Ылмаш: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
п Чӑвашах страницă ятне улăштарчĕ Ылмаш - Ят вырăнĕ: Ăнланмалли мар сăмах (Не понятное слово)
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
1-мĕш йĕрке:
'''ЫлмашЯт вырăнĕ''', — ят сăмахсен ([[япала ячĕ]]сен, [[паллă ячĕ]]сен, [[хисеп ячĕ]]сен) пĕлтерĕшĕсене пĕтĕмĕшле палăртакан, анчах вĕсен ячĕсене кăтартман [[пуплев пайĕсем|пуплев пайĕ]] (''эпĕ, эсĕ, вăл, хам, хăй, ку, çак, леш, кам, мĕн, мĕнпе''). ЫлмашЯт вырăнĕ ячĕ конкретлă пĕлтерĕшĕ [[пуплев]]ре çеç палăрать. [[1920-мĕш çулсем|1920]]-[[1930-мĕш çулсем|1930]] çулсенче шкулти вĕренӳ кĕнекисенче '''ылмаш''' терминпа усă курнă.
 
Пĕлтерĕшĕпе грамматика паллисем тăрăх Ылмашят вырăнĕ ячĕсем тĕрлĕ пуплев пайĕсем евĕрлĕ:
* япала ячĕ пек (''кам, мĕн, эпĕ, эсĕ, вĕсем'');
* паллă ячĕ пек (''мĕнле, леш, нимĕнле, ку, çак'');
* хисеп ячĕ евĕрлĕ ([[миçе, мĕн чухле]]).
 
Чăваш чĕлхинче Ылмашят вырăнĕ ячĕсем çичĕ ушкăна уйрăлаççĕ:
* сăпат (''эпĕ, эсĕ, вăл'');
* таврăну (''хам, ху, хăй'');
15-мĕш йĕрке:
* паллă (''пур, пурте, пĕтĕм, мĕнпур, ытти, кашни, харпăр, урăх, тепĕр'').
 
Япала ячĕ евĕрлĕ Ылмашят вырăнĕ ячĕсем пурте вĕçленеççĕ, нумай хисепре пулаççĕ (''эпе — эпир, вăл — вĕсем, хам — хамăр, кам — камсем, çав — çавсем'').
 
Сăпат местоименийĕн пуçламăш форми вĕçленӳ [[парадигма|парадигминче]] тĕп [[ӳкĕм]]ре çеç сыхланса юлать, ытти ӳкĕмсенче сăмах тĕпĕ улшăнать (эпĕ — манăн, мана, эсĕ — санăн, сана...).
 
Таврăну Ылмашят вырăнĕ ячĕсем сăпат тата хисеп тăрăх улшăнаççĕ (1 с. хам — хамăр, 2 с. ху — хăвăр, 3 с. хăй — хăйсем); япала ячĕсем пекех вĕçленеççĕ.
 
Çуклăх тата паллă мар Ылмашят вырăнĕ ячĕсем — пулăвĕ тĕлĕшĕнчен иккĕмĕшле сăмахсем:
* çуклăх местоимени ыйту Ылмашят вырăнĕ ячĕ умне '''ни''' [[префикс]] кĕрсе ларнипе пулнă (''никам, нимĕн, ниепле'');
* паллă мар местоимени те ыйту Ылмашят вырăнĕ ятĕнчен пулнă, анчах кунта '''та (те)''' [[префикс]] кĕрсе ларать (''такам, темĕн, тепле'').
 
Ыйту ылмаш ячĕсем пуплеври [[хутсăр сĕнӳ]]сене ыйтуллă тăваççĕ (''Кам калас тет? Кам пĕлет?''). [[Хутлă сĕнӳ]]ре вĕсем пăхăнуллă сĕнӳре тĕп [[сĕнӳ]]пе çыхăнтарма пулăшаççĕ (''Кам ĕçлемест, çав çимест'').