Эвенк чĕлхи: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
21-мĕш йĕрке:
{{Инкубатор|evn||эвенкла|}}
'''Эвенк чĕлхи''', (кив. тунгус чĕлхи) — [[Эвенксем|эвенксен]] чĕлхи. Раççейĕн [[Хĕвел тухăç Çĕпĕр]]территоринче — [[Енисей (юханшыв)|Ениçейĕн]] сулахай çыранĕнчен пуçласа [[Сахалин]]а çити (35,5 пин çын [[2002]]), çаплах 9 пине яхăн çын пурăнать, çав шутра солонсем — [[Китай|Китайăн]] çурçĕр енче ([[Шалти Монголи]], [[Синьцзян-Уйгур автономи районĕ]]) тата [[Монголи|Монголире]]. [[Эвен чĕлхи|Эвен]] тата [[Негидаль чĕлхи|негидаль]] чĕлхисемпе пĕрле [[тунгус-маньчжур чĕлхисем|тунгус-маньчжур чĕлхисен]] çурçĕр ушкăнне кĕрет.
Çурçĕр, кăнтăр тата мал пуплевĕсене уйăраççĕ. Фонетика пахалăвĕсемпе «ха-калакан», «касакан» и «чашлакан» диалектсем пулаççĕ. [[Солон диалекчĕ|Солон диалектне]] хăш чухне уйрăм чĕлхе шутне кĕртеççĕ. Литература чĕлхине кăнтăр пуплевĕн непс (1953 ç. — полигусов) калаçавĕн никĕсĕпе йĕркеленĕ. Эвенк чĕлхинче уçă сасăсен пахаллă-шутлă гармонин кăткăс (пусмаллă) саккунĕ пур. Грамматика йĕркипе суффикслă-агглютинатилă тĕсĕн чĕлхисен йышне кĕрет. Лексика енĕпе якут тата бурят чĕлхисене çывăх, вырăс чĕлхинчен илнĕ сăмахсем те пур.
Раççейре [[Эвенк çырулăхĕ|çырулăхне]] [[1929]] çултанпа латин графикипе, [[1937]] çултанпа — вырăс алфавичĕн никĕсĕпе. [[Китай|Китайпа]] [[Монголи|Монголире]], официаллă çырулăхĕ çук пулнипе, эвенк тексчĕсене [[Кивĕ монгол çырăвĕ]]пе çырнă. Китайра çаплах [[Пиньинь|пиньиньпе]] тата [[Китай çырăвĕ|китай иероглифĕсемпе]] хайланă. Уйрăм çыру çăлкуçĕсем XIX ĕмĕр тĕлнелле пулаççĕ<ref>[http://leb.nlr.ru/edoc/262042/%D0%93%D0%BE%D1%81%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B0-%D0%BD%D0%B0%D1%88%D0%B5%D0%B3%D0%BE-%D0%98%D0%B8%D1%81%D1%83%D1%81%D0%B0-%D0%A5%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0-%D0%BE%D1%82-%D0%9C%D0%B0%D1%82%D1%84%D0%B5%D1%8F-%D1%81%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%B5-%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5-%D0%BD%D0%B0-%D1%82%D1%83%D0%BD%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC-%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B5 Господа нашего Иисуса Христа от Матфея святое благовествование на тунгусском языке / Православное миссионер. о-во. - Казань: Православное миссионерское о-во: 1880 (обл. 1881). - 280 с.; 16 см.] (из коллекции РНБ)</ref>.
== Хальхи саманари лару-тăру ==
| |||