Финики çырăвĕ: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Çĕнни: ru:Финикийская письменность |
Тӳрлетӗве ӑнлантарман |
||
1-мĕш йĕрке:
{{Çырулăх
|ячĕ = Финики çырăвĕ
|тĕс = консонант
|чĕлхесем = [[финики чĕлхи|финики]]
|ăçта пулса тухнă =
|территори =
|вăхăт =
|тапхăр = пирĕн эрăччен 1050 çул, майĕпен çыру урăх йеркине куçса пынă
|тĕлĕ =
|паллăсем =
|статус =
|тăвакан =
|документ =
|пулса тухни =
Верси 1: [[библи çырăвĕ]]<br>
Верси 2: [[протосинай çыравĕ]]<br>
Верси 3: [[ханааней çырăвĕ]]
|нĕсĕлĕсем = [[Арамей çырăвĕ]], [[çĕнĕ пуни çырăвĕ]], [[грек алфавичĕ]], [[кĕçĕн ази алфавичĕсем]], [[ибери çырăвĕ]], [[ливи çырăвĕ]] т. ыт.
|тăванлă = [[Кăнтăр Арави çырăвĕ]], [[Угарит çырăвĕ]]
|юникод = U+10900 to U+1091F
|ISO = Phnx
|тĕслĕх = Phoenician alphabet.svg
|калăпăш = 200px
|алпусни =
}}
'''Финики çырулăхĕ''' — этемлĕх кун-çулĕн [[фонетика çырăвĕ]] йеркин тĕслехĕсенчен пĕри. Пирĕн эрăччен XIII ĕмĕр тĕлнелле пулса тухнă, темелле, хальхи çыру йĕркисен чылайăшĕн кăкĕ шутланать.
[[Консонант çырăвĕ]]пе усă курнă, сăмахсене çырнă чухне хупă сасăсемпе çеç усă курнă. Текста сылтамран сулахаялла çырнă.
==Кĕске хыпар==
{|
| ''Çуралнă вăхăчĕ''
| пирĕн эрăччен XIII—XI ĕмĕрсем
|-
| ''Пулса тухнă вăхăчĕ''
| [[Çывăх Тухăç]], [[Пайпăл]], [[Тир (хула)|Тир]]
|-
| ''Пулса тухни''
| Паллă мар протосемит çырăвĕ (гипотезăсем: [[Протосинай çырулăхĕ]], [[Угарит алфавичĕ]], [[Ханааней çырăвĕ]], [[Пайпăл çырăвĕ]])
|-
| ''Система''
| [[Фонетика çырăвĕ|Фонетика]], хупă сасăсене кăна çырнă
|-
| ''Йышĕ''
| 22 сас палли
|-
| ''Вулани''
| Сылтăмран сулахаялла
|-
| ''Чĕлхесем''
| Аваллăхра финики çырулăхĕпе Çывăх Тухăçри чĕлхесенче — [[инди-европа чĕлхисем|инди-европа]], çаплах [[Семит чĕлхисем|семит]] — çырнă.
|-
| ''Документ''
| Чи авал паллă документ — [[Пайпăл]]ри [[Ахирим]] патша [[Ахирам патша саркофагĕ|саркофагĕ]], пирĕн эрăччен XIII ĕмĕр.
|-
| ''Усă курни''
| Предок практически всех алфавитов, используемых для записи индо-европейских и семитских языков. В настоящее время прямой минимально изменённый потомок финикийского письма — [[самаритянское письмо]] — используется только у [[самаритяне|самаритян]].
|-
| ''Миф''
| Грексем алфавита туса хайланине [[финикисем|финикисене]] панă. [[Авалхи Греци|Грецие]] [[Кадм]] илсе килнĕ, вăл кунта [[Тир (хула)|Тир]] хулинчен [[Зевс]] вăрласа тарнă хăйĕн [[Европа]] йăмăкне шыраса килнĕ.
|}
==Кун-çулĕ==
==Çавăн пекех пăхăр==
* [[Çырулăх кун-çулĕ, хронологи]]
==Каçăсем==
{{commons|Phoenician alphabet|Финики çырулăхĕ}}
* [http://feb-web.ru/feb/litenc/encyclop/le2/le2-6991.htm Графика // Литература энциклопедийĕ. Т. 2. — 1929]
* [http://phoenicia.org/ '''Phoenicia.org''': web compilation & repository of studies about the origin, history, geography, religion, arts, crafts, trade, industry, mythology, language, literature, music, wars, archaeology and culture of the Canaanite Phoenicians]
* [http://www.schoyencollection.com/aram-heb-syr.htm Schøyen Collection of Manuscripts. Aramaic, Hebrew and Syriac scripts.]
* [http://www.egyptology.ru/petrovskij.htm Н. С. Петровский. Египетский язык. Введение в иероглифику, лексику и очерк грамматики среднеегипетского языка. Л., 1958.]
* [http://indology.info/papers/salomon/ On The Origin Of The Early Indian Scripts: A Review Article (Journal of the American Oriental Society 115.2 (1995), 271—279)]
{{Шаблон:Çырулăхсем}}
{{Финики}}
[[Категори:Семит çырăвĕ]]
[[Категори:Консонант çырулăхĕсем]]
[[als:Phönizisches Alphabet]]
[[ar:أبجدية فينيقية]]
[[bg:Финикийска писменост]]
[[br:Lizherenneg fenisek]]
[[bs:Feničko pismo]]
[[ca:Alfabet fenici]]
[[cs:Fénické písmo]]
[[da:Fønikiske alfabet]]
[[de:Phönizische Schrift]]
[[el:Φοινικικό αλφάβητο]]
[[en:Phoenician alphabet]]
[[eo:Fenica alfabeto]]
[[es:Alfabeto fenicio]]
[[fa:الفبای فنیقی]]
[[fi:Foinikialainen kirjaimisto]]
[[fr:Alphabet phénicien]]
[[gl:Alfabeto fenicio]]
[[gv:Abbyrlhit Feaneeckagh]]
[[he:אלפבית פיניקי]]
[[hr:Feničko pismo]]
[[hu:Föníciai ábécé]]
[[id:Huruf Fenisia]]
[[is:Fönikískt stafróf]]
[[it:Alfabeto fenicio]]
[[ja:フェニキア文字]]
[[ka:ფინიკიური დამწერლობა]]
[[kab:Agemmay afiniqi]]
[[ko:페니키아 문자]]
[[ku:Alfabeya fenîkeyan]]
[[la:Abecedarium Phoenicicum]]
[[lt:Finikiečių raštas]]
[[ms:Abjad Phoenicia]]
[[nl:Fenicisch alfabet]]
[[pl:Alfabet fenicki]]
[[pt:Alfabeto fenício]]
[[ro:Alfabetul fenician]]
[[ru:Финикийская письменность]]
[[sh:Feničansko pismo]]
[[sk:Fenická abeceda]]
[[sl:Feničanska abeceda]]
[[sv:Feniciska alfabetet]]
[[th:อักษรฟินิเชียน]]
[[tr:Fenike Alfabesi]]
[[zh:腓尼基字母]]
| |||