Пушкăртсем: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
п робот хушрĕ: et:Baškiirid |
|||
62-мĕш йĕрке:
Урал çине авалхи пушкăрт йăхĕсем, çул çӳревçĕсен çырăвĕсене вуласан, [[IX ĕмĕр]]те килсе тухнă.
[[IX ĕмĕр|IX]]-[[X ĕмĕр|X]] ĕмĕрсем тĕлнелле пушкăртсем çинчен çырнисем тĕл пулаççĕ. [[840]] çул тĕлне пушкăртсен çĕрĕсене арап çулçӳревçи [[Саллам ат-Тарджуман]] пушкăртсем пурăннă ареалне кăтартнă. Тепĕр арап çыравçи — ал-Масуди (956 çулта çĕре кĕрет), Арал тинĕсĕ çумĕнчи вăрçăсенче пушкăртсем пулнине палăртать. Пушкăрт йăхĕсем кăнтăр Уралăн вырăнти халăхĕ пулнине урăх авторсем те çыраççĕ. Ибн-Руст (903 ç.) çырнипе, пушкăртсем — «[[Урал]] ту хырçин икĕ енĕпе, [[Чулман Атăл]]па, [[Тобол]] тата [[Яик]]ăн çӳлти юхăмĕсен айлăмĕсенче пурăнакан хăй тăрăмлă халăх».
Пушкăртсем пирки тĕп-тĕрĕс хыпарсем [[Ахмед ибн-Фадлан]] кĕнекинче пичетленсе тухнă. Вăл [[922]] çулта [[Багдад]] халифĕн элчисемпе [[Атăлçи Пăлхар]]а çитсе курать. Вăл çырнипе çак хастар тĕрĕк халăхĕ çутçанталăкăн тĕрлĕ тĕслĕ хăвачĕсене, кайăксене чысласа пурăнать. Çав вăхăтрах, тĕпчевçĕ кăтартнипе, пушкăрт тепĕр йăхĕсем [[Танкăр]] турăпа пантеона кĕрекен вуникĕ чун-чĕмлĕ турăсене этепленĕ.
Çак саманта, ахăртнех, халăхăн тĕшши чăмăртанать. Пушкăрт этносĕн шăранăвĕнче [[огуз]]-[[печенег]] йăхĕсем, [[Атăл]] – [[Чулман Атăл]] [[пăлхарсем|пăлхарĕсем]], каярахпа — [[кăпчаксем]] ([[XI ĕмĕр|XI]]-[[XIII ĕмĕр|XIII]] ĕмĕрсем) хутшăннă.
=== Ылтăн Урта тапхăрĕ ===
Йӗрке 71 ⟶ 77:
=== Раççей империне кĕртни ===
[[Мускав патшалăхĕ]]пе пĕрлешĕнсе ([[1552]]-[[1557|57]]), пушкăрт йăхĕсене халăх пĕрлĕхне чăмăртанма пулăшать.
Пушкăртсем Вырăс патшалăхне кĕни пĕр самантра пулса иртмен. Чи малтан ([[1554]] çулхи хĕлле) вырăс пăхăнăвне унччен [[Хусан ханлăхĕ]]нчи анăç тата çурçĕр-анăç пушкăрчĕсем куçаççĕ. Вĕсем хыççăн (1554—1557 çç.) [[Нухай Урти]]не кĕнĕ пушкăрт çĕрĕсен варринче, кăнтăрта тата кăнтăр-тухăçра пурăнакан йăхсем те Мускав çумне куçаççĕ. [[Çĕпĕр ханлăхĕ]] аркансан, [[XVI ĕмĕр]]ĕн 80-90-мĕш çулĕсенче [[Урал]] леш енчи пушкăртсем те вырăс кнеçлĕхне кĕреççĕ.
=== Пушкăрт-Мишар Çарĕ ===
=== Пушкăрт патшалăхлăхĕ çурални ===
| |||