Камикадзе: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
571156 хутшăнакан 81.177.254.196 (сӳтсе яв) кĕртнĕ № улшăнăва тавăрнă
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
1-мĕш йĕрке:
'''Камикадзе''' (''ками'' — «турă», «турă чунĕ»; ''кадзэкадзе'' — «çил») — «турă çилĕ», [[Тропикри циклон|тайфун]], вăл икĕ хутчен, [[1274]] тата
 
[[1281]] çулсенче монголсен Хубилай ханĕн карапсен пысăк ушкăнне Япони çыранĕсем çумĕнчех аркатнă.
[[XX ĕмĕр]]ĕн иккĕмĕш пайĕнче [[Лăпкă океан вăрçи]]н вĕçĕм тапхăрĕнче сиксе тухнă яппун хăйвилĕмçĕ-вĕçевçĕсене «камикадзе» сăмахпа асăнма тытăнаççĕ. «Камикадзе» — япун ''[[тэйсинтайтейсинтай]]'' терминĕ, унпа ырирĕклĕ вилĕмçĕсене (вĕçевçĕсене çеç мар) палăртнă.
 
Яппунсем çак ĕç-пуçа ''токубецутокубетсу ко:гэкигеки тай'' (特別攻撃隊) — «ятарлă тапăну ушкăнĕ» е аббревиатурăпа ''токко:тай'' (特攻隊) тенĕ. Вĕçевçĕ-хăйвилĕмçĕсене «ятарлă тапăну камикадзе ушкăнĕсем» ятпа палăртнă. Тамăрлă çарсем «камикадзе» сăмахпа яппун пĕтĕм хăйвилĕмлĕ атакисене пĕлтернĕ. Каярах çак термин пур тĕнчипе саралать, нимĕçсен [[зельбстопфер]] ({{lang-de|«Selbstopfermänner»}}, «хăйне вилĕме пама хатĕр çын») вырăнне тата вăрçă хыççăнхи суицид, [[террор ĕçĕ]] чух та ăна асăннă.
[[XX ĕмĕр]]ĕн иккĕмĕш пайĕнче [[Лăпкă океан вăрçи]]н вĕçĕм тапхăрĕнче сиксе тухнă яппун хăйвилĕмçĕ-вĕçевçĕсене «камикадзе» сăмахпа асăнма тытăнаççĕ. «Камикадзе» — япун ''[[тэйсинтай]]'' терминĕ, унпа ырирĕклĕ вилĕмçĕсене (вĕçевçĕсене çеç мар) палăртнă.
 
Яппунсем çак ĕç-пуçа ''токубецу ко:гэки тай'' (特別攻撃隊) — «ятарлă тапăну ушкăнĕ» е аббревиатурăпа ''токко:тай'' (特攻隊) тенĕ. Вĕçевçĕ-хăйвилĕмçĕсене «ятарлă тапăну камикадзе ушкăнĕсем» ятпа палăртнă. Тамăрлă çарсем «камикадзе» сăмахпа яппун пĕтĕм хăйвилĕмлĕ атакисене пĕлтернĕ. Каярах çак термин пур тĕнчипе саралать, нимĕçсен [[зельбстопфер]] ({{lang-de|«Selbstopfermänner»}}, «хăйне вилĕме пама хатĕр çын») вырăнне тата вăрçă хыççăнхи суицид, [[террор ĕçĕ]] чух та ăна асăннă.
 
== Малтанхи истори ==
Йӗрке 15 ⟶ 14:
1944 çулхи [[утă, 15]] АПШ çарĕсем яппунсен [[Сайпан]] утравĕнчи çар хваттер вырăнне туртса илеççĕ. Çакăн хыççăн АПШ инçет бомба пăрахакан авиацийĕ Японии территорине тапăнма пултарать. Сайпана хăварнă хыççăн яппун эрпӳлĕхĕ американсем Японипе хăйĕн кăнтăр-тухăç Азири нефтьпе пуян колонисем хушшинче вырнаçнă [[Филиппин]] çине куç хывнă тесе шутланă.
 
Чăнах та 1944 çулхи [[юпа, 17]] американсем [[Сулуан]] утравне атакăлаççĕ — историри [[Лейте кӳлмекĕнчи çапăçу|Лейте кӳлмекĕнчи]] тинĕсри чи мăн çапăçу пуçланать. [[Манила|Манилăра]] тăракан Япони тинĕс-çар вăйĕсен пĕрремĕш сывлăш флочĕ, кӳлмекре тамăр вăйĕсемпе кĕрешекен яппун карапĕсене пулăшма пырать. Пĕрремĕш сывлăш флочĕн çак саманта 40 самолёт: 34 палуба [[Японин Иккĕмĕш Тĕнче вăрçин авиацийĕ|«МицубисиМитсубиши Зиро»]], 3 торпедоносец [[Японин Иккĕмĕш Тĕнче вăрçин авиацийĕ|«НакадзимаНакаджима B6N»]], бомба пăрахакан 2 [[Японин Иккĕмĕш Тĕнче вăрçин авиацийĕ|«Йокосука P1Y»]], пĕр [[Японин Иккĕмĕш Тĕнче вăрçин авиацийĕ|«МицубисиМитсубиши G4M»]] тата пĕр çăмăл шырав-тĕпчев самолёчĕ çеç пулнă. Яппун авиацийне пурнăçламалла мар ĕç хушнă. Пĕрремĕш сывлăш флочĕн çарпуçĕ [[ОнисиОниши ТакидзироТакиджиро]] вице-адмирал ятарлă камикадзе тапăну ушкăнне йĕркелеме йышăнать. [[Юпа, 19]] брифингра Ониси çапла сăмах тытнă: «Ман шутпа, пирĕн умра лартнă ĕçе пурнăçа кĕртме 250-килограмм бомбăллă «Зиро» [[самолёт]]а [[америка]] [[авианосец]]ĕ çине мĕнле те пулин çитермелли меслетсĕр пуçне урăххи çук. Ониси çапла «камикадзе ашшĕ» пулса тăрать.
 
== Пĕрремĕш камикадзе ==
Йӗрке 32 ⟶ 31:
[[Ака, 3]] [[Уэйк-Айленд (авианосец)|«Уэйк-Айленд»]] авианосеца тинĕс çар тытăмĕнчен кăларнă. [[Ака, 6]] пĕтĕм экипажĕпе (94 çын) [[Буш (эсминец)|«Буш»]] эсминĕца путарнă. Çаплах [[Калхаун (эсминец)|«Калхаун»]] эсминĕца 4 самолёт вĕркĕнсе çитсе шыва путарнă. [[Ака, 7]] [[Хэнкок (авианосец)|«Хэнкок»]] авианосĕца çĕмĕрнĕ, 20 самолёта аркатнă, 72 çынна вĕлернĕ, 82 çынна амантнă.
 
[[Ака, 16|Ака уйăхĕн 16-мĕшĕччен]] тепĕр эсминеца шыва путарнă, тытăмран 3 авианосца, 1 линкора тата 9 эсминеца кăларнă. [[Çу, 4]] пĕтĕмпех авианосец [[СэнгамонСенгамон (авианосец)|«СэнгамонСенгамон»]] борт çинчи 21 самолёчĕпе пĕрле çунса каять. [[Çу, 11]] икĕ камикадзе лекнипе авианосец [[Банкер-Хилл (авианосец)|«Банкер-Хилл»]] çулăма кĕрет, 80 самолёт пĕтет, 391 çын вилет тата 264 çын аманать.
 
[[Окинава|Окинавăшăн]] çапăçнă вĕçнелле америка флочĕ 26 карапа çухатать, 225 ишĕлĕннĕ, вĕсенчен 27 — авианосецсем. Американсем камикадзесенчен хӳтĕленмелли виçе ĕçне йышăннине пула яппун самолёчĕсен 90% сывлăшрах çапса антараççĕ.
Çывăх вăхăтрах, яппун самолёчĕсен шучĕ ӳксе пынипе, вĕçев аппарачĕн камикадзе валли ятарлă тĕсне шутласа хатĕрленĕ. [[Японин Иккĕмĕш Тĕнче вăрçин авиацийĕ|«НакадзимаНакаджима Ki-115 Цуруги»]] пирпе витнĕ йывăç кăшкарлă ахаль самолёт. 1920-мĕш тата 1930-мĕш çулсенчи кивелнĕ двигательсем лартнă, шассине вĕçсе хăпарсанах тепĕр хут усă курмалла пăрахса хăварнă. Темиçе çĕр самолёт хатĕрленĕ, кашни 800-килограмм бомбăна турттарма пултарнă, анчах та пĕринпе те усă курма ĕлкĕреймен.
 
== Пĕтĕмлетӳсем ==
Йӗрке 42 ⟶ 41:
[[Икĕмĕш Тĕнче вăрçи]] вĕçнелле яппун тинĕс авиацийĕ 2525 вĕçевçĕ-камикадзе вĕрентсе хатĕрленĕ, тепĕр [[1387]] çын çартан пынă. Яппунсем хăйсем каланипе, камикадзе атакисемпе 81 карапа шыва путарнă, 195 çĕмĕрнĕ. Американсен хыпарĕсемпе, вĕсем 34 карап çухатнă тата 288 çĕмĕрнĕ. Çакăнсăр пуçне, вĕсем америкăн тинĕс çар çыннисене питĕ хăратнă.
 
Яппун [[авиаци]]йĕ яланах вĕçевçĕ-камикадзе çителĕклĕ пулнă, хăй ирĕклисен шучĕ пур самолётсенчен виçĕ хут чылай шутланнă. Камикадзе шутĕнче çирĕм çулхи [[университет]]сенче вĕренекенсем пулнă. Çапах та çак феноменăн тĕп сăлтавĕ Японин этеплĕхĕнче никĕсленнĕ, унăн йĕрри вăтам ĕмĕрсенчи [[БусидоБушидоБусидоБушидо»]] [[самурай]] йăлинчен килет. Хăйĕн тăван çĕрĕшĕн, хăйĕн Императăрĕшĕн чыспа вилĕме кĕтсе илесси — чылай çамрăк яппунсемшĕн çӳллĕ туйăм пулнă. Камикадзе Япони паттăрĕ пулнă, вĕсемшĕн таса çын вырăнне хурса храмсенче кĕл тунă, вĕсен тăванĕсене тӳрех чи чыслă-яваплă çынсен ĕретне тăратнă.
 
Вĕçеве тухиччен ятарлă церемони ирттернĕ, ритуал чешĕкĕпе [[саке]]пе [[хатимакихачимакихатимакихачимаки»]] ĕçнĕ, çамка çине шурă хăю çыхса вĕçеве тухнă. Камикадзе [[символ]]ĕ — [[хризантема]] чечекĕ. Çамрăк вĕçевçĕсем [[Каймон]] (Японин кăнтăр-анăçĕ) тăвĕ çийĕн иртсе кайнă, вĕсем тăван çĕр-шывĕпе юлашки хут пăхса илсе сывпуллашнă.
 
== Çавăн пекех пăхăр ==
* [[КайтэнКайтен]]
 
== Каçăсем ==
* [http://militera.lib.ru/h/sherman/ Проект «Военная Литература»: Ф. Шерман — Лăпкă океанри вăрçа. Авианосцы çапăçура].
* [http://militera.lib.ru/memo/other/yokota_y/index.html ЁкотаЙокота Ю. хăйвилĕмçĕ — шывай киммисем.]
* [http://militera.lib.ru/memo/other/inoguchi_nakajima/index.html ИногутиИногучи Р., НакадзимаНакаджима Т. Турăн çилĕ.]
* [http://militera.lib.ru/memo/other/kuwahara_y/index.html Кувахара Я., Оллред Г. Т. Камикадзе]
* [http://steelmonsters.blitzfront.com/modules.php?name=Articles&pa=showarticle&articles_id=11 «Камикадзе. Императăршăн çичĕ пурнăç.»]