Ясмăк: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Тӳрлетӗве ӑнлантарман |
Тӳрлетӗве ӑнлантарман |
||
1-мĕш йĕрке:
''Ясмăк''' ({{lang-la|Ervum lens}} е ''Lens esculenta Moench'') — [[Пăрçаллисем|пăрçалă]] 1-çулхи ӳсентран, нумайрах чухне çурхи, хăйне евĕрлĕ çаврака, хĕррисенчен лапчăтнă, варринче çаврака вăрăллă.
[[Image:Illustration Lens culinaris0.jpg|thumb|
[[Image:Ab food 15.jpg|thumb|
Шултăра тата вĕтĕ вăрăллă тĕссене пĕлеççĕ. Пĕрремĕшĕн туни 28-35 см таран ÿсет, тĕшши, çулçисем тепĕр тĕслинчен шултăрарах. Теприн туни 18-28 см таран кăна ӳсет. Анчах ун тухăçлăхĕ пысăкрах тата çимĕçĕ тутлăрах. Шултра вăрăллисем шутне шултăра чашăк ясмăкĕ (L. esculenta nummularia Alef., урăхла çимелли, пфенниг, геллер е шурă полушкăллă) тата яланхи е шурă прованс ясмăкĕ (L. esculenta vulgaris Аl.); вĕтĕ вăрăллисем шутне — хĕрлĕ-хăмăр тĕшлĕ вĕтĕ хĕрлĕ ясмăк (L. esculenta erythrosperma К.), хăмăр тата сарă-хăмăр тĕшĕллĕ марс тата хура тĕшĕллĕ, тутлах мар шултра вăрлăхлă хура ясмăк (L. esculenta aigra Alef.) кĕреççĕ.
Асăннисемсĕр пуçне [[Анат
Раççĕре хура тăпраллă кĕпернесенче ÿстернĕ. XIX – мĕш ĕмĕрте чикĕ леш енне ăсатма ăна [[Тамбов кĕперни|Тамбов]], [[Пенза кĕперни|Пенза]] тата кÿршĕ кĕпернисенче <sup>1</sup>/<sub>3</sub> млн га çинче ÿстернĕ. Ясмăка çĕрулми хыççăн лартсан лайăхрах, çавах ăна тĕрле тырăсем хыççăн та ӳстереççĕ.
==Ӳстерни==
Акма хăйне кăна е сĕлĕпе е урпапа хутăш акаççĕ. Хутăш аксан вăл çутă çитменнипе аптрама пултарать. Сапаласа (1-1,5 ц/га) е 15-25 см вырнаçнă йĕрпе (0,7-1 ц/га) акаççĕ. Хутăш акнă чухне вăрлăхне пĕр пек е ясмăка <sup>1</sup>/<sub>3</sub> пайне илеççĕ. Вăрлăха 2-4,5 см тарăнăш путараççĕ. Ясмăка çумлаççе тата тунисем ӳкесрен ана çине çапăран тĕревсем лартаççĕ. Çупкамĕсем хăмăрланма тытăсан пуçтараççĕ, çавăн чухне кăна хаклă тăракан çутă симĕс тĕшине пуçтарма пулать.
Тухăçĕ вăтам тăпра çинче
Яланхи ясмăксăр пуçне тата ыттисем те пур: 1)вика е хир пĕр тĕсле ясмăк е вика (Егvum monanthos е Vicia monantha Koch.). Вăл чухăн тăпра çинче,
2) франци е вика ясмăкĕ (Vicia Ervillia е Ervum Ervillia; Кавказра — [[ухкрехели]] е [[кирюшна]]),
типе чатма пултаракан, анчах тăм
==Вуламалли==
З.М.Куданова. Определитель высших растений Чувашской АССР.ЧебоксарыĂЧувашское книжное издательство, 1965.
Йӗрке 15 ⟶ 16:
* [[Линсă (оптика)|Оптикă линси]] хăйĕн ятне [[латин чĕлхи]]нчи ясмăкран (lens) туяннă, формипе те вĕсем пĕр пек. Çаплах [[грек чĕлхи]]нче те, φακός линсăна пĕлтерет, φακή — ясмăк пулать.
== Çавăн пекех пăхăр ==
[[Ыраш]], [[Пăрçа]], [[Шалçа пăрçи]] [[Тулă]], [[Сĕлĕ]], [[Кукурусă]], [[Рапсă]], [[Вир]], [[Хура тулă]], [[Рис]], [[Урпа]], [[Вика]].
[[Категори:Пăрçаллисем]]
| |||