Джоуль — Ленц саккунĕ

Джо́уль — Ле́нц саккунĕ — электро токăн ăшăлла витĕмне шутлавлăх тĕлĕшĕнчен хак паракан саккун. 1841-мĕш çулта Джеймс Джоуль тата, унран уйрăм, 1842-мĕш çулта, Эмилий Ленц кăтартса панă.

Сăмахсемпе саккуна çапла кăтартма пулать:

Улшăнусăр электро ток юхнă чухне талккăшăн калăпăшĕн пĕрчинче тухакан ăшăн хăвачĕ ток йăвăлăхне электро уй хиврелĕхĕ çине хутланипе тан

Математикăлла вара вăл ак çакнашкал формăпа курăнать:

$w={\vec {j}}\cdot {\vec {E}}=\sigma E^{2},$

кунта $w$ — калăпăш пĕрчинче тухакан ăшăн хăвачĕ, ${\vec {j}}$ — электро ток йăвăлăхĕ, ${\vec {E}}$ — электро уй хиврелĕхĕ, σ — талккăшăн яраслăхĕ, пăнчă вара скалярлă хутлавлăха кăтартать.

Саккуна, çинçе пралук чухне, çавăн пекех, интеграллă формăпа калама пулать:

Вăхăт пĕрчин хушшинче электро вăчăран уйрăм пайвырăнĕнче тухакан ăшăн шутлавлăхĕ çавăнти электро токăн иккĕмĕш капашне электро хирĕçтăру çине хутланипе пропорционаллă.

Интеграллă форма чухнехи математикăлла çырав

$dQ=I^{2}Rdt,$

$Q=\int \limits _{t_{1}}^{t_{2}}I^{2}Rdt,$

кунта $dQ$ — $dt$ вăхăт хушшинче тухакан ăшă, $I$ — ток вăйĕ, $R$ — хирĕçтăру, $Q$ — $t_{1}$ вăхăтран пуçласа $t_{2}$ вăхăтчен тухакан ăшăн тулли шутлавлăхĕ. Ток вăйĕ тата хирĕçтăру улшăнусăр чухне:

$Q=I^{2}Rt.$

Ом саккунĕ хута кайсан, эквивалентлă формулăсем пулаççĕ:

$Q=U^{2}t/R\ =IUt.$

Çавăн пекех

• Ом саккунĕ