Тĕс (квантла хисеп)

Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Тĕс (пĕлтерĕшсем) пăхăр.

Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Каплам пăхăр.

Тĕс, е тĕсле каплам (акăл. Color charge, выр. цветной заряд) — квантла хисеп; квантла хромодинамикăра глюонсен тата кварксен пур пек палăртаççĕ (постулат кăларса тăратаççĕ). Асăннă элементарлă пĕрчĕсен хире-хирĕç вăйăм пур. Вăл хире-хирĕç вăйăма электро капламсен хире-хирĕç вăйăмĕпе танлаштарма пулать. Электро капламсем икĕ тĕрлĕ — "плюс"(+) тата "минус"(—). Тĕсле капламсем вара икĕ тĕрлĕ мар, виçĕ тĕрлĕ. Тата вĕсене, паллах, "плюс" тата "минус" йышши япаласемпе мар, урăхларах палăртма тивет. Çапла вара ăславçăсем "тĕс" тени патне пырса тухнă. Мĕнпурĕ виçĕ "тĕс" — хăрлĕ, кăвак, симĕс. Антикварксемпе антиглюонсен "тĕсĕсем" — антихĕрлĕ, антикăвак, антисимĕс.

Quark Colours

Quark Anticolours

Кунашкал тĕссем пирĕн кулленхи пурнăçра тĕл пулакан тĕссемпе нихăш енчен те çыханман. Вĕсем — элементарлă пĕрчĕсен енĕсене ытарлăн палăртмалли меслет çеç.

Вуламалли

• D.J. Griffiths (1987). Introduction to Elementary Particles. John Wiley & Sons. ISBN 978-0-471-60386-3.
• Широков Ю. М. Ядерная физика. - М., Наука,1980.- c. 290
• Р.Фейнман.КЭД-странная теория света и вещества.М.Наука.1988.стр.118-122.
• Georgi, Howard (1999), Lie algebras in particle physics, Perseus Books Group, ISBN 978-0-7382-0233-4 .
• Griffiths, David J. (1987), Introduction to Elementary Particles, New York: John Wiley & Sons, ISBN 978-0-471-60386-3 .
• Christman, J. Richard (2001), Colour and Charm, <http://www.physnet.org/modules/pdf_modules/m283.pdf> .
• Hawking, Stephen (1998), A Brief History of Time, Bantam Dell Publishing Group, ISBN 978-0-553-10953-5 .
• Close, Frank (2007), The New Cosmic Onion, Taylor & Francis, ISBN 978-1-58488-798-0 .

Каçăсем

• "Lessons in Particle Physics" by Luis Anchordoqui and Francis Halzen, University of Wisconsin, 18th Dec. 2009
• Физика конденсированного состояния: 10 ключевых утверждений // ТрВ № 79, 24 мая 2011 года.