Тичино
Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, пăхăр Тичино (пĕлтерĕшсем).Тичи́но (итал. Ticino, ним. Tessin, фр. Tessin, ромш. Tessin) — Швейцарин кăнтăр енчи итал чĕлхиллĕ кантонĕ. Администраци центрĕ — Беллинцона хула. 341 652 çын пурăнать (8-мĕш вырăн кантонсем хушинче; 2012 ç.).
| Тичино итал. Ticino, ним. Tessin, фр. Tessin, ромш. Tessin | ||
| ||
| Патшалăх |
 Швейцари | |
|---|---|---|
| Статус | Кантон | |
| Администраци центрĕ | Беллинцона | |
| Йĕркеленĕ вăхăт | 1291 | |
| Официаллă чĕлхесем | итал | |
| Пурăнан халăх | 341 652 çын | |
| Йышлăх | 2812,5 çын/çм² (5-мĕш вырăн) | |
| Лаптăк | 3402 çм² | |
| Тинĕс шайĕнчи çӳллĕшĕ • Максималлă çӳллĕ вырăн |
| |
 | ||
| Вăхăт тăрăхĕ | CET (UTC+1, çулла UTC+2) | |
| ISO 3166-2 кочĕ | CH-TI | |
| Автом. номерĕсен кочĕ | TI | |
| Сайчĕ | ||
| Координатсем: 46°19′ с. ш. 08°49′ в. д. / 46.317° с. ш. 8.817° в. д. (G) (O) | ||
ГеографиПравить
2812 км² территорие йышăнать (5-мĕш вырăнта, кантонсем хушшинче).
ИсториПравить
Кантон 1803 çулта Швейцари конфедерацине кĕнĕ. Тичино кантонĕ Беллинцона тата Лугано кантонĕсен çĕрĕсенчен чăмăрланнă.
Пурăнан халăхПравить
Кантонра ытларах италошвейцарсем пурăнаççĕ. Тĕн енĕпе ытларахăшĕ — католиксем.
2013 çулхи авăн уйăхĕнче Тичино кантонĕнче пурăнакансем Швейцарире пĕрремĕш паранджапа никаба пĕрлĕхлĕ вырăнсенче тăхăнса çӳреме чармаллишĕн сасăланă (65 % яхăн, референдума хутшăннисенчен)[1].
Патшалăх тытăмлăхĕПравить
Саккун тăвакан орган — Мăн канащ (Gran Consiglio), ĕçтăвакан орган — Патшалăх канашĕ (Consiglio di Stato), апелляци инстанцин сучĕ — Апелляци трибуналĕ (Tribunale di appello), пĕрремĕш инстанцин сучĕсем — пĕрремĕш инстанцин пуçиле сучĕсем, суд системин кĕçĕн сыпăкĕ — миравайсем.
Администрацилле пайланиПравить
Тичино кантон 8 иăрăха пайланать:
| Герб | Тăрăх | Пурăнан халăх çын (2012) |
Халăх йышлăхĕ çын/км² |
Лаптăк км² |
Тĕп хула |
|---|---|---|---|---|---|
|
Лугано | 146 045 | 439,89 | 332 | Лугано |
|
Локарно | 62 787 | 106,06 | 592 | Локарно |
|
Мендризио | 49 557 | 490,66 | 101 | Мендризио |
|
Беллинцона | 49 473 | 233,36 | 212 | Беллинцона |
|
Ривьера | 12 731 | 76,69 | 166 | Биаска |
|
Левентина | 9524 | 19,84 | 480 | Фаидо |
|
Валлемаджа | 5944 | 10,45 | 569 | Кевио |
|
Бленио | 5591 | 15,49 | 361 | Акуаросса |
| Пурĕпе | 341 652 | 121,45 | 2813 |
Ăслăх тата пĕлӳ илниПравить
КультураПравить
Паллă вырăнсемПравить
- Беллинцоны карман çурт-йĕрĕсем — Тĕнчери ЮНЕСКО еткерлĕх объекчĕ.
Паллă çынсемПравить
- кинорежиссёр Клаудиа Лаффранчи.
- Паллă архитекторсем
- Франческо Борромини,
- Доменико Фонтана
- Карло Мадерно.
- Доменико Трезини — Санкт-Петербургăн пĕрремĕш архитекторĕ.
АсăрхавсемПравить
- ^ В швейцарском кантоне Тичино запрещено ношение паранджи в общественных местах. Тĕрĕсленĕ 23 Авӑн уйӑхӗн 2013.
КаçăсемПравить
- Официаллă сайт (итал.)
- Информация о Тичино на сайте Статистического бюро Швейцарии
- Официальный сайт туристической организации кантона (итал.)
- Языки Швейцарии, этнологический отчёт.
- Маленькая Италия в Швейцарии(ĕçлемен каçă)
|
Ку Швейцари географипе вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. |