Галактика: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
пТӳрлетӗве ӑнлантарман |
|||
11-мĕш йĕрке:
| accessdate = 2009-07-26
}}</ref>.
Уçлăхра галактикăсем тан мар саланнă: пĕр пайĕнче юнашар галактикăсен ушкăннĕ курма пулать, тепринче пĕр пĕчĕк галактикă та курăнмасть ([[войд]] тесе палăртаççĕ). Сăнакан уçлăхри галактикăсен шучĕ паллă мар, çапах 10<sup>11</sup>
| author = Mackie, Glen.| date=2002-02-01 | url = http://astronomy.swin.edu.au/~gmackie/billions.html
| title = To see the Universe in a Grain of Taranaki Sand
95-мĕш йĕрке:
|часть=Галактики и скопления галактик
|isbn=5-85099-169-7}}</ref>.
=== Галактика спектрĕ ===
Галактика [[спектр]]ĕ пĕтĕм объектсен çуттинчен пухăнать. Вăтам галактикăн спектăрĕнче икĕ максимум. Шевлесен тĕп çăлкуçĕ- çăлтăрсен çутти, вĕсен нумайрах хăвачĕ çын куракан диапазона лекет (1-мĕш максимум). Галактивăсенче нумайрах чухне тусан нумай. Вăл курăнакан çутта çăтса инфрахĕрлĕдиапазонта çутать (2-мĕш максимум). Курăнакан диапазонти çутлăха 1-па танлаштарсан, çăлкуçсемпе тата çутатас меслетсемпе хушшинче çакăн пек пăхăну пулать <ref name="zasovpostnov297">{{кĕнеке
|автор=А. В. Засов, К. А. Постнов.
|пуçелĕк=Общая астрофизика
|издательство=Век 2
|место=Фрязино
|год=2006
|страницы=297
|часть=Галактики и скопления галактик
|isbn=5-85099-169-7}}</ref>:
{| class="standard"
|-
!Диапазон
!Çутлăхăн тӳпи
!Никĕслĕ çутă çăлкуçĕсем
|-
|[[Гамма-шевлесем|Гамма]]
|<10<sup>−4</sup>
|Хăшпĕр галактикăсен хастар тĕшĕсем; пĕчченшер кĕске ялкăшакан çăлкуçсем)
|-
|[[Рентген шевлисем|Рентген]]
| 10<sup>−3</sup>—10<sup>−4</sup>
|Тăвăр йĕкĕр системăсен аккреци дискĕсем тесных двойных систем; вĕри газ; хастар тĕшсем
|-
|[[курăнакан шевлесем|Оптика]]
|1
|Тĕрлĕ температурăллă çăлтăрсем; çăлтăр çумĕнчи тусан дискĕсем - çывăх ИХ шевлесем; газ
|-
|[[инфрахĕрлĕ шевлесем|Аякрий ИХ]]
|0,5—2
|Çăлтăрсем çутнипе ăшăннă çăлтăр хушшинчи тусан; хăшпĕр галактикăсенче хастар тĕшсемпе тусан.
|-
|[[Радио]]
|10<sup>−2</sup>—10<sup>−4</sup>
|Синхротрон шевлисем; ăшă шевлисем], эмиссие йĕрĕсем H I
|-
|}
<center>
Йӗрке 114 ⟶ 155:
</gallery>
</center>
=== Çапăнни ===
[[Ӳкерчĕк:Antennae galaxies xl.jpg|thumb|350px|left|Галактика Антенна — икĕ хутшăнакан галактика]]
Галактикăсем хушшинчи хутлăх вĕсен диаметĕрĕсенчен 10 хутран пĕчĕкрех пулсан вĕсен пĕр-пĕрин çумне туртăнма тытăнаççĕ.<ref name="merg">{{cite web
|url=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/bib_query?arXiv:astro-ph/0305512
|title=Interactions and Mergers of Cluster Galaxies
|author=Mihos, Chris.
|date=05-2003
|}}</ref>.
Уçлăхра галактикăсем çапăнни час-часах пулать. 21 902 галактикăна тĕпченĕ хыççăн (сообщение начала [[2009 год в науке|2009 года]]<ref>{{cite web
| date = 2009-01-05
| url = http://lenta.ru/news/2009/01/05/galaxies/
| title = В прошлом почти все галактики сталкивались с соседями
| publisher = Lenta.ru
| accessdate = 2009-07-26
}}</ref>) авалрах вĕсем пурте ытти галактикăсемпе тĕл пулни палăрнă. 2 миллиард çул каярах Хуркайăк çулĕ тепĕр галактикăпа çапăннине çирĕплетнĕ<ref>{{cite web
| date = 2009-02-23
| url = http://lenta.ru/news/2009/02/23/collision/
| title = Астрономы столкнули Млечный Путь с другой галактикой
| publisher = Lenta.ru
| accessdate = 2009-07-26
}}</ref>.
== Хуркайăк çулĕ ==
{{main|Хуркайăк çулĕ}}
[[Ӳкерчĕк:Milkyway Swan Panorama.jpg|thumb|center|800px|Хуркайăк çулĕ]] Хуркайăк çулĕ, тата галактика тесе калканскер,30 килопарсек диаметăрлă тата 1000 çутă çулĕ хулăнăшлă спираллă галактика <ref>{{кĕнеке|автор = Thanu Padmanabhan |пуçелĕк = After the first three minutes: the story of our universe |ссылка = http://books.google.com/books?id=lZerfB7L_jgC&lpg=PA87&dq=milky%20way%20thickness&hl=ru&pg=PA87#v=onepage&q&f=false|издательство = [[Cambridge University Press]] |год = 1998 |pages = 87 |allpages = 215 |isbn = 0-521-62039-2}}</ref>.
Хĕвелпе Хĕвел системи çутă çăтакан тусанлă галактика дискĕнче вырнаçнă
Галактикăра 3{{e|11}} çăлтăра яхăн<ref>{{cite web
| author=Frommert, H.; Kronberg, C.
| date =August 25, 2005
| url =http://www.seds.org/messier/more/mw.html
| title =The Milky Way Galaxy
| publisher =SEDS
| accessdate = 2007-05-09 }}</ref>, пĕтĕмĕшле масси 3{{e|12}} Хĕвел масси патнелле.
==Асăрхавсем==
| |||