Тичино

Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, пăхăр Тичино (пĕлтерĕшсем).

Тичи́но (итал. Ticino, ним. Tessin, фр. Tessin, ромш. Tessin) — Швейцарин кăнтăр енчи итал чĕлхиллĕ кантонĕ. Администраци центрĕ — Беллинцона хула. 341 652 çын пурăнать (8-мĕш вырăн кантонсем хушинче; 2012 ç.).

Тичино итал. Ticino, ним. Tessin, фр. Tessin, ромш. Tessin
Герб
Патшалăх	Швейцари
Статус	Кантон
Администраци центрĕ	Беллинцона
Йĕркеленĕ вăхăт	1291
Официаллă чĕлхесем	итал
Пурăнан халăх	341 652 çын
Йышлăх	2812,5 çын/çм² (5-мĕш вырăн)
Лаптăк	3402 çм²
Тинĕс шайĕнчи çӳллĕшĕ  • Максималлă çӳллĕ вырăн
Вăхăт тăрăхĕ	CET (UTC+1, çулла UTC+2)
ISO 3166-2 кочĕ	CH-TI
Автом. номерĕсен кочĕ	TI
Сайчĕ

Географи

2812 км² территорие йышăнать (5-мĕш вырăнта, кантонсем хушшинче).

Истори

Кантон 1803 çулта Швейцари конфедерацине кĕнĕ. Тичино кантонĕ Беллинцона тата Лугано кантонĕсен çĕрĕсенчен чăмăрланнă.

Пурăнан халăх

Кантонра ытларах италошвейцарсем пурăнаççĕ. Тĕн енĕпе ытларахăшĕ — католиксем.

2013 çулхи авăн уйăхĕнче Тичино кантонĕнче пурăнакансем Швейцарире пĕрремĕш паранджапа никаба пĕрлĕхлĕ вырăнсенче тăхăнса çӳреме чармаллишĕн сасăланă (65 % яхăн, референдума хутшăннисенчен).

Патшалăх тытăмлăхĕ

Саккун тăвакан орган — Мăн канащ (Gran Consiglio), ĕçтăвакан орган — Патшалăх канашĕ (Consiglio di Stato), апелляци инстанцин сучĕ — Апелляци трибуналĕ (Tribunale di appello), пĕрремĕш инстанцин сучĕсем — пĕрремĕш инстанцин пуçиле сучĕсем, суд системин кĕçĕн сыпăкĕ — миравайсем.

Администрацилле пайлани

Кантон администрацилле пайланни.

Тичино кантон 8 иăрăха пайланать:

Герб	Тăрăх	Пурăнан халăх çын (2012)	Халăх йышлăхĕ çын/км²	Лаптăк км²	Тĕп хула
	Лугано	146 045	439,89	332	Лугано
	Локарно	62 787	106,06	592	Локарно
	Мендризио	49 557	490,66	101	Мендризио
	Беллинцона	49 473	233,36	212	Беллинцона
	Ривьера	12 731	76,69	166	Биаска
	Левентина	9524	19,84	480	Фаидо
	Валлемаджа	5944	10,45	569	Кевио
	Бленио	5591	15,49	361	Акуаросса
	Пурĕпе	341 652	121,45	2813

Ăслăх тата пĕлӳ илни

• Ньос астрономи обсерваторийĕ

Паллă вырăнсем

Тичинăри Моркоте хула.

• Беллинцоны карман çурт-йĕрĕсем — Тĕнчери ЮНЕСКО еткерлĕх объекчĕ.

Паллă çынсем

• кинорежиссёр Клаудиа Лаффранчи.
• Паллă архитекторсем
  • Франческо Борромини,
  • Доменико Фонтана
  • Карло Мадерно.
  • Доменико Трезини — Санкт-Петербургăн пĕрремĕш архитекторĕ.

Каçăсем

• Официаллă сайт (итал.)
• Информация о Тичино на сайте Статистического бюро Швейцарии
• Официальный сайт туристической организации кантона (итал.)
• Языки Швейцарии, этнологический отчёт.
• Маленькая Италия в Швейцарии