Илапай
Илапай - XIX ĕмĕрти чăваш сăвăçă, юрăçă. Вăл Сарăту кĕпернинче Шурту ялĕнче çуралса ӳснĕ. Анчах Илапайăн шăпи мĕнле вĕçленни пирки паллă çук.
Пурнăçĕ
тӳрлетИлапай та хăйĕн пĕтĕм кил-йышĕпех, Туймăрса пекех, турккăсем патне Турцине телей шырама кайнă. Анчах унта телей тупайман, каялла тарса килнĕ. Шурту çыннисем каланă тăрăх, тăван ялĕнче юлман вăл, кунти чăвашсем пурте тĕне кĕнине курса Çĕпĕре куçса кайнă.
Çак юрă чăваш халăхĕ хушшинче питĕ анлă сарăлнă. Ун пирки И. И. Одюков профессор та хăйĕн кĕнекинче çырать:
"Обманутые посулами о сказочном богатстве и вольности, чувашские переселенцы в Турции испытывали большие лишения и тяготы от эксплуатации и унижений, и разорившись, возвращались на родину. Все это нашло яркое освещение в песне "Пока мы не были в Истамбуле", которая выступает как обвинение эмиссарам, сулившим крестьянам "райскую жизнь" на турецкой земле. Повествование от первого лица, лица-очевидца, построение строф на противопоставлении действительности посулам ясно показывает, что песня исполнялась крестьянами, побывавшими в Турции под Стамбулом и испытавшими жизнь на новых местах, особено за границей, понявшими, что переселение не только не приносит облегчения, но ввергает в еще большие лишения, приводит к полному разорению".
Илапайăн юрри
тӳрлетИлапайăн пĕр юрри упранса юлнă:
- Эпир Астампула кайиччен
- Акмасăрах тырă пулать тетчĕç,
- Вырмасăрах кĕлте тулать тетчĕç.
- Эпир Астампула кайсассăн
- Аксассăн та тырă пулмарĕ.
- Эпир Астампула кайиччен
- Шыв вырăнне юхать сĕт терĕç.
- Çиес çăкăр хуплу пулать терĕç.
- Сĕчĕ çеç мар, шывĕ те пулмарĕ,
- Хуплу çеç мар, çăкăрĕ те пулмарĕ.
Вуламалли
тӳрлет- Юхма Мишши, «Авалхи чăвашсем, Шупашкар, 1996, ISBN 5-7670-0869-X.