Уран (элемент): версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Gerakibot (Сӳтсе яв | хушни)
п r2.7.1) (робот хушрĕ: am:ዩራኒየም
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
20-мĕш йĕрке:
== Çутçанталăкра тупăнни ==
[[Ӳкерчĕк:UraniumUSGOV.jpg|left|200px|thumb|left|Уранинит рудитăпри]]
Уран çутçанталăкра анлă сарăлнă. Кларкĕ - 1·10<sup>-3</sup>% (йыв.). [[Литосфера|Литосферăн]] 20 км сийĕнче
1,3·10<sup>14</sup> т уран пур тесе шутлаççĕ. <br />
180-мĕш йĕрке:
 
== Тупăçлани ==
Уран рудинчетăпринче металл виçи 0.1-0.25% кăна. Çавăнпа уран рудитăпри кăларнă вырăнсенче каяшсем нумай пулаççĕ. Весем [[ради]]пе пуян.
Урана руданатăпрана вĕтĕтнĕ хыççăн кӳкĕрт йӳçĕкĕпе е щелочьпа кăлараççĕ. 1-мĕш меслет йӳнăрех, анчах рударатăпрара доломит е магнезит пулсан ăна уса кураймастăн. Урана 6-ллă валентность таран йӳçĕтме MnO<sub>2</sub> йышши реактивсем хушаççĕ.
Кайран раствортан ион ылмаштарса е экстаркципе уран тата ытти хими элеменчĕсене кăлараççĕ. Кайран урана хытă фазăна куçараççĕ - хальхи вăхăтра нумайрах чухне U<sub>3</sub>O<sub>8</sub> е Na<sub>2</sub>U<sub>2</sub>O<sub>7</sub>.
Ун хыççĕн урана нейтрон çăтакан хими элеменчĕсенчен тасатаççĕ ([[бор]], [[гафни]], [[кадми]].) Вĕсен виçи процентăн 1/100000-1/1000000 пайĕнчен пысăкрах пулмалла мар. Çавăнпа уран концентратне азот йӳçĕкĕне ирĕлтерсе UO<sub>2</sub>(NO<sub>3</sub>)<sub>2</sub> тăваççĕ, ăна кайран трибутилфосфатпа (тата ытти реактивсемпе) экстрацилесе кирлĕ таран тасатаççĕ. Ун хыççăн унтан кристалл е UO<sub>4</sub>·2H<sub>2</sub>O тăваççĕ. Пулнă материала асăрханса хĕртсен UO<sub>3</sub>, унтан водородпа UO<sub>2</sub> тăваççĕ. <br />