uVvbF1x|archivedate=2012-07-04}}</ref>. .
[[Ӳкерчĕк:Triton (artist's impression).jpg|thumb|слева|Тритонăн сайра атмосфери ӳкерçĕ шутланипе]]
[[Ӳкерчĕк:PIA02208 Triton.jpg|thumb|left|220px|Шăнса ларнă кӳлĕ (сылтăмра)]]
[[Ӳкерчĕк:Voyager 2 Neptune and Triton.jpg|thumb|left|220px|Нептун (çӳлте) тата Тритон (аялта) Вояджер 2 вĕçсе кайнă вăхăтра.]]
== Çавăн пекех пăхăр ==
| |||