Кăмпасем: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Xqbot (Сӳтсе яв | хушни)
п робот хушрĕ: pnb:فنگس; косметические изменения
Civmih2 (Сӳтсе яв | хушни)
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
1-мĕш йĕрке:
'''Кăмпа''' (Fungi е Mycota) — [[эукариотсем|эукариотлă]] органисăмсенеорганизмсене пĕрлештерекен, [[ӳсентăран]]семсемпек пек те, [[чĕрчун]]сем евĕрлĕхушшинче тетăракан чĕрĕ çутçанталăкăн [[патшалăх (биологи)|патшалăхĕ]].
 
Кăмпа пур биологи шайĕсенчешайĕче те — шывра, типĕ çĕр çинче тата сывлăшра – тĕл пулать. Вăл [[биосфера|биосферăра]] паллă вырăн йышăнать, пур органикăллă материалсене те аркатать, çавăнпа чылай кăмпа хуçалăха пысăк сăтăр тăвать. Нумай кăмпа ӳсентăрансемпе чĕрчунсен (çыншăн та) [[паразит ĕçлĕхĕ|паразичĕ]] шутланать, хăрушăллăхăрушă чирсенечирсем кăларатьсарать. Кăмпан тĕрлĕ тĕсĕсемпе хуçалăххуçалăхра тата медицина тĕллевĕсенчемедицинăра усă кураççĕ.
 
== Кăмпасем хуналаннихунани ==
 
=== Несĕллĕхсĕр ĕрчени ===
9-мĕш йĕрке:
 
== Кăмпасем çимĕç пуçтарни ==
Пур кăмпа [[гетеротрофсем|гетеротрофлă]] органисăморганизм пулать. Минерал япалисене кăмпа йĕри-таврари хутлăхран «туянать», çапах та органика япалине кăмпа хатĕррине çеç илет. Мĕнле çимĕç япали кăмпана кирлĕ, çавăнта унăн тĕсĕ тымар ярать. Кăмпа çимĕçĕн пысăк пĕрчисене çăтаймасть, шĕвек япаласене çеç хăйĕн кĕлетки çийĕ витĕр ĕмсе илме пултарать, çакăн чух мицели пысăк лаптăклă пулни питĕ пайталлă пулса тухать.
 
=== Кăмпа тулаш çимĕçĕпе хăналанни ===
Кăмпа малтан таврари çимĕçлĕ хутлăха ферментсем уйăрса кăларать, вĕсем [[биополимерсем|полимерсене]] ĕмсе илме юрăхлă мономерсене çити салатать., в [[Цитоплазма|цитоплазму]]. Хăш кăмпасем çимĕçе йӳçтерекен ферментсен пур тĕсĕсем — [[белоксем|белоксене]] аркатакан [[протеазсем]]; [[çу (биологи)|çăва]] аркатакан [[липазсем]]; [[полисахаридсем|полисахаридсене]] аркатакан [[карбогидразы]], çапла ĕнтĕ кăмпасем куллен пурнăçра кăмпасем кирек епле [[субстрат]] çинче çитĕнме пултарать. Урăх кăмпасем хăйсене кирлĕ ферментсене хатĕрлесе кăлараççĕ те килĕшӳллĕ япаласемлĕ [[субстрат]]а йышăнаççĕ.
 
==Çиме юрăхлă кăмпасем==
 
===Чи тутлисем шутне кĕрекен кăмпасем===
*[[Шур кăмпа]]
*[[Каска кăмпи]]
*[[Симĕс кăмпа]]
*[[Сар кăмпа]]
*[[Масла кăмпи]]
*[[Çерем кăмпи]]
*[[Хурăн кăмпи]]
*[[Ăвăс кăмпи]]
*[[Хыр кăмпи]]
*[[Симĕс яка кăмпа]]
*[[Кăвак яка кăмпа]]
*[[Сăрă ăвă кăмпи]]
*[[Ахаль çерем кăмпи]]
*[[Кăтра кăмпа]]
===Çиме юрăхлă теме пулакан кăмпасем===
*[[Çемçе кăмпа]]
*[[Хĕрлĕ кăрăç]]
*[[Йÿç кăрăç]]
*[[Хура кăрăç]]
*[[Пăнчăллă юман кăмпи]]
*[[Юман кăмпи]]
*[[Кĕрхи уплюнкка]]
*[[Шĕвĕр кăтра кăмпа]]
*[[Ахаль кăтра кăмпа]]
===Ятарласа ÿстерекен кăмпасем===
*[[Кил каска кăмпи]]
*[[Карта уплюнкки]]
*[[Сар уплюнкка]]
*[[Сад çерем кăмпи]]
 
== Вуламалли ==