Артамонов Михаил Илларионович: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
пТӳрлетӗве ӑнлантарман |
Chuvash2017 (Сӳтсе яв | хушни) Тӳрлетӗве ӑнлантарман |
||
37-мĕш йĕрке:
1917 раштавра Артамонова демобилизациленĕ, ăна Петрограда национализациленĕ Тĕнче банкĕнче ĕслеме хушнă. [[1918]]çулхи çулларан пуçласа [[1920]] çул вĕçĕчченех Красный Холмра ([[Тĕвер облаçĕ]]) халăх çутĕç органĕсенче (шкул ертӳçи, вĕрентӳçĕ) вăй хунă.
[[1921]] — [[1924]] çулсенче Ленинградри университетра, археологипе истори искусств уйрăмĕнче вĕреннĕ. А. А. Спицин, А. А. Миллер, Н. П. Сычёв вĕрентӳçĕсем патĕнче пĕлӳ пухнă. Университетран вĕренсе тухсан археологи кабинетĕнче кĕçĕн ассистент вырăнне юлнă. [[1929]] çулта хăй тĕллĕн пĕрремĕш экспедицине кайнă — Аялти Тан çине — малти тĕпчев ĕçĕсене тума.
Вăрçă хыççăнхи çулсенче М. И. Артамонов вăхăтлăха ЛПУ-н археологи кафедрин ертӳçи вырăнне ĕçленĕ, [[1949]] çулхи нарăс уйăхĕнче ЛПУ-н археологи кафедрин ертӳçи пулса тăрать. Пĕр вăхăт вĕренӳ ĕçĕсемшĕн проректор пулса ĕçлет, [[1950]] çулхи кăрлач — çу уйăхĕсенче ректор ĕçĕсене туса пынă. 1949 — [[1951]] çулсенче Атăл-Тан тăрăхĕнчи çĕнĕ çурт-йĕр тăвас çĕрсене кунчен пачах пулман çав тери анлă экспедици пуçтарса, Цимлян шывуправ тĕпне тĕпчеме хатĕрленнĕ.
43-мĕш йĕрке:
[[1951]] çулта [[Патшалăх Эрмитажĕ|Эрмитажăн]] ертӳçине хушса лартнă. 13 çул хушшинче çак ĕç вырăнĕнчи тапхăрта вăл хăйне талантлă, музей ĕçне парăннă администратор пулнине кăтартнă. Унăн яланах пур çивĕч ыйтусемпе принциплă та хăймайлă шухăшсем пулнă. Официаллă идеологипе уйăрăлсах Артамонов паянкунхи живопĕçпе илĕртĕнме пуçланă. Вăл хистенипе Эрмитажра [[Пикассо]] кăтартăвне йĕркеленĕ, [[импрессионизм]] классикĕсен ĕçĕсене упраса хăварнă. Музейĕн шалти кăтартăвĕнче М. М. Шемякинăн ĕçĕсене вырнаçтарни ăна ĕçрен кăлармалли сăлтав пулса тăрать. «Ирĕлӳ» тапхăрĕнче тĕрмесенчен таврăннă тĕпчевçĕсене пулăшма тăрăшнă, вĕсем хушшинче[[Гумилёв Лев Николаевич|Л. Н. Гумилёв]], Б. А. Латынин, М. А. Гуковский, И. Г. Спасский.
М. И. Артамоновăн çав тери анлă тĕпчев кăсăклăхĕсем пулнă, малти бронзă тапхăрĕнчен пуçласа [[Вăтам ĕмĕрсем]]чен. Çав тĕпчев ĕçĕсене вăл пĕр харăсах тенĕ пекех аталантарса пынă. Унăн чи чаплă çитĕнĕвĕ Тухăç Европăри çеçенхирсен вăтам ĕмĕрсенчи малти тапхăрĕнчи историне аталантарнă: куçса çӳрекен йăхсен тĕпленсе пурăнма тытăнни, политогенез ыйтăвĕсем. Çак тĕпчевсенче тĕп вырăна хасарсен историйĕ йышăнса тăрать. Çак ĕçсене тĕпчевçĕ хăй тĕллĕнех, ним çук çĕртенех хăпартса, археологи енчен те, унта вăл чи пĕрремĕш утамçă пулнă, çыруллăх историйĕ енчен те тишкерме тапратнă. Археологи алтăвĕсене ирттерсе тата чылай массивлă истори çăлкуçсемпе литературăна пăхса тухса, Артамонов тĕнчере пĕрремĕш [[Хасар хаканлăхĕ]]н историн системлă куçлавне çырнă. «История СССР с древнейших времён до образования древнерусского государства» (1939) кĕнекинче вăл Хасари [[СССР]] халахĕсен историнче паллă вырăн йышăннине ĕненмелле кăтартнă.
50-мĕш йĕрке:
== Хисепĕсем ==
Ленин орденĕ,
медальсем.
==
Темиçе вун статьясемпе монографисен авторĕ, 30 чылай археологи экспедицисен ертӳçи. Нумай ăру-тĕпчевçĕсене ăс парса çитĕнтернĕ, вĕсен хушшинче чи паллисем: [[Плетнёва Светлана Александровна|С. А. Плетнёва]], [[Гумилёв Лев Николаевич|Л. Н. Гумилёв]], [[Столяр Абрам Давыдович|А. Д. Столяр]], [[Ляпушкин Иван Иванович|И. И. Ляпушкин]], [[Гадло Александр Вильямович|А. В. Гадло]].
|