Википеди

Франс чĕлхи: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Интерактивная навигация по истории
← Унчченхи тӳрлетӳМалалли тӳрлетӳ →
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
ВизуальныйВикитекст
п Viktor переименовал страницу Франци чĕлхи в Франс чĕлхи
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
1-мĕш йĕрке:
{{Чĕлхе
|тĕс = инди-европа
|ячĕ = ФранциФранс чĕлхи
|тăван ячĕ = français
|патшалăхсем = [[Франци]], çав шутра [[Францин тинĕс çĕрĕсем]], [[Канада]], [[Бельги]], [[Швейцари]], [[Ливан]], [[Люксембург]], [[Монако]], [[Марокко]], [[Алжир]], [[Тунис]]; [[Анăç Африка|анăç-]] тата [[Вар Африка|вар-африка]] патшалăхĕсем: [[Кот-д'Ивуар]], [[Демократи Республики Конго]], [[Нигер]], [[Сенегал]]; [[Гаити]], [[Маврики]]; хăш [[Азия|ази]] патшалăхĕсем: [[Лаос]], [[Камбоджа]] тата [[Вьетнам]]; [[Мексика]]; [[АПШ]] штачĕ [[Луизиана]]
21-мĕш йĕрке:
|ISO3 = fra
}}
'''ФранциФранс чĕлхи''' ({{langi|fr|le français, la langue française}}) — [[французсем|французсен]] ([[Франци]]н официаллă чĕлхи), [[Бельги]]н, [[Швейцари]]н, [[Канада|Канадăн]] францифранс чĕлхиллĕ халăхĕ (вĕсенче вăл официаллă чĕлхесенчен пĕри пулать). Франци чĕлхипе нумай патшалăхра [[Африка|Африкăри]], [[Кариб утравĕсем|Кариб бассейнĕн]] ([[Гаити]] {{nobr| т. ур.}}), [[Франци Гвиани]] саралнă, çав шутра официаллă чĕлхе вырăнĕнче те шутланать. ▼
 
[[Инди-европа чĕлхисем|Инди-европа чĕлхе çемьин]] ([[Роман чĕлхисеми|роман ушкăнĕ]], [[галл-роман ушкăн пайĕ]]). Латынь халăх чĕлхинчен аталанса, ушёлунран оттепĕр неероман дальшечĕлхипе танлаштарсан, чем любой другой романскийаяккарах языктарнă<ref>http://www.academie-francaise.fr/langue/index.html Du francois au francais {{ref-fr}}</ref>. Çырулăхĕ [[латин алфавичĕ]]н никĕсĕпе.▼
▲'''Франци чĕлхи''' ({{langi|fr|le français, la langue française}}) — [[французсем|французсен]] ([[Франци]]н официаллă чĕлхи), [[Бельги]]н, [[Швейцари]]н, [[Канада|Канадăн]] франци чĕлхиллĕ халăхĕ (вĕсенче вăл официаллă чĕлхесенчен пĕри пулать). Франци чĕлхипе нумай патшалăхра [[Африка|Африкăри]], [[Кариб утравĕсем|Кариб бассейнĕн]] ([[Гаити]] {{nobr| т. ур.}}), [[Франци Гвиани]] саралнă, çав шутра официаллă чĕлхе вырăнĕнче те шутланать.
 
Пĕрлешӳллĕ Нацисен Йĕркеленӳлĕхĕн 6 официаллă чĕлхинчен пĕри. ФранциФранс чĕлхипе калаçакан йышĕ — 130 млн яхăн çын (2000). ФранциФранс чĕлхи тĕнчери халăх хушшинчи нумай йĕркеленӳлĕхĕн официаллă чĕлхи тата чылай çын вĕренекен ютçĕр чĕлхи шутланать. ФранциФранс чĕлхипе ăнланса калаçма пултаракан çын — 200 миллиона яхăн ([[Франци Академийĕ]]н сайчĕн хыпарĕпе килĕшӳллĕ)<ref>http://www.academie-francaise.fr/langue/index.html La francofonie {{ref-fr}}</ref>.▼
▲[[Инди-европа чĕлхисем|Инди-европа чĕлхе çемьин]] ([[Роман чĕлхисеми|роман ушкăнĕ]], [[галл-роман ушкăн пайĕ]]). Латынь халăх чĕлхинчен аталанса, ушёл от нее дальше, чем любой другой романский язык<ref>http://www.academie-francaise.fr/langue/index.html Du francois au francais {{ref-fr}}</ref>. Çырулăхĕ [[латин алфавичĕ]]н никĕсĕпе.
 
[[Ӳкерчĕк:Map-Francophone World.png|thumb|250px|'''ФранциФранс чĕлхи тĕнчере''' <br />Кăвак-тĕксĕм: тăван чĕлхе;<br /> Кăвак: администраци чĕлхи;<br /> Синкер: этеплĕхкультура чĕлхи;<br /> симĕс: францифранс чĕлхиллĕ сахал ушкăнсем]]▼
▲Пĕрлешӳллĕ Нацисен Йĕркеленӳлĕхĕн 6 официаллă чĕлхинчен пĕри. Франци чĕлхипе калаçакан йышĕ — 130 млн яхăн çын (2000). Франци чĕлхи тĕнчери халăх хушшинчи нумай йĕркеленӳлĕхĕн официаллă чĕлхи тата чылай çын вĕренекен ютçĕр чĕлхи шутланать. Франци чĕлхипе ăнланса калаçма пултаракан çын — 200 миллиона яхăн ([[Франци Академийĕ]]н сайчĕн хыпарĕпе килĕшӳллĕ)<ref>http://www.academie-francaise.fr/langue/index.html La francofonie {{ref-fr}}</ref>.
 
▲[[Ӳкерчĕк:Map-Francophone World.png|thumb|250px|'''Франци чĕлхи тĕнчере''' <br />Кăвак-тĕксĕм: тăван чĕлхе;<br /> Кăвак: администраци чĕлхи;<br /> Синкер: этеплĕх чĕлхи;<br /> симĕс: франци чĕлхиллĕ сахал ушкăнсем]]
 
'''''Légende:'''''
<br />тĕттĕм кăвак: тăван чĕлхи ;<br /> кăвак: патшалăх чĕлхи ;<br /> çутă кăвак: культура чĕлхи ;<br /> кăшăл: францифранс чĕлхипе калаçакан сахалтанăшĕсем.]]
Чĕлхе кочĕ - '''fr''' ([[ISO 639]] тăрăх)
 
Йӗрке 37 ⟶ 36:
=== Францири официаллă статусĕ ===
 
[[Франци Конституцийĕ]]пе чĕлхе официаллă статусне 1992 çулта тивĕçнĕ. ПĕтĕмМĕнпур официаллă документа тата килĕшӳ хутне францифранс челхипе çырмалла. Эхер те [[янрав]]ра ютçĕр чĕлхи сăмахĕсем пур пулсан, вĕсен куçарăвĕ пулмалла.
 
=== Канадăри официаллă статусĕ ===
[[Квебек]] провинцин официаллă чĕлхи, Канадăн тата [[Нью-Çĕнĕ Брансуик]] провинцин 2 официаллă чĕлхесенчен пĕри шутланать. Квебекри францифранс чĕлхи саккунĕпе, патшалăх шкулĕсенче пур ачана, акăлчан чĕлхиллĕ канада гражданĕсен ачисемсĕр пуçне, францифранс чĕлхипе вĕрентмелле.
 
=== Урăх çĕршывсенчи официаллă статусĕ ===
Йӗрке 46 ⟶ 45:
 
== Чĕлхен тĕнче паллăхĕ ==
ФранциФранс чĕлхине тĕнче йĕркеленӳлĕхĕсенче тăшлă усă курни чакса пыни тӳрех курăнать. ФранциФранс чĕлхин халăхсен хушшинчи курăмĕ уçăмлă пулин те, çапах та ăна сахаллатса ĕçе кĕртеççĕ. ПНЙ 1995 çултанпа Франкофони агентствинагентствине пăхса тăракан статусĕ. ПНЙ 185 патшалăх-пайташĕнчен 56-шĕ Франкофони хутшăнаканĕ пулса ПНЙ секретариатне хăйсемпе франциллефрансла калаçма сĕнет пулин те, акăлчан чĕлхи ĕç-хĕлре анлă вырăна йышăнса пырать. ФранциФранс чĕлхине сайра усă курни персонала (францифранс чĕлхине пĕлни кирлĕ ыйтăм пулмасть) ĕçе илнинчен, акăлчан таврашлăхĕнчен, бюджета чакарнинчен килет.<ref>И. В. Чернов. Международная организация Франкофонии: лингвистическое измерение языковой политики. СПб.:2006, стр. 45</ref>
 
ЕП францифранс чĕлхи официаллă шутланать. ФранциФранс чĕлхин пуласлăхĕ улшăнакан Европа ПĕрлехĕнчиПĕрлешĕвĕнчи унăн вырăнĕнчен килет. ЕП йышне Финлянди, Австри, Швеци кĕни франци чĕлхине татах хавшаклатать, мĕншĕн тесен çак патшалăхсенче акăлчан чĕлхипе те калаçаççĕ. ЕП сарални Рим килĕшĕвĕн принципне пурнăçа кĕртессине чăрмавлать, ăна тӳрĕпех пурнăçласан, пур пайташ-патшалăхăн чĕлхи ЕП официаллă чĕлхи шутланать.<ref>Treaty of Rome to build a European Economic Community, 25 March 1957//http://www.treatyofrome.com/treatyofrome.htm</ref>
 
Паллă франци лингвисчĕ Р. Шодансон радикальное сĕнӳ панă: виçĕвиççĕ ĕç чĕлхине — акăлчан, францифранс тата нимĕç — упраса пымалла. Франци премьер-министрĕ Франци Л. Жоспен шухăшĕпе, «ЕП варĕнче чĕлхе нумай тĕрлĕлĕхĕ кирлĕ ыйтăвĕсенчен пĕри пулать. Европăра франци чĕлхи хăш вырăна йышăнать, çавăнтан вăл тĕнчере хăйĕн туртăм вăйне упраса хăварни килет. Пĕр чĕлхе те ЕП институтĕсенче пĕртен-пĕр хутшăну чĕлхи пулма пултараймасть. Çакна пула Франци хăйĕн чĕлхин ĕç чĕлхи шайне ӳстерес тĕллевпе тăрăшать».<ref>И. В. Чернов. Международная организация Франкофонии: лингвистическое измерение языковой политики. СПб.:2006, стр. 83</ref>
 
== Алфавичĕ ==
ФранциФранс алфавитĕнче 26 мăшăр [[латин алфавичĕ|латин сас паллипе]] (строчныепысăккисем итата прописныепĕчĕккисем) диакритика паллипе усă кураççĕ.
 
{| cellSpacing="0" cellPadding="0" border="1" style="text-align: center"
|-----
! Латин сас палли !! Сас паллин францифранс палăртăвĕ ([[МФА]]) !! Вырăс танлăшĕ
| width="1" rowspan="14" | &nbsp;
! Латин сас палли!! Сас паллин францифранс палăртăвĕ ([[МФА]]) !! Вырăс танлăшĕ
|-----
| A a || ɑ || а || N n || ɛn ||эн
Йӗрке 87 ⟶ 86:
| M m || ɛm ||эм || Z z || zɛd||зэд
|}
 
 
Тата диакритикӑллӑ саспаллисем пур:
Йӗрке 96 ⟶ 94:
==Морфологи==
== Антропонимика ==
{{main|ФранциФранс ячĕ}}
 
== Çавăн пекех пăхăр ==
* [[Жуаль]]
* [[Франкофони]]
* [[ФранциФранс чĕлхи Канадăра]]
* [[ФранциФранс чĕлхин МФА таблицитапăлĕ]]
 
== Асăрхавсем ==
Йӗрке 108 ⟶ 106:
 
== Вуламалли ==
 
== Ҫавӑн пекех ==
* [[Франци литератури]]
 
== Каçăсем ==
Йӗрке 125 ⟶ 120:
{{Роман чĕлхисем}}
 
[[Категори:ФранциФранс чĕлхи|*]]
[[Категори:Франци Полинези чĕлхисем]]
[[Категори:Австрали тата Океани чĕлхисем]]
Çăлкуç — «https://cv.wikipedia.org/wiki/Франс_чĕлхи»