Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçи: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
п пичетлӳ йăнăшĕсем
289-мĕш йĕрке:
{{Цитата пуçламăшĕ}}Виççĕмĕш райхăн Совет Союзне хирĕç вăрçин пуçламăшĕнченех СССРĕн Урала çити территорине ярса илсе, СССРĕн çутçанталăк янтипе усă курса Раççее нумай вăхăтлăха герман хуçаланăвĕнче тытмалла пулнă. Çут тĕнчерен планпа пĕтерĕс хăрушлăх еврейсемшĕн çес мар, çаплах Германи 1941—1944 çç. ярса илнĕ совет территоринчи славянсемшĕн те пулса тăнă. Халĕ тин ФРГ историкĕсен тĕпчев ĕçлевне СССР славян халăхне (вĕсене еврейсене пекех «начар расă» вырăнне хунă, пĕтермелле пулнă) хирĕç «урăх холокост» теми кĕчĕ.{{Цитата вĕçĕ|çăлкуç=Вольфрем Верте [http://www.redstar.ru/2005/03/10_03/1_02.html]}}
 
Облаçсене кĕпернесем теме пуçланă, уессене (кăрлач, 1943 çултанпа — районсене) тата вулăссене йĕркеленĕ, халăха регистрацие кĕртнĕ. Нимĕç влаçĕн вăрçăпа администраци органĕсемпе (вăрçă комендатурисем, тăрăх тата и район управленисем, ял-хуçалăх управленисем, [[гестапо]] тата ур.) пĕрле полиципе вырăнти хăй тытăмлăх йĕркеленĕвĕсем ĕçленĕ. Хулана, уесе [[бургомистр]]сем ертсе пынă, вулăс йĕркеленĕвне вулăс старшинине, ялсенче старостăна лартнă. Герман çарĕн çыхăнман киревсĕр (уголовлă айăплă) тата граждан ĕçĕсене уçса пама килĕшӳ тӳрисем пулнă. Вырăнти йĕркелӳсем нимĕç çарпуçлăхĕн тапăчĕсмпе тата хушнисемпе татăçуллă ĕçлесе окупаци айĕнчи халăха КитлерĕнКитлĕрĕн политикипе планĕсене пурнăçлама хутшăнтарнă.
 
[[File:Ost-Arbeiters in Kiew.jpg|thumb|left|300px|«Остарбайтерсене» нимĕçсен транспорт пуйăсĕсене тултараççĕ. [[Кейӳ]]н вăта чукун çул чарăнăвĕ.]]
329-мĕш йĕрке:
 
=== 1944 çулхи çуллахи-кĕрхи компанийĕ ===
1944 çулхи çĕртме уйăхĕнче тăмарсем [[Иккĕмĕш Тĕнче вăрçин Хĕвел анăç европа театрĕ|иккĕмĕш фронт]] уçаççĕ, çак Германири вăрçа вăрçă тăрăмне хавшаклатать. 1944 çулхи çуллахи-кĕрхи кампанире Хĕрлĕ Çар пысăк операцисене, çав шутра [[Беларуç операцийĕ (1944)|Беларуç]], [[Львов-Сандомир операцийĕ|Львов-Сандомир]], [[Ясса-Кишинёв операцийĕ|Ясса-Кишинёв]], [[Балтиçум операцийĕ (1944)|Балтиçум]] операцине, ирттернĕ; Беларуç, Украина, Балтиçум (Латвин хăш районĕсемсĕр пуçне) тата кăштах Чехословаки; çурçĕр Поляр лешьен тата [[Норвеги]]н çурçĕр çĕрĕсене ирĕке кăларнă. [[Румыни]]е тата [[Болгари]]е (Болгари Аслă Британипе тат АПШ-апа, анчах та СССР-па мар вăрçăра тăнă, СССР 1944 çулхи авăнăн 5-мĕшĕнче Болгарие вăрçă пирки пĕлтерет те территоинетерриторине йышăнать, болгар çарĕсем хирĕç тăман та) капитуляциленĕ те Германие хирĕç вăрçа тухнă.
<!-- [[File:Moskva nemzy 1944.jpg|thumb|left|200px|[[Багратион опреацийĕоперацийĕ|Багратион операцинче]] [[тыткăна лекнĕ нимĕçсен Мускаври маршĕ]]]] -->
 
1944 ç. çулла совет çарĕсем [[Польша]] территорине çитнĕ. Çакăнчченех [[Хĕвел анăç Украина|Хĕвел анăç Украинăпа]] [[Хĕвел анăç Беларуç]], çаплах [[Литва]] территоринче совет çарĕсем [[поляксен ют çĕрти правительстви]]не пăхăнакан поляксен [[Ен Çарĕ]] (ЕÇ) партизанĕсемпе тĕл пулнă. Поляк çарĕн нимĕçсем чакса пынă хыççăнах ирĕке тухнă Хĕвел анăç Беларуçри, Хĕвел анăç Украинăри тата Литвари, Польшăри çĕрсене йышăнса влаç аппарачĕсене йĕркелемелле пулнă.