Месопотами: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
1-мĕш йĕрке:
'''Шывхушшиçĕр''' (Икшывхушшиçĕр, Месопотамия, [[грек чĕлхигрек.]] Μεσοποταμία) — паянкунхи Ирак çĕрĕсенчи Тигрпа Евфрат шывĕсем хушшинчи çĕрĕ, Евроази цивилизацин сăпки.
 
== ИсториКун-çулĕ ==
 
Мессопотами вырăнĕнче авал темиçе патшалăх — çак шута шумер хулисем [[Киш — шумер хули|Киш]], [[Урук — шумер хули|Урук]] (Библири Эрех), [[Ур патшалăхĕ|Ур]], [[Лагаш патшалăхĕ|Лагаш]], [[Умма патшалăхĕ]]сем, семитсен хули [[Акшак — семитсен хули|Акшак]] , аморейсен/шумерсен хули [[Ларса — аморейсен/шумерсен хули|Ларса]], çапла тата [[Аккад патшалăхĕ|Аккад]], [[Элам патшалăхĕ|Элам]], [[Ассири патшалăхĕ|Ассири]] тата [[Вавилон патшалăхĕ]]сем.
 
Пĕр гипотезăпа, [[шумерсем]] [[Çĕр]] çинче пĕрремĕш çырулăха шутласа кăларнă.
 
*Пирĕн эрăччен XXIII ĕмĕр — Аккад патши Саргон I шумерсен тата аккадсен патшалăхесене пĕрлештернĕ.
*Пирĕн эрăччен XXI ĕмĕрте — Тухăçран тата анăçран темĕнчухлĕ эламитсен тата аморитсен йăхĕсем тапăнса кĕнĕ. Шумерсем тĕнче политика аренинчен çухалнă (Библие çыракансем вĕсен пурнăçĕ çинчен нимĕн те пĕлмеççĕ).
*Пирĕн эрăччен XIX—XVIII ĕмĕрсенче — çĕнĕ патшалăх çурални, шĕкĕр хули — Вавилонра, паянкунхи Багдад çумĕнче, патшисем Аморитян династинчен тухнă. Хаммурапи патша Месопотамипе Сирие пĕрлештернĕ.
 
*Пирĕн эрăччен XVI ĕмĕрте — Тигра шывĕн çӳл юхăмĕнче Ассири патшалăхĕ пулса тăни: паллă хуласем — Ассур Ниневи — шĕкĕр хули Нина, тата Семирамиды хулана никĕсленĕ.
*Пирĕн эрăччен XIX—XVIII ĕмĕрсенче — çĕнĕ патшалăх çурални, шĕкĕр хули — Вавилонра, паянкунхи Багдад çумĕнче, патшисем Аморитян династинчен тухнă. Хаммурапи патша Месопотамипе Сирие пĕрлештернĕ.
*Пирĕн эрăччен 743—735 çулсенче — Набонассар патшана ларнă. Астрономи тĕпчевĕсĕне/сăнавĕсене кашни кунах ирттерме тытăннă.
 
*Пирĕн эрăччен 729 çулта — Вавилона Ассири патши Тиглатпилесар II ярса илнĕ.
*Пирĕн эрăччен XVI ĕмĕрте — Тигра шывĕн çӳл юхăмĕнче Ассири патшалăхĕ пулса тăни: паллă хуласем — Ассур Ниневи — шĕкĕр хули Нина, тата Семирамиды хулана никĕсленĕ.
 
*Пирĕн эрăччен 743—735 çулсенче — Набонассар патшана ларнă. Астрономи тĕпчевĕсĕне/сăнавĕсене кашни кунах ирттерме тытăннă.
 
*Пирĕн эрăччен 729 çулта — Вавилона Ассири патши Тиглатпилесар II ярса илнĕ.
 
Пирĕн эрăччен 680—669 çулсенче — Ассири патши Асархаддон астулта ларнă тапхăрĕ.
 
Пирĕн эрăччен 538 çулта — Перси патши Кир Вавилона тата Ассирине хăй аллине туртса илет.
 
* Пирĕн эрăччен 336 çулта — Эксемер (Александр Македонски) Мессопотамие çапăçса илет. Вăл вилнĕ хыççăн Мессопотами эллинисен Селевкид патшалăхĕ çумне хутшăннă.
*Пирĕн эрăччен II ĕмĕрте — Вавилон вилĕмлĕ хула, кунта ишĕлчĕксем çеç выртаççĕ.
 
*Пирĕн эрăччен I ĕмĕр — юлашки пирĕн кунсене çитнĕ клинопиç çырăвĕсем.
*Пирĕн эрăччен II ĕмĕрте — Вавилон вилĕмлĕ хула, кунта ишĕлчĕксем çеç выртаççĕ.
 
*Пирĕн эрăччен I ĕмĕр — юлашки пирĕн кунсене çитнĕ клинопиç çырăвĕсем.
 
[[ru:Месопотамия]]