Турку университечĕ

Турку университечĕ (финн. Turun yliopisto шв. Åbo universitet) — Финляндин калăпăшĕпе иккĕмĕш, Хельсинки университечĕ хыççăн, университет. Çĕр-шывăн кăнтăр-анăçĕ енче, Турку хулинче вырнаçнă. 1920 çулта йĕркеленĕ. Коимбр пĕрлешĕвĕ шутне кĕрет.

Турку университечĕ финн. Turun yliopisto шв. Åbo universitet
(UT)
Йыхрав	Vapaan kansan lahja vapaalle tieteelle
Никĕсленĕ çул	1920
Тĕс	патшалăх
Студентсем	18 000
Бакалавриат	16 000
Аспирантура	2 000
Докторантура	5 000
Вĕрентӳçсем	3 000
Кампус	хула
Сайт	http://www.utu.fi

Кун-çулĕ

Туркура 1640 çулта никĕсленĕ Або патша академийĕ Финляндири пĕртен-пĕр университет шутланнă. 1827 çулта, Туркуна пĕтернĕ аслă вут-кăвар хыççăн, университета çĕнĕ тĕп хулана — Хельсинкине — куçарнă. 1822 çулта Академире финн халăхĕн паллă ĕçченĕсем — Йохан Снелльман, Элиас Лённрот, Йохан Рунеберг — пуçлаççĕ.

1918 çулта Турку хулинче çĕнĕрен швед чĕлхиллĕ харпăр университетне — Або академийĕ — уçаççĕ. Çакăнпа пĕрлех, халăх кăмăлне тивĕçтерес тĕллевпе, 1920 çулта хулара финн чĕлхиллĕ харпăр Турку университетне й еркелесе янă. Ăна тума пулăшма 22040 çын укçа парса пулăшнă.

1952-1959 çулсенче Аарне Эрви архитекторăн проекчĕпе хулари çĕнĕ университет кампусне Юулиопистонмяки сăртĕнче (малтанхи топонимсем — «Рюссянмяки» финн. Ryssänmäki е «Весилиннанмяки» финн. Vesilinnanmäki) туса лартнă. Çĕнĕ çуртсем — библиотекăсем, лабораторисем, çутçанталăк ăслăхĕсен факультечĕ тата XIX ĕмĕрĕн пуçламăшĕнче тунă администрацин тĕп блокĕ университетăн кивĕ корпусĕнчен тухăç енче вырнаçнă пулнă.

1995 çултанпа университет Коимбр ушкăнĕ пĕрлешĕвне кĕрет.

Канцлерсем

Канцлер Олави Гранё|fi|Olavi Granö (1984—1994)

• 1921—1926 — Йохан Даниэльсон-Калмари|fi|J. R. Danielson-Kalmari
• 1926—1935 — Эмиль Сетяля
• 1935—1945 — Густав Комппа|fi|Gustaf Komppa
• 1945—1955 — Йоханнес Гранё|fi|J. G. Granö
• 1955—1965 — Тойво Олин|fi|T. E. Olin
• 1965—1970 — Ролф Невалинна|fi|Rolf Nevanlinna
• 1970—1975 — Тауно Нурмела|fi|Tauno Nurmela
• 1975—1984 — Каарло Хартиала|fi|Kaarlo Hartiala
• 1984—1994 — Олави Гранё|fi|Olavi Granö
• 1994—1997 — Яакко Ноусиайнен|fi|Jaakko Nousiainen
• 1997—2000 — Кейо Паунио|fi|Keijo Paunio
• 2000—2003 — Леена Картио|fi|Leena Kartio
• 2003—2009 — Эеро Вуорио|fi|Eero Vuorio
• 2010— н/вр — Пекка Пуска|fi|Pekka Puska

Ректорсем

Ректор Йоханнес Гранё|fi|J. G. Granö (1932—1934)

• 1922—1924 — Арттури Вирккунен|fi|Artturi H. Virkkunen
• 1924—1932 — Вейкко Коскенниеми|fi|V. A. Koskenniemi
• 1932—1934 — Йоханнес Гранё|fi|J. G. Granö
• 1934—1945 — Эйнар Юва|fi|Einar W. Juva
• 1945—1948 — Харри Варис|fi|Harry Waris
• 1948—1954 — Тойво Олин|fi|T. E. Olin
• 1954—1960 — Осмо Яарви|fi|Osmo Järvi
• 1960—1970 — Тауно Нурмела|fi|Tauno Nurmela
• 1970—1975 — Каарло Хартиала|fi|Kaarlo Hartiala
• 1975—1981 — Осмо Икола|fi|Osmo Ikola
• 1981—1987 — Арье Щейнин|fi|Arje Scheinin
• 1987—1993 — Арне Роуси|fi|Arne Rousi
• 1994—1997 — Кейо Паунио|fi|Keijo Paunio
• 1997- [[х/вх — Кейо Виртанен|fi|Keijo Virtanen

Вĕренсе тухнă паллă çынсем

• 1953 — Мауно Койвисто (р.1923), Финлянди президенчĕ
• 1971 — Тимо Аираксинен (1947), профессор, Хельсинки университечĕн мораль философи кафедрин ертӳçи
• 1974 — Саули Нийнистё (1948 çур.), финн политикĕ, юрист, парламентарий
• 1995 — Юсси Туомола (1965 çур.), комикс-ӳнерçи

Çавăн пекех пăхăр

• АБО академийĕ
• Туорла обсерваторийĕ

Каçăсем

• Турку университечĕ Викиампарта
• Турку университечĕ (фин.) (акăлч.)