Вермахт: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Yakiv Gluck (Сӳтсе яв | хушни) п «Хӳтĕлев вăйĕсем» статья ятне маларах куçаракан страница пулнă «Вермахт» çине улăштарнă |
|||
1-мĕш йĕрке:
[[Ӳкерчĕк:Balkenkreuz.svg|thumb|Вермахт палли.]]
'''Ве́рмахт''' ([[нимĕç чĕлхи|ним.]] ''Wehrmacht'', Wehr — хĕçпăшал, хӳтĕленӳ тата Macht — вăй) — [[Виççĕмĕш райх|наци Германин]] [[1935]]—[[1945]] çулсенчи хĕçпăшаллă вăйĕсем.
Хĕçпăшаллă вăйсене тумалли сакккуна ({{lang-de|„Gesetz über den Aufbau der Wehrmacht”}}) [[1935]] çулхи [[пуш, 16]], [[Адольф Китлĕр]] влаçа илсен икĕ çултан, йышăннă. «Хĕçпăшаллă вăйсем» Тип çĕр Çарĕсенчен (das Heer), [[Кригсмарине|Тинĕс Çар Флотĕнчен (die Kriegsmarine)]] тата [[Люфтваффе|Сывлăш Çар Вăйĕсенчен (die Luftwaffe)(Люфтваффе)]] тытăнса тăраççĕ. Çак çарсене ертсе пыма тытăм органĕсене — аслă çарпуçлăхсене—йĕркеленĕ:
* Германин хĕçпăшаллă вăйĕсен Аслă çарпуçлăхĕ ({{lang-de|„Oberkommando der Wehrmacht /OKW/ ”}}) - [[ОКВ]]; <br />
* Типçĕр çарĕсен Аслă çарпуçлăхĕ ({{lang-de|„Oberkommando des Нееrеs /ОКН/ ”}}) - [[ОКХ]]; <br />
* ТÇФ Аслă çарпуçлăхĕ ({{lang-de|„Oberkommando der Marine /ОКМ/ ”}}) - [[ОКМ]]; <br />
* Сывлăш Çар Вăйĕсен ([[Люфтваффе]]) Аслă çарпуçлăхĕ ({{lang-de|„Oberkommando der Luftwaffe /ОКL/ ”}}) - [[ОКЛ]]. <br />
Аслă çарпуçлăхне кашни хĕçпăшаллă вăй тĕсĕн тĕп çарпуçĕ ертсе пынă. <br />
1940 çултанпа Вермахт шутне çаплах [[Ваффен-СС|СС çарĕсем]] (Waffen-SS) кĕнĕ, вĕсем оперативлă ВПÇ пăхăнса тăнă, ăна СС Рейхсфюрерĕ Генрих [[Гиммлер]] палăртса хунă. <br />
Вермахтăн Аслă çарпуçĕ рейхсканцлер Адольф [[Гитлер]] шутланнă.
== Истори ==
Йӗрке 11 ⟶ 20:
=== Аслă çарпуçлăхĕ (ВАÇ) ===
[[1938]] çулхи нарăс, 7 вăрçă министерствин хĕçпăшаллă вăйсен управленинчен Вермахтăн Аслă çарпуçлăхне (ОКВ от {{lang-de|Oberkommando der Wehrmacht, OKW}}) йĕркелеççĕ, ăна çĕршывăн аслă çарпуçне — [[Адольф Гитлера]] пăхăнтараççĕ, çавăнпа та ăна [[фюрер]]ăн ставки тенĕ.
Çав чухнех ставкăра оперативлă ертсе пыракан штаб йĕркелеççĕ. Унăн шутĕнче наци хӳтĕлев уйрăмĕ ( «Л» уйрăм — оперативлă уйрăм) тата çыхăну уйрăмĕ. [[1940]] çулхи çурла, 8 çак уйрăма штаб мар, хĕçпăшаллă вăйсен ертӳлĕхĕ теме тытăнаççĕ. [[1939]] çулхи çуркунне унăн шутĕнче пичетпе пропаганда уйрăмĕ те кĕрет. Оперативлă ертӳлĕх штабĕн пуçлăхĕ тӳррĕн ВПÇ-н штаб пуçлăхне пăхăнса тăнă, асăннă уйрăм ĕç-пуçĕшĕн явап тытнă. Вăрçă пуçланас умĕн ставка штаб пуçлăхĕн вырăнне [[Кейтель]] йышăнса тăнă.
ВПÇ шутне (вăрçă умĕн) кĕнĕ:
=== Вермахтăн аслă çарпуçлăхĕн тытăмлăхĕ ===
Кашни çар тĕсне çарпуçĕ, штаб пуçлăхĕ тата хăй штабĕ ертсе пынă, вĕсем вермахтăн оперативлă ертӳлĕх штабĕн пуçлăхне пăхăнса тăнă, вăл вара хăйĕ ставка штабĕн пуçлăхне пăхăнса ĕçленĕ. Çак штабăн пуçлăхĕ асла çарпуçĕ пулнипе Китлĕр шутланнă.
1942 çулхи çу уйăхĕнче [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B0_%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B9_%28%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%29 «тухăç халăхсен хисеп паллине»] ĕçе кĕртнĕ. Çак паллăпа тухăç территорисен министăрĕ тата тухăç çарĕсен генерал-инспектăрĕ тивĕçтерме пултарнă.
=== Йышĕ ===
Йӗрке 25 ⟶ 43:
Вăрçă хыççăн Германие икĕ пая уйăрсан кашни çĕршыв хăйĕн хĕçпăшаллă вăйĕсене тытнă: «[[Халăх çарĕ]]» ([[ГДР]]) тата «Федераллĕ хӳтĕлев вăйĕсем» ([[бундесвер]] — [[ФГР]]).
== Каçăсем ==
| |||