Механика

Механика (грек μηχανική — машина тăвас искусствă ) — физикăн материаллă объектсен механикăлла хусканăвне е хусканманлăхне тата вĕсен хушшинчи çыхăнусене тĕпчекен уйрăмĕ. Классикăлла механика тата квант механики пур . Чĕмсĕрлĕх йĕркипе, "механика" тенĕ чухне шăпах классикăлла механикăна ăшра тытаççĕ.

механикăн тĕсĕсене схемăласа кăтартни

Механика системи

Механика тĕпчекен объектсене механикăлла система теççĕ.

Механика пайĕсем

Шаблон:Классикăлла механика Шаблон:Татăлми тавралăхсен механики Шаблон:Квантла механика Шкулта вĕренекен механика пайĕсем: кинематика, статика, динамика, упрану саккунĕсем.

Динамика

Исаак Ньютон

Динамика Ньютон саккунĕсем çинче никĕсленсе тăрать.

• Пур çавăн пек пуçлав системисем (вĕсене инерциаллă теççĕ), хăшĕсенче япаларăш пĕрпĕтĕммĕн куçнин хăвăртлăхĕ улшăнмасть, енчен те нимле ытти япалăршсен вăйăмĕ çук е ăна тивекен мĕнпур вăйсем пĕрне-пĕри компенсацилеççĕ.

${\vec {F}}=0\Rightarrow {\vec {v}}=const$

Кунта: ${\vec {F}}$ — мĕн пур вăйсем, ${\vec {v}}$ — хăвăртлăх.

• Инерциаллă пуçлав системисенче япаларашăн хăвăртланăвĕн пысăкăшĕ мĕнпур вăйсем хушăннин пысăкăшне масса çине пайланипе танлашать; хăвăртланăвăн тата хушăнcан пулнă пĕтĕмĕшле вăйăн тĕллемисем пĕр еннелле.

${\vec {a}}={\frac {\displaystyle {\vec {F}}}{m}},$

Кунта: ${\vec {a}}$ — хăвăртлану, ${m}$ — масса.

• Икĕ япаларăш пĕр-пĕрне витерекен вăйсем пĕр йĕр çинче выртаççĕ, тĕллемисем хире-хирĕçле тата пысăкăшĕсемпе пăр тан.

$|{\vec {F_{1}}}|=|{\vec {F_{2}}}|$

${\vec {F_{1}}}={\vec {-F_{2}}}$

Кунта: ${\vec {F_{1}}}$ — пĕрремĕш япаларăшăн вăйĕ, ${\vec {F_{2}}}$ — иккĕмĕш япаларăшăн вăйĕ.

Тата пăхăр

• Механика (терминология)
• Мехатроника

Каçăсем

• XIX-мĕш ĕмĕрчен механика аталанăвĕн исторйĕ 2009 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 6-мӗшӗнче архивланӑ..(выр.)