Идолсен ĕнтрĕкĕ

Идолсен ĕнтрĕкĕ, е султтанпа епле философилеççĕ (ним. Götzen-Dämmerung oder Wie man mit dem Hammer philosophiert) — Фридрих Ницше кĕнеки, пĕрремĕш 1888 çулта кăларнă.

Идолсен ĕнтрĕкĕ
Götzen-Dämmerung oder Wie man mit dem Hammer philosophiert
Кĕнеке хуплашки
Жанр:	Философи
Автор:	Фридрих Ницше
Тăван чĕлхи:	нимĕç
Хайланă çул	1888
Пичетленĕ:	1888

Философири тĕрлĕ сумлă ăнлавсене тăрă шыв çине кăларакан тĕрлĕрен кĕске эссесен пуххи. Урăх ячĕ —- «Кумирсем тăрăнни, е мăлатукпа епле шухăшлаттарма пулать».

Ăшĕ

1. Афоризмсем тата çĕмренсем

Тематикăпа тĕрлĕрен 44 афоризм пухăмĕ.

2. Сократ проблеми

Сократа пур енчен те критиклени, унăн диалектикипе «декадентлĕхĕнчен» пуçласа, пулса тухнине çити иçмасса. Ницше çапла çырать: «Сократ хăй нимĕн те пĕлмелле çукки; унăн çынсене лайăхлатас кăмăл-туйăмлăхĕ та нимĕн те пĕлмелле çукки пулнă…»

3. «Ăс-тăн» философире

Тĕнчене туйăмпа туйса илни ăс-хакăлран та кирлĕрех. «…вĕсем пачах суймаççĕ. Суя вĕсенчен эпир суя тĕслĕхсем тунинче...» — калать Ницше туйăмсем пирки.

4. «Чăн тĕнче» юптару тинех пулса тăни. Пĕр улталану историйĕ

ăсчах та ырлă сахал çын валли çеç «чăн тĕнче» философи ăнлавне критиклет.

5. Кăмăл-туйăмлăх çутçанталăка хирĕçле вĕрентӳ

«Пурнăç инстинкчĕсене хирĕç», чун хавалĕсемпе кĕрешме чĕнекен кăмăл-туйăмлăха критиклет.

6. Тăватă пысăк улталану

Ницше ăнлавсенче «кĕрсе юлнă» йăнăшсене критиклет, çав шутра:

• «Сăлтавне тухнипе пăтраштарса улталанни».
• «Суя сăлтавлăхпа улталанни».
• «Сăнарласа хунă сăлтавлăхпа улталанни».
• «„Ирĕке ăнтăлнине“» суялла ăнланни.

7. Этемлĕхе «тӳрлетекеннисем»

Çынсене пурăнма вĕрентекен кăмăл-туйăмлăха критиклет. «…этемлĕхе ырă кăмăл-туйăмлă тăвас тесе усă курнă меслетсем хăйсем ырă кăмăллă пулман», — палăртать Ницше.

8. Мĕн çитмест нимĕçсене

Нимĕç социумне, интеллектне, пĕлӳлĕхне критиклет. Ницше нимĕç культури пур çĕрте те ӳкнине палăртать, çакăн тĕп сăлтавĕ тĕрĕс мар ăс парса çитĕнтерни, пĕлӳ илни тата ăслăх сферисенче, тет.

9. Вăхăта мар очерксем

Ăсра юлнă кĕске те татăк шухăш-туйăмсем тата тĕрлĕ тематикăри сивлесе çырнисем.

10. Авалхисем умĕнчи манăн тивлет

Ницше Гораципе Фукидидпа чапа мухтанать, Платонпа пĕтĕмĕш грек культурине сивлет.

Каçăсем

• Фридрих Ницше. Сумерки идолов или как философствуют молотом