Чăваш литератури: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

'''Чăваш литератури''' — [[чăваш чĕлхи|чăвашла]] хайланă [[литература]].<ref>Элли Илле. Икĕ чĕлхеллĕ литература... Хамăра хамăр улталани мар-и ку? — Хыпар, 2007, чÿк, 8.</ref> Чĕмсĕрлĕх йĕркипе, чăн малтанах илемлĕхлĕ литература пирки кунта [[сăмах]] пырать. Ку самант каламасăрах паллă пек шутланать. Чăваш чĕлхипе çырнă [[Хайлав|хайлавсем]] пурте чăваш литературин шутне кĕреççĕ. Анчах та ку йышран фольклорла хайлавсене уйăрса илсе уйрăммăн пăхмалла. Авторлăхлă литературăна, — унта кашни хайлава кам çырнине палăртнă, [[АтрибуциХайлав атрибуцийĕ|атрибуциленĕ]], текстне [[Тĕп текст (текстологи)|канонланă]] , — малашне улăштарассинчен сыхласа упрама тата улăштармашкăн чарма та май пур. ( Авторĕ çеç, паллах, хăй чĕрĕ чухне, улăштарма пултарать). Халăх сăмахлăхĕнчи хайлавсен палăртнă авторĕсем çуккине кура, вĕсен тĕлĕшĕпе апла тăваймстăн. Уйрăм фольклористсем çырса илнĕ вариантсем, чăн та, [[истори]]ре хăйне майлăн пĕлтерĕшленсе юлма пултараççĕ. Анчах та ку вăл, çапах та, [[Тĕп текст (текстологи)|канон]] мар.

Тата тепĕр тĕлĕнмелле [[литература]] палăкĕ вăл — чăваш хĕрĕсем [[Золотницкий Николай Иванович|Николай Золотницкие]] ([[1829]]-[[1880]]) тав туса çырнă чăвашла çырусем. Акă вĕсенчен пĕри, Хураçырмари Ксения Тимофеева çырнăскер;, — хальхи çырулăх мелĕсемпе палăртма хăтлансан:

Николай Иванович, Христос вилĕмрен чĕрĕлсе тăчĕ. Çак сăмахсемпе сана чуптăватăп, Христос чиркĕвĕ каланă пек, çакă çыру манăн пултăр хĕрлĕ çăмарта вырăнне. Эс мана çыру хисеплесе çырнăшăн, кĕнкесенекĕнекесене те янăшăн рахмат сана; санăн арăмна та рахмат, салам çырса яратăп, ăна валли шăтăкла яратăп, алшăлли вĕçне тытма, хамăн алăпа çыхнине. Пирĕн архиерей Антоние рахмат кала манран, кĕнеке янăшăн. Турă парĕ-и хçанхăçан та пулин курма ăна, пирĕн еннелле килсе курĕ-и кăçал? Митрофан пиччене салам çырса яратăп. Ман килтисем сире пурте салам яраççеяраççĕ. Санăн арăму ан ятлатăр мана шăтăкласене çуманшăн — супăнĕ пулмарĕ. Сыв пулăр тепре куриччен. Хураçырмари Тимофей хĕрĕ Оксинья. 1868 çул, май уйăхĕ вун тахăртăхăр кун иртрĕ.<ref>Çăлкуçра (Родионов В.Г. Чăваш литератури. XVIII-XIX ĕмĕрсем. Шупашкар, 2006. — 240-241 С.) ун чухнехи çырулахпаçырулăхпа çырнă оригиналне кăтартман.</ref>