|
'''ӲкĕмӲкни''' ({{lang-ru|Падеж}}), — [[япала ячĕ]]н, хăш-пĕр [[ылмаш ячĕ]]семпе [[хисеп ячĕ]]сен сăмаха улăштаракан [[морфологи]] категорийĕ. Шкулсенче вырăс терминĕпе усă кураççĕ. Унчен пĕр тапхăр «'''вĕçлев'''» терминпа усă курнă.
== Чăваш чĕлхинче ==
[[Чăваш чĕлхи]]нче пурĕ 8 ӳкĕмӳкни палăртма йышăннă. Вĕсен йĕрки, ыйтăвĕсем тата ӳкĕмӳкни системине тăвакан [[аффикс]]сем çакнашкал:
{| border=1
|'''ӲкĕмӲкни'''
|'''Латтин ячӗ'''
|'''Ыйтăвĕсем'''
|}
Юлашки виççĕ ӳкĕмĕӳкниĕ хальтерех пулса кайнă, ыттисем — авалах пулса кайнăскерсем, вĕсем кашни тĕрĕк чĕлхинчех пур.
Кашни ӳкĕмӳкни нумай пĕлтерĕшлĕ, вĕсем контекстра палăраççĕ. Пĕр пĕлтерĕшех темиçе падеж кăтартма пултарать. Тĕслĕхрен, вырăн пĕлтерĕшĕ пару (вăрмана), вырăн (вăрманта), туху (вăрмантан), пĕрлелĕх (вăрманпа) ӳкĕмсенӳкнисен пур.
[[Япала ячĕ]]сен ӳкĕмĕӳкниĕ — чăваш чĕлхин [[морфологи]] тытăмĕнчи кăткăс категори. Япала ячĕ ӳкĕмӳкни тăрăх улшăннине '''вĕçленӳ''' теççĕ. Чăваш чĕлхинче пĕр вĕçленӳ çеç, мĕншĕн тесен кашни ӳкемĕн пĕр [[аффикс]] çеç. Кирек мĕнле [[сăмах]]ран та ӳкĕмӳкни форми çав аффикс хушăннипе пулать. [[Сингармонизм]] сакунне пула аффикссем икĕ вариантлă (хытă тата çемçе).
Япала ячĕ вĕçленнĕ чухне камăнлăхпа пару ӳкĕмĕнчеӳкниĕнче чăваш фонетикин тĕп законне (икĕ уçă сасă юнашар тăма юратманни) пула морфемăсен чиккинче [[фонетика]] улшăнăвĕсем пулаççĕ:
# икĕ уçă сасса уйăрма '''н''' хупă сасă кĕрсе ларать (''лаша + а > ла-шана, ĕне + е > ĕнене'');
# пĕр уçă сасси тухса ӳкет (''пахчаçă + ăн > пахчаçăн, пахчаçă + а > пахчаçа'');
== Урăх чĕлхесенче ==
[[Вырăс чĕлхи]]нче 6 ӳкĕмӳкни. [[нимĕç чĕлхи]]нче 4 ӳкӗм. [[Удмурт чĕлхи]]нче 15 ӳкӗм. [[Табасарансем|Тапассарансен]] чӗлхинче хĕрĕх виççĕ<ref>[[Чи хитре чĕлхе]], [[Фомин Эдуард Валентинович|Э.В. Фомин]], стр. 42</ref>.
== Вуламалли ==
== Каçăсем ==
* [http://chuvash.org/e/d0a7c483d0b2d0b0d18820d187c495d0bbd185d0b8d0bdd187d0b520d0bcd0b8c3a7d0b520d0bfd0b0d0b4d0b5d0b63f Чăваш чĕлхинче миçе ӳкĕмӳкни?]
{{Морфологи}}
| 