Вăхăт: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Тӳрлетӗве ӑнлантарман |
Тӳрлетӗве ӑнлантарман |
||
2-мĕш йĕрке:
<div align="right">
{| class="wikitable"
! Паян — {{CURRENTYEAR}} çулхи {{CURRENTMONTHNAMEGEN}} {{CURRENTDAY}}-мĕшĕ, {{CURRENTTIME}} (UTC)
|}
</div>
20-мĕш йĕрке:
== Вăхăт пахалăхĕсем ==
Чи малтанах, вăхăтăн тĕлĕллĕх пур («[[Вăхăт сăнни]]» пăхăр). <br />
{{кĕнеке
|автор = [[Карнап Рудольф|Рудольф Карнап]]
|пай = Глава 3. Измерения и количественный язык
|пуçелĕк = Философские основания физики: Введение в философию науки.
|тăван ят = R. Carnap. Philosophical Foundations of Physics: an introduction to the philosophy of science
|каçă = http://weknowyou.ru/lib/Book-16-28.html
|яваплă =
|кăларăм =
|вырăн = М.
|издательство = Прогресс
|çул = 1971
|том =
|страницăсем =
|страница = 392
|сери =
|isbn =
|тираж =
}}</ref>.
=== Вăхăтăн тĕлĕллĕхĕ ===
{{Main|Уçлăх-вăхăт философийĕ}}
Хальхи ăсчахсен чылайрахăшĕн шухăшĕпе, малтанлăхпа пуласлăхăн уйрăмлăхĕ '''принциплă''' шутланать. Хальхи ăслăх хыпарĕсемпе килĕшӳллĕ, [[информаци]] малтанлăхран пуласлăха куçать, каялла пулаймасть. [[Термодинамикăн иккĕмĕш пуçламăшĕ]] те пуласлăхра [[Термодинамика энтропийĕ|энтропи]] нумайланса пырасса пĕлтерет.
Тепĕр енчен, хăшпĕр тĕпчевçĕсем урăхла калаççĕ.
== Вăхăта шутлани ==
=== Астрономире тата навигацире вăхăта шутлани ===
=== Вăхăт виçисем ===
{{Main|Вăхăт виçисем}}
* [[Пинçуллăх]]
* [[Çĕрçуллăх]]
* [[Çулталăк]]
* [[Уйăх]]
* [[Декада]]
* [[Эрне]]
* [[Талăк]]
* [[Сехет]]
* [[Минута]]
* [[Çеккунтă]]
* [[Терци (вăхăт виçи)|Терци]] — ''кивел.'', халĕ усă курмаççĕ
* Миллиçеккунтă 10<sup>−3</sup>çек (пульăн кĕске татăкри вĕçевĕ)
* Микроçеккунтă 10<sup>−6</sup>çек (поведение перешейка при отрыве капли)
* Зептоçеккунтă 10<sup>−21</sup>çек (йĕтре реакцисен динамики)
* Йоктоçеккунтă 10<sup>−24</sup>çек (тăнăçлă мар элементарлă пĕрчĕсен çуралăвĕ-арканăвĕ)
==== Геологире ====
* Акрон
* [[Эон (геологи)|Эон]]
* [[Геологи самани|Самана]]
* [[Геологи тапхăрĕ|Тапхăр]]
* [[Ĕмĕр (геологи)]] — çĕрçуллăхпа пăтраштармалла мар
* [[Стратиграфи|Фаза]]
==== Историре ====
* [[Самана]] ([[Чĕрĕлӳ самани|Чĕрĕлӳ]], [[Застой|Застоя]] самани)
* Тапхăр
* [[Ĕмĕр]] — [[çĕрçуллăх]]па ([[чуллă ĕмĕр]], [[бронзă ĕмĕрĕ]]) пăтраштармалла мар
=== [[Метрологи]] ===
==== Эталонсем ====
* [http://www.vniiftri.ru/ Патшалăхăн вăхăт, тăтăшлăх, вăхăтăн наци шкалин виçисен пĕрремĕш эталонĕ ГЭТ 1-98] — [[ВНИИФТРИ]]-ре упранать
* Вăхăтăн, тăтăшлăхăн виçисен иккĕмĕш эталонĕ ВЭТ 1-10-82 — [[СНИИМ]] (Çĕн Çĕпĕр) упранать
* Тĕнчери эталонсем
==== Юхакан вăхăта шутламалли хатĕрсем (автономлисем) ====
* [[Календарь (пичет кăларăмĕ)]] (кун/çулталăк шутлавĕ)
* [[Сехет (хатĕр)|Сехет]]
* [[Тăтăшлăх стандарчĕ]]
==== Вăхăт интервалĕсене туса кăтартмалли хатĕрсем ====
* [[Таймер]];
* [[Хăйăр сехечĕ]];
* [[Метроном]];
* Калибрланă [[линия задержки]];
* Вăхăт интервалĕсен синтеинтезаторĕ
==== Вăхăт интервалĕсене виçмелли хатĕрсем ====
* [[Секундомер]]
* Электронлă-шутлав [[частотомер]]ĕ интервалсене виçмелли блокпа
* [[Осциллограф]]
== Тĕпчесе уçнисем, туса кăларнисем ==
| |||