Чукун: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
п робот хушрĕ: ca:Fosa |
Тӳрлетӗве ӑнлантарман |
||
1-мĕш йĕрке:
'''Чукун''' — тимĕр тĕпĕллĕ нумай компонентлă, [[углерод]] (2,14 %) элеменчĕллĕ, шаранчăк.
Пур чукунра [[хутăш (хими)|хутăшсем]] ([[кремни|Si]], [[марганец|Mn]], [[Сера|S]], [[Фосфор|P]]), хăш чух [[Легирование|легилекен элеменчĕсем]] ([[Хром|Cr]], [[Никкĕл|Ni]], [[Ванади|V]], [[Алюмини|Al]] тата ыттисем). Чукун хăй тĕллĕн [[патраклăх|патрак]]. Тĕнче промăçлăхĕ чуrуна [[2007]] çулта 953 млн. тоннă (çав шутра [[Китай]]ра - 477 млн. тоннă) шăратса тупăçланă.
== Классификацийĕ ==
Углерод шучĕпе чукун эвтектик-умлă (2,14-4,3 % углеродлă), эвтектиклă (4,3 %) е эвтектик-хыçлă (4,3-6,67 %). Материал тытăмлăхĕ шăрату хутăшĕнчен килет.
Ăшĕнчи углерод шучĕпе-тытамлăхĕпе чукуна çапла уйăраççĕ: [[шурă чукун|шурă]] [[сăрă чукун|сăрă]] (тĕсне тимĕр карбичĕ е ирĕклĕ графит шутĕнчен тухать), [[питĕ çирĕп чукун|питĕ çирĕп]] тата [[туптавлă чукун|туптавлă]]. Шурă чукунра углерод [[цементит]] пулса, сăрă чукунра — [[графит]] пулса тăрать.
Промăçлăхра чукун тĕрлĕхĕсене çакнашкал марккăлаççĕ:
* передельный чукун — П1, П2;
* передельный чукун для отливок — ПЛ1, ПЛ2,
* передельный фосфорлă чукун — ПФ1, ПФ2, ПФ3,
* передельный çӳллĕ паха чукун — ПВК1, ПВК2, ПВК3;
* пластинлă графит чукунĕ — СЧ («СЧ» сас паллисем хыççăнхи цифрăсем таткалăхачăрмантаракан вăхăтлăхлă хирĕçлĕвĕн калăпăшне кăтартаççĕ: кгс/мм);
* фрикцие хирĕçле чукун
** фрикцие хирĕçле сăрă — АЧС,
** фрикцие хирĕçле питĕ çирĕп — АЧВ,
** фрикцие хирĕçле туптав — АЧК;
* юхтармалли чăмăр евĕр графитлă чукун — ВЧ (цифры после букв «ВЧ» означают временное сопротивление разрыву в кгс/мм);
* легированный ятарлă паха чукун — Ч.
== Истори ==
| |||