Арап çырăвĕ: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Budelberger (Сӳтсе яв | хушни) п Modify Категори. |
Тӳрлетӗве ӑнлантарман |
||
2-мĕш йĕрке:
'''Арап алфавичĕ''' — [[арап чĕлхи]]н çырăвĕн [[алфавит|алфавичĕ]], çаплах урăх чĕлхесенче те (ытларах çĕнетнĕ тĕсĕпе), тĕслĕхрен, [[перси чĕлхи|перси]] тата хăш [[тĕрĕк чĕлхисем|тĕрĕк чĕлхисенче]], усă кураççĕ.
Алфавичĕ 28 сас паллинчен тытăнса тăрать, сылтăмран сулахаялла çыраççĕ. Арап алфавичĕ финики алфавитне арап ятарлă сасĕсене палăртакан паллăсене хушăнса пулса тухнă. Çак сас паллисем - са, ха, заль, дад, за, гайн.
==Хупă сасăсене палăртни==
28 сас паллисенчен кашни, алиф сас паллисĕр пуçне, пĕр хупă сасса палăртать. Сас паллисене кăтартасси сăмахра хăш тĕлре пулнинчен килет. Сăмахăн пур сас паллине, ултă сас паллисĕр пуçне ([[алиф]], [[даль (буква)|даль]], [[заль (буква)|заль]], [[ра (буква)|ра]], [[зай]], [[вав]]) пĕрле çыраççĕ.
{| class="standard"
|-
Йӗрке 99 ⟶ 103:
|}
Алиф — арап алфавичĕн пĕртен-пĕр нимĕнле сасăна кăтартакан мар хупă сас палли. Пĕр чух тăсăмлă уçă сасăна {{unicode2|а̄}} (аяларах пăхăр), е хăйĕн сассисĕр пулăшу орфографи паллине кăтартма пултарать.
Перси алфавитĕнче (унран пулнисенче те) сас паллисен йĕрки кăшт урăхларах — малтан {{unicode2|ва̄в}} пулать, хыççăн — {{unicode2|ха̄’}}.
== Уçă сасăсене кăтартни ==
[[Арап чĕлхи]]н тăсăмлă виçĕ сасăна ({{unicode2|а̄}}, {{unicode2|ӯ}}, {{unicode2|ӣ}}) [[алиф]], [[вав]], [[йа (буква)|йа]] сас паллисемпе çыраççĕ. Çырури кĕске уçă сасăсем пуплевре илтĕнмеççĕ те. Сасăна сăмахра илтĕнмелле каламалла пулсан (тĕслĕхрен, [[Коран]]ра тата сăмахсарсенче), уçă сасăна кăтартма йĕркен çийĕнчи тата айĕнчи уçăмламалине ([[харакат]]) çыраççĕ.
Арап алфавичĕллĕ арап мар чĕлхисенче, уçă сасăсене [[матрес лекционис]] меслечĕпе (перси чĕлхинче тăсăмлă «алиф», «йа» тата «вав» уçă сасăсене çеç кăтартаççĕ) палăртаççĕ, е хушма паллăсене (уйгур челхинчи евĕр) кĕртеççĕ. Арап чĕлхинче уçă сасăсене кăтартакан сас паллисем çуккипе (семит чĕлхисенче уçă сасăсем сăмахăн никĕсне те кĕмеççĕ, сăмаха туса хунă е улăштарнă чух ылмашăнаççĕ) ХХ ĕмĕрте хăш мăсăльман çĕршывĕсенче (Турци, Вăтам Ази, Индонези, Малайзи тата урăх.) арап алфавичĕ вырăнне уçă сасăсене умлă-хыçлă кăтартма пултаракан алфавитсем (латиница, кириллица тата ур.) çырăва кĕреççĕ.
==Хушма сас паллисем==
Çӳлерех кăтартнă 28 сасă паллине ''хуруф'' ({{lang-ar|حروف}}, ед.ч. {{lang-ar2|حرف}} ''харф'') теççĕ. Вĕсемсĕр пуçне, арап çырăвĕнче алфавит шутне кĕмен хушма виçĕ паллăпа усă кураççĕ.
{| class="standard"
Йӗрке 131 ⟶ 143:
| {{lang-ar2|أَلِف مَقْصُورَة}} [[Алиф максура|{{unicode2|’алиф мак̣с̣ӯра}}]] || {{unicode2|а̄}} || {{IPA|[aː] / [a]}}
|}
# Хамза ([[карланкă смычка]]) уйрăм çырма та юрать, е«лартмалли» сас палли çинче (алиф, вав или йа) çыраççĕ. Хамза çырмалли мелĕ орфографи йĕркипе килĕшӳллĕ контекстран килет. Кирек епле мел пулсан та, хамза яланах пĕр сасăна палăртать.
== Транслитераци ==
| |||