Пусăм (фонетика): версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Тӳрлетӗве ӑнлантарман |
|||
1-мĕш йĕрке:
'''
Сăмах ударенине чĕлхе
Кĕске уçă сасăллă ([[ă]], [[ĕ]]) сăмахсенче ударени пĕрремĕш сыпăк çине ӳкет: пĕлĕтлĕ, вăрăмăш, кĕмĕл. Сăмахра тулли уçă сасă та, кĕске уçă сасă та пулсан ударени тулли уçă сасăллă юлашки сыпăк çине ӳкĕт: кăмака, юманлăх.▼
▲Кĕске уçă сасăллă ([[ă]], [[ĕ]]) сăмахсенче
Сăмахри ударени фонетика паллисем уçă сасăсенче палăраççĕ: ударени ӳкекен сыпăкри тулли уçă сасă ударени ӳкмен çавнашкал сасăран вăрăмрах пулать (самана, телей). Çавăнпа тулли уçă сасăсем çине ӳкекен ударени фонетика паллисем шутне вăрăмлăхпа вăй паллисем кĕреççĕ.▼
▲Сăмахри
Ударени ӳкекен кĕске уçă сасăсем те ударени ӳкменнисенчен вăрăмрах, анчах пур чухне те мар. Çавна шута илсен вăрăмлăх палли ударени тĕп палли пулма пултараймасть. Ă, ĕ сасăсемлĕ сăмахсенчи ударени вăй паллинчен çеç килет.▼
▲
Вырăнти калаçусене шута илес пулсан [[чăваш чĕлхи]]нчи сăмах ударенийĕ икĕ тĕрлĕ: тури [[диалект]]ри ударени литература чĕлхинчи евĕр; анатри диалектри ударени сăмаха уйрăм каланă чухне яланах юлашки сыпăк çине ӳкет (кайăк, шăпчăк, Коля, машина). Пуплевре вара ударени хăйĕн вырăнне йышăнать (тури диалектри пекех).▼
▲Вырăнти калаçусене шута илес пулсан [[чăваш чĕлхи]]нчи сăмах
== Вуламалли ==
* Котлеев В.И. Фонетика // Хальхи чăваш чĕлхин фонетики, графики тата орфографийĕ. Ш., 1978;
* Сергеев Л.П., Котлеев В.И. Чăваш чĕлхи. Ш., 1988.
|