Вăрçă: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

'''Вăрçă''' — политика пĕрлĕхĕсен (патшалăхсем, йăхсем, политика ушкăнĕсем тата ыттисем те) хушшинче тухнă хĕç-пăшаллă хирĕçӳ. [[Карл Клаузевиц]] çырнă тăрăх, вăрçă вăл урăх мелсем çине куçнă политика çеç. Вăрçă вăхăтĕнче хĕç-пăшалпа кăна мар, çавăн пекех экономика, дипломати, тата ытти мелсемпе те усă кураççĕ.

== Вăрçă пуçланса кайни, унăн тĕсĕсем ==

Вăрçăсем пуçланса кайнин тĕп сăлтавĕ — политикă ушкăнĕсем хăйсен тулашĕнчи тата шалти пулăмĕсене пурнăçа кĕртес шутпа хĕç-пăшаллă вăйĕсемпе усă курни.

 

[[XIX ĕмĕр]]те çарсене халăха вăрçма [[мобилизаци]]леме [[ксенофоби]] сĕмĕпе усă кураççĕ.

== Вăрçă сăлтавĕсем тата тĕсĕсем ==

Ӳкĕтленӳ (пропагандă) енĕпе вăрçăсене икĕ ушкăна пайлаççĕ:

* '''тĕрĕсе хирĕç çапăçни'''. Ку вăрçăсен тĕллевĕ — çĕнĕ çĕрсене тытса илесси, е колонилесси. Тĕнче прави тăрăх ку вăрçăсем тĕнче шайĕнчи преступлени шутланаççĕ.

 

== Вăрçăн историллĕ тĕсĕсем ==

=== Авал тĕнчин вăрçисем ===

[[Ӳкерчĕк:Zama.jpg|300px|right|thumb|«[[Зама патĕнчи çапăçу]]» ӳкерчĕк, [[пирĕн эрăчченхи 202]] ç. [[Корнелис Корт]] ӳкернĕ ([[1567]])]]

* Тĕн вăрçисем: [[Христос харçисем]], [[Джихад]];

* Династи вăрçисем (тĕслĕх, [[Йăм хĕрлĕ тата Шурă розă вăрçисем]] [[Анкăл]]);

== Вăрçă тапхăрĕ ==

Вăрçă пуçланса кайсан — вăрçакан çĕршывсем хушшинчи дипломатии ĕçĕсемпе урăх хутшăнусем чарăнса лараççĕ, вĕсем хушшинчи килĕшӳ хучĕсем тата ытти çыхăнусем хăйсен паллине çухатаççĕ. Çаплах, тĕслĕхрен, [[1904]]—[[1905]] çулсенчи [[Вырăс-япун вăрçи]] пуçлансан [[Раççей]]пе [[Япони]] хушшинчи [[XIX ĕмĕр]]те хучĕ [[Сахалин (утрав) |Сахалинпа]] [[Курил утравĕсем|Курил]] утравĕсем çинчен çирĕплетсе çырнă килĕшӳ хучĕсем хăйĕн вăйне çухатнă пулаççĕ.

[[XIX ĕмĕр]]чен вăрçăсен экономика никĕсĕ ансăр пулнă, вара вĕсенче сахал çынлă çарсем çеç хутшăннă. [[XIX ĕмĕр]]ĕн иккĕмĕш çурпайĕнче, уйрăмах [[XX ĕмĕр]]тенпе вăрçă экономики çапăçакан енсен хăватне чылай туртать, хăйĕн тамăк кустарми çине нумай миллион халăх-çынна туртса кĕртме тытăнать. [[Пĕрремĕш Тĕнче вăрçи]]не 70 млн. ытла çын хутшăннă, [[Иккĕмĕш Тĕнче вăрçи]]нче — 110 млн.

[[Этемлĕх]] кун-çулĕнче вăрçăсем пирки пĕр тĕслĕ сӳтĕ-яву çук.

 

== Хирĕçекенсен тĕллевĕсем ==

== Вуламалли ==

* Война и армия. Философско-социологический очерк. М.: Воениздат, 1977.

* [http://urss.ru/cgi-bin/db.pl?cp=&page=Book&id=53074&lang=Ru&blang=ru&list=Found История и Математика: Макроисторическая динамика общества и государства]. М.: КомКнига, 2007.

* [[:ru:Коротаев|Коротаев]], А. В., Малков А. С., Халтурина Д. А. ''[http://edurss.ru/cgi-bin/db.pl?cp=&page=Book&id=50565&lang=Ru&blang=ru&list=Found Законы истории. Вековые циклы и тысячелетние тренды. Демография, экономика, войны.]'' 2-е изд. М.: УРСС, 2007.

== Каçăсем ==

* [http://www.superstrategia.com/ Аваллăхри мăнаç çарсем, ĕлĕкхи вăрçă стратегийĕ. Китай, Руç, Япони, Греци, Рим, Инди, Европа]

* [http://de.wikipedia.org/wiki/Martin_Auer Мартин Ауэр]: [http://www.martinauer.net/krieg_u_gen/otkuda.htm Вăрçă ăçтан тухать?]

* [http://de.wikipedia.org/wiki/Martin_Auer Мартин Ауэр]: [http://www.martinauer.net/KINDER/krieg Странная война - Рассказы в защиту культуры мира]

 

[[Категори:Вăрçăсем]]