Чĕркĕмĕл: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
п «Ртуть» «Чĕркĕмĕл» çине куçарнă
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
1-мĕш йĕрке:
{{Элементсен периодикăллă системи2}}
{{Хими элеменчĕ|РтутьЧĕркĕмĕл / Hydrargyrum (Hg)<!--Название-->|80<!--Атомный номер-->|[[Ӳкерчĕк:РТУТЬ.jpg|150px|left]] <br />шурă-кĕмĕл тĕслĕ йывăр шĕвек метал<!-- Внешний вид-->|200,59<!--Атомный вес-->|157<!--Радиус атома-->|1 006,0 (10,43)<!--Энергия ионизации-->|[Xe] 4f<sup>14</sup> 5d<sup>10</sup> 6s<sup>2</sup><!--Электронная конфигурация-->|149<!--Ковалентный радиус-->|(+2e) 110 (+1e) 127<!--Радиус иона-->|2,00<!--Электроотрицательность-->|Hg←Hg<sup>2+</sup> 0,854 В<!--Электродный потенциал-->|+2, +1<!--Степени окисления-->|13,546 (@ +20&nbsp;°C)<!--Плотность-->|27,98<ref name="ХЭ">{{кĕнеке
|автор = Редкол.:Зефиров Н. С. (гл. ред.)
|частьпай =
|заглавиепуçелĕк = Химическая энциклопедия: в 5 т.
|оригиналтăван ят =
|ссылкакаçă =
|яваплă =
|ответственный =
|изданиекăларăм =
|местовырăн = МоскваМускав
|издательство = Советская энциклопедия
|годçул = 1995
|том = 4
|страницы = 278
|страниц = 639
|сериясери =
|isbn = 5—85270—039—8
|тираж = 20 000
29-мĕш йĕрке:
| colspan="2" | <big>'''Ртуть'''</big>
|}
'''РтутьЧĕркĕмĕл''' ({{lang-ru|ртуть}}), ({{lang-la|hydrargyrum}}) — [[элементсен периодикăллă системи]]н II ушкăнăн хушма ушкăн айĕн [[хими элеменчĕ]], атăм нумерĕ 80, атăм йывăрăшĕ (масси) 200,59, символĕ '''Hg'''.
 
Авалтанах ку элемента чăвашсем '''чĕркĕмĕл''' тенĕ. Тĕслĕхрен, «''Хĕр кăмăлĕ — чĕркĕмĕл''» каларăшра тĕл пулма пулать.
 
== Тупăшлани ==
[[Раççей]]ре 23 ртутĕнчĕркĕмĕлĕн çĕруправĕсене палăртнă, промăçлă янтă пуррисем 15,6 пин тоннă ([[2002]]).
 
== Физика пахалăхĕсем ==
РтутьЧĕркĕмĕл — пӳлĕмри температурăра пĕртен пĕр шĕвек металлĕ.
РтутĕнЧĕркĕмĕлĕн [[магнетисăм]] пахалăвĕсем çук.
 
== Хими пахалăхĕсем ==
РтутьЧĕркĕмĕл — сахал хастар металл.
 
300&nbsp;°C çити вĕретсен ртутьчĕркĕмĕл йӳçлĕкпе хутăшса пĕрлешет:
 
2Hg + O<sub>2</sub> → 2HgO
51-мĕш йĕрке:
== Çавăн пекех пăхăр ==
* [[Демеркуризаци]]
* [[Хĕрлĕ ртутьчĕркĕмĕл]]
* [[Минамато]]
* [[РтутьпеЧĕркĕмĕлпе наркăмăшланни]]
 
== Асăрхатарусем ==
== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем}}
== Каçăсем ==
 
== Каçăсем ==
* [http://www.natural-science.msk.ru/mercury.html РтутьЧĕркĕмĕл ионĕсене инноваци меслечĕпе колориметрлă палăртни.]
* [http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Hg/key.html РтутьЧĕркĕмĕл Webelements çинче]
* [http://n-t.ru/ri/ps/pb080.htm РтутьЧĕркĕмĕл Хими элеменчĕсен халăх валли вулавăшĕнче]
* [http://www.mchs.gov.ru/139/ Раççейĕн МЧС: РтутьЧĕркĕмĕл тăкăнса кайсан мĕн тумаллисем]
* [http://www.rfbr.ru/default.asp?doc_id=4870 КРИСТАЛЛОХИМИЯ РЕДКИХ РТУТНЫХ МИНЕРАЛОВ]
 
[[Категори:Хими элеменчĕсем]]
[[Категори:Куçăмлă металсем]]
[[Категори:Çав тери хăрушăллă япаласемяпалалăхсем]]
 
{{Link GA|en}}