Республика: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
п робот хушрĕ: oc:Republica |
Тӳрлетӗве ӑнлантарман |
||
18-мĕш йĕрке:
* [[Вече]]
==
Тĕнчери хальхи патшалăхсем республика тытăмлăхĕпе йĕркеленнĕ. Республика тытăмне [[демократи]]пе [[синоним]]лă шутлаççĕ пулин те, çакă тĕрĕс мар.
Пĕрремĕш республикăсем [[Авалхи Греци]]пе [[Авалхи Рим]]ра пулнă. [[Вăтам ĕмĕрсем|Вăтам ĕмĕрсенче]] хальхи [[Раççей|Раççей Федерацийĕн]] территоринче чылай хушă [[Новгород çĕрĕ]]пе [[Псков феодал республики]] (кĕске вăхăтра республика йĕрки [[Тĕвер]]те, [[Мускав]]ра та) пулнă. [[Европа|Европăра]] [[Венеци республики]] . [[301]] çулта туса хунă [[Сан-Марино]] республики паянкунччен те тытăнса тăрать.
Халĕ чылай республикăсенче патшалăх пуçлăхне ([[Президент]]а) çĕршывăн пур гражданĕсем е пĕтĕм халăх суйланă [[парламент]] сасăласа ĕç вырăнне лартать. Патшалăх пуçлăхĕн влаçне Конституципе чакарма пултараççĕ — вăйлă полномочисемлĕ ([[АПШ]], [[Раççей]], [[Франци]]) тата церемониал-элчĕ функциллĕ ([[Австри]], [[Германи]], [[Итали]]).
Вăтам ĕмĕрсенчи республикăсенчен уйрăмрах, хальхи нумай демократи патшалăхĕсенче [[президент]] полномочисене те, ĕç тапхăр шутне те чарса хуни пур. Патшалăх пуçлăхĕн влаçне те, тĕрлĕ виçеллĕ, чарни пур. Республикăра пур [[гражданлăх|гражданăн]] суйланма права пур. Танлаштарма, Венеци республикинчи [[дож]]а пурнăç тăршшĕнех пур граждан мар суйланă, çавăн пекех унăн чаракламан полномочи пулнă. Анчах, халĕ хăшпĕр çĕршывсенче суйлавсене пур çынна та хутшăнтармаççĕ. [[Кувейт]]пе [[Сауд Аравийĕ|Сауд Аравинче]] çар çыннисемпе хĕрарăмсем сасăлама пултараймаççĕ. [[КАР]] [[1990-мĕш çулсем|1990-мĕш]] çулсенче [[негр]]семпе [[мулат]]сен суйлав прави пулман. [[Эстони]]пе [[Латви]]ре суйлав прави пĕрмай пурăнакан çынсен 2/3 пайĕн çук.
Республикăсенче [[дворянлăх]] институтне пăрахăçланă. Пур гражданăн та тан права, çапах, пĕрмай пурăнаканнисен хăшĕсен, çак территоринче çуралнă пулсан, та гражданлăх çук.
Хăшпĕр монархи-патшалăхсенче ăна пăрахăçланă ([[Швеци]], [[Норвеги]]). [[Аслă Британи]]ре вара [[Лордсен палати]]нчи вырăна хăшне кăнарпа куçарса пыраççĕ, хăшне [[Англиканлăх|Англикан Циркĕвне]] параççĕ. Тепĕр республикăсенче ([[Итали]], [[Франци]]) пурнăç тăршшипе сенаторсем пур, анчах вĕсен вырăнĕсене кăнарпа памаççĕ.
Çапах та, республика демократин [[синоним]]ĕ пулмасть. Чылай çĕршывра, официаллă республика тытăмĕллĕ пулсан та, Президент [[суйлав]]ĕсене чарса лартаççĕ е альтернативăсăр ирттереççĕ. Çав хушăрах нумай монархи-патшалăхсенче демократи институчĕсем тарăн тымар янă.
Республика — халĕ чи анлă саралнă политика тытăмлăхĕ. Хăш çĕршывсенчи [[монархи]] — йăлапа çеç.
==Вуламалли==
==Каçăсем==
==Асăрхаттарусем==
<references/>
[[Категори:Патшалăх хормисем]]
| |||