Карамзин Николай Михайлович

Николай Михайлович Карамзин — вырăс историкĕ, çыравçи, сăвăçи — 1766 çулхи раштавăн 1-мĕшĕнче Оренбург облаçĕнчи Бузулук районĕнчи Михайловка (халĕ Преображенка) салинче çуралнă. Çыравçăн чĕри 1826 çулта тапма чарăннă.

Карамзин Николай Михайлович

Карамзин Н. М., ÿнерçи А. Г. Венецианов, 1828 çул
Çуралнă чухнехи ят: Карамзин Николай Михайлович
Суя ятсем: А. Б. В.
Çуралнă вăхăт: 1766 çулхи раштав уйăхĕн 1-мĕшĕ
Çуралнă вырăн: Оренбург облаçĕ, Михайловка сали, Раççей
Вилнĕ вăхăт: 1826 çулхи çу уйăхĕн 22-мĕшĕ, (çĕртме уйăхĕн 3-мĕшĕ)
Вилнĕ вырăн: Сăваплă Петĕрхули
Гражданлăх: Раççей империйĕ Раççей империйĕ
Ĕçлев тĕсĕ: Раççей çыравçи, çăвăçи, историкĕ
Пултарулăх çулĕсем: 1781-1826
Тĕлĕ: сентиментализм

Пурнăçĕ

тӳрлет

Ашшĕн чĕмпĕр именинче ӳснĕ. Йăхĕ Кара-Мурзаран пынă. Килтех вĕреннĕ, вунвиçĕ çултанпа Мускавра Шатен профессорĕн пансионĕнче вĕреннĕ, Мускав университетне те çав вăхăтрах лекцисене çӳренĕ. 1781 çулта ашшĕ сĕннипе Петербургри гварди полкне хĕсмете тăнă, анчах часах та унтан тухнă. Пĕрремĕш литература ĕçĕсене хĕсметре чухнех çырнă. Пĕр вăхăт Чĕмпĕрте пурăннă, каярахпа — Мускавра. Мускавра Карамзин çыравçăсемпе паллашнă: Н. И. Новиковпа , А. М. Кутузовпа, А. А. Петровпа, ачасем валли пĕрремĕш вырăс журналне — «Детское чтение» - кăларнă çĕре хутшăннă. 1789-1790 çулсенче Европăна çул тытнă, Иммануил Кант патне Кёнигсберг хулине кĕрсе тухнă, Парижра Аслă франци революцийĕ тапхăрĕнче пулнă. Çак çулçӳрев хыççăн «Письма русского путешественника» çырса кăларнă, ун хыççăн Карамзина паллă литератор ретне кĕртнĕ.

Ĕçĕ-хĕлĕ

тӳрлет

Çыравсем

тӳрлет
 
  • «Евгений и Юлия», повеç (1789)
  • «Вырăс çулçÿревçин çырăвĕсем» (1791-1792)
  • «Мĕскĕн Лисук», повеç (1792)
  • «Натали, бояр хĕрĕ», повеç (1792)
  • «Чипер патша хĕрĕ тата телейлĕ карла» (1792)
  • «Сиерра-Морена», повеç (1793)
  • «Борнгольм утравĕ» (1793)
  • «Юлия» (1796)
  • «Марфа-посадница, е Новагорода Çĕнтерсе илни», повеç (1802)
  • «Моя исповедь», письмо к издателю журнала (1802)
  • «Туйăмли тата сивлекли» (1803)
  • «Рыцарь нашего времени» (1803)
  • «Кĕркунне»
  • Куçару — каласа пани «Слова о полку Игореве»
  • «Туслăх çинчен» (1827)

Ăсчах хайлавĕсем

тӳрлет
  • Раççей патшалăхĕн кун-çулĕ (12 том, 1612-мĕш çулччен)
  • Нумай йышлă тишкерÿ ĕçĕсем (1791-1826)

Вуламалли

тӳрлет
  • Бестужев-Рюмин К. Н. Карамзин, Николай Михайлович // Русский биографический словарь : в 25-ти томах. — СПб.—М., 1896−1918.
  • История русской литературы : в 10 т. / АН СССР. Ин-т рус. лит. (Пушкин. Дом) — М.; Л.: Издательство АН СССР, 1941−1956.
  • История русской литературы : в 4 т. / АН СССР. Ин-т рус. лит. (Пушкин. Дом); Редкол.: Н. И. Пруцков (гл. ред.), А. С. Бушмин, Е. Н. Куприянова, Д. С. Лихачев, Г. П. Макогоненко, К. Д. Муратова. — Л.: Наука. * Ленингр. отд-ние, 1980−1983.
  • Кирпичников А. Карамзин Николай Михайлович // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
  • Карамзин, Николай Михайлович — Биография. Библиография. Высказывания
  • Ключевский В. О. Исторические портреты (О Болтине, Карамзине, Соловьёве). М., 1991.
  • Лотман Ю. М. «Поэзия Карамзина»
  • Захаров Н. В. У истоков русского шекспиризма: А. П. Сумароков, М. Н. Муравьёв, Н. М. Карамзин (Шекспировские штудии XIII). — М.: Издательство Московского гуманитарного университета, 2009.
  • Коровин В. Л. Карамзин Николай Михайлович // Православная энциклопедия. Том XXXI. — М.: Церковно-научный центр «Православная энциклопедия», 2012. — С. 10−17. — 752 с. — 33 000 экз. — ISBN 978-5-89572-031-8
  • Погодин М. П. Мое представление историографу. (Отрывок из записок). // Русский архив, 1866. — Вып. 11. — Стб. 1766−1770.
  • Николай Михайлович Карамзин, по его сочинениям, письмам и отзывам современников. Материалы для биографии, с примечаниями и объяснениями М. Погодина. — В 2-х частях. — М.: Типография А. И. Мамонтова, 1866.
  • Сербинович К. С. Николай Михайлович Карамзин. Воспоминания К. С. Сербиновича // Русская старина, 1874. — Т. 11. — № 9. — С. 44-75; № 10. — С. 236−272.
  • Сиповский В. В. О предках Н. М. Карамзина // Русская старина, 1898. — Т. 93. — № 2. — С. 431−435.
  • Смирнов А.Ф. Книга-монография «Николай Михайлович Карамзин» («Российская газета, 2006»)
  • Смирнов А.Ф. вступительная и заключительная статьи в издании 4-х томника Н. М. Карамзина «История государства Российского» (1989)
  • Сорникова М. Я. «Жанровая модель новеллы в „Письмах русского путешественника“ Н. М. Карамзина»
  • Серман И. З. Где и когда создавались «Письма русского путешественника» Н. М. Карамзина // XVIII век. СПб., 2004. Сб. 23. С. 194−210.
  • Эйдельман Н. Я. Последний летописец. — М.: «Книга», 1983. — 176 с. — 200 000 экз.

Каçăсем

тӳрлет
 
Карамзин ĕçĕсем