Тупă: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
п робот хушрĕ: la:Canno
Xqbot (Сӳтсе яв | хушни)
п робот хушрĕ: ur:توپ; косметические изменения
13-мĕш йĕрке:
 
== Паллă тупăсем ==
[[Ӳкерчĕк:Tsar Pushka 2005.jpg|thumb|[[Тупă-патша ]] ]]
* [[Патша-Тупă]] — вырăс шăрату ăсталăхĕн шедеврĕ, Андрей Чохов лаççинче шăратса тунă. Хăйне туса хатĕрленĕ саманта тĕнчери чи калăплă артиллери кĕпçи шутланнă.
* [[Атăмлă артиллери|Атăм туппи]]
 
== Истори ==
[[Ӳкерчĕк:Joseon era cannon arrow.jpg|thumb]][[Ӳкерчĕк:Cannon bullets.png|thumb|right|320px|Боеприпасы для пушек XVIII века]]
Пĕрремĕш тупăсене ("Fire lances") [[Китай]]ра бамбукран туса хатĕрленĕ. Весем пирки [[1132]] çулта çырни пур.
'''Мортарсем''' çинчен пĕрремĕш хут [[Монгол империйĕ|Монголсем]] [[Сун (патшалăх)|Сун]] династийĕпе [[1268]]-[[1279]] çулсенче вăрçă чух асăннă.
 
Тупăсем пирки арапссен 4 алçырăвĕ (аль-Макхзун манускрипчĕсем) пур, пĕри [[Санкт-Петербург]]ра упранать, иккĕшĕ – [[Париc]]ра тата тăваттăмĕшĕ – [[Стамбул]]ра. Çырăвĕсене [[1320]] çулта тĕкĕпе чĕрнĕ, вĕсенче кăтартнă йăтса çӳремелли тарăпа пемелли тупă хальхи тупăсенчен ытлах уйрăлу çук.
 
[[XIV ĕмĕр]] хушшинчи артиллерии аталанăвĕ мамлюк династипе çыхăннă. Мăсăльмансем артиллерии вăйне монголсемпе çапăçнă чух усă курма пуçланă (чаплă Айн-Галут çапăçăвĕ). Испанире мăсăльмансем тупăсене Севильăна ([[1248]]), Гренадăна ([[1319]]), Альбасетăна ([[1324]]) хӳтĕленĕ чух, Хескарпе Мартос ([[1325]]), Аликанте ([[1331]]) тата Альджезирас патĕнчи ([[1342]]-[[1344]]) çапăçусене ĕçе кĕртнĕ.
Дж. Партингтон çакăн пирки тĕрĕсех çырать: <blockquote>«Испани артиллерии историйĕ арапсен артиллерии историйĕпе танлашать, çаплах арапсемех çулăмлă пăшала та [[Испани]]е илсе килнĕ, унтан вăл [[Итали]]не, [[Франци]]не тата [[Германи]]е лекнĕ». </blockquote>
 
== Çавăн пекех пăхăр ==
81-мĕш йĕрке:
[[tr:Savaş Topu]]
[[uk:Гармата]]
[[ur:توپ]]
[[vec:Canon]]
[[wa:Canon (del guere)]]