Буряти, официаллă — Бурят Республики (бур. Буряад Улас[2]), — РФ-н субъекчĕ, унăн йышĕнчи республика (патшалăх)[3][4]. Инçет-Тухăç федераци тăрăхне кĕрет[5] тата Инçет-Тухăç экономика районĕн пайĕ[6].

Буряти Республики
выр. Республика Бурятия бур. Буряад Улас

Буряти ялавĕ Буряти гербĕ
Тĕп хули Улан-Удэ
Лаптăкĕ

- Пĕтĕмпе
- шыв пайĕн %.

15

351 334 км²

Халăх йышĕ

- Пĕтĕмпе
- Йышлăх

53

974 628[1] çын патнелле (2023)
2,77 çын/км² патнелле

Федераци тăрăхĕ Инçет-Тухăç федераци тăрăхĕ
Экономика регионĕ Инçет-Тухăç экономика районĕ
Регион номерĕ 81
Патшалăх чĕлхисем бурятла, вырăсла
Пуçлĕх Алексей Цыденов
Халăх Хурал председателĕ Владимир Павлов
Гимн Бурят гимнĕ
Вăхăт тăрăхĕ ГВ Иркутск вăхăчĕ, UTC+8

1923 çулхи авăн уйăхĕн 30-мĕшĕнче Бурят-Монгол Автономиллĕ Советлă Социализмлă Республики пекех йĕркеленнĕ[7].

Тĕп хула — Улан-Удэ хули.

Лаптăк — 351334 км² (Раççей территорийĕн 2,05 %).

Халăх — 974 628[1] çын (2023). Халăх йышлăхĕ — 2,77 çын/км² (2023).

Буряти хĕвеланăç, çурçĕр, хĕвелтухăç енсенче малалла РФ субъекчĕсемпе чикĕленет: Тывăпа, Иркутск облаçĕпе тата Байкал Лешьенпе. Бурятипе Монголин кăнтăр чикки ку Раççейĕн патшалăх чикки.

Патшалăх чĕлхисем: бурят чĕлхипе вырăс чĕлхи.

Истори тӳрлет

 
Плиточная могила и круглое захоронение хунну. Этнографический музей народов Забайкалья.

Халăх йышĕ тӳрлет

 
Буряти-Анне. Улан-Удэ. Скульптор Александр Миронов (Иркутск)

Бурятире çĕр ытла халăх çынни пурăнать. Вĕсенчен чи калăплисем (2004):

Халăх Йышĕ 2004 çулта, çын (%) *
Вырăссем 665 500 (67,8 %)
Бурятсем 272 900 (27,8 %)
Нимĕçсем 11 500 (1,6 %)
Украинсем 9 900 (0,98 %)
Тутарсем 8 200 (0,83 %)
Белорусы 2 300
Эвенксем 2 300
Еврейсем 600

2010 ҫулта Бурятире 744 чӑваш пурӑннӑ, 0,08 %.


Хуçалăхĕ тӳрлет

Промăçлăхĕ тӳрлет

Ял хуçалăхĕ тӳрлет

Этеплĕхĕ тӳрлет

Çавăн пекех пăхăр тӳрлет

Асăрхавсем тӳрлет

  1. ^ 1 тата 2 2023 çулхи РФ халăх йышĕ
  2. ^ Буряад Улас, и никак иначе: официальный перечень соответствий терминов и должностей на бурятском языке (выр.). Буряад Үнэн (2015-12-09). çăлкуçран архивланă 22 Раштав уйӑхӗн 2015.
  3. ^ Петрушина М.М., Гладкевич Г.И., Кызластов И.Л., Санжиева Т.Е., Фёдоров К.Н., Прокинова А.Н., Цендина А.Д Бурятия. — Мускав: Издательство «Большая Российская энциклопедия», 2006. — Т. 4: Большой Кавказ - Великий канал. — 65000 экз. — ISBN 5-85270-333-8
  4. ^ Раҫҫей Федерацийӗн Конституцийӗ. 1 сыпӑк 5 статья 1 тата 2 пункт: 1. Раҫҫей Федерацийӗ республикасенчен, крайсенчен, облаҫсенчен, федераци пӗлтерӗшлӗ хуласенче, автономиллӗ облаҫран, автономиллӗ округсенчен — Раҫҫей Федерацийӗн пӗр тан правӑллӑ субъекчӗсенчен тӑрать. 2. Республика (патшалӑх) хӑйӗн конституцийӗпе саккунлӑхӗ пур. Край, облаҫ, федераци пӗлтерӗшлӗ хула, автономиллӗ облаҫ, автономиллӗ округ хӑйӗн уставӗпе саккунлӑхӗ пур
  5. ^ Указ Президента Российской Федерации от 03.11.2018 № 632 "О внесении изменений в перечень федеральных округов, утверждённый Указом Президента Российской Федерации от 13 мая 2000 г. № 849"
  6. ^ «Изменение 14/2019 ОКЭР Общероссийский классификатор экономических регионов ОК 024-95» (принято и введено в действие Приказом Росстандарта от 17.10.2019 N 1014-ст)
  7. ^ День в истории: 30 мая 1923 года образована Бурят-Монгольская АССР.

Литература тӳрлет

  • Буянтуев Б. Р., Раднаев Г. Ш. Советская Бурят-Монголия: (Экономико-географический обзор) / Акад. наук СССР. Вост.-Сиб. филиал. — Улан-Удэ: Бурят кĕнеке издательстви, 1957. — 352 с.
  • Елаев А. А. Бурятский народ: становление, развитие, самоопределение. — М.: РАГС при Президенте РФ, 2000. — 351 с. ISBN 5-9200-0008-2
  • Жуков В. М., Климат Бурятской АССР, Улан-Удэ, 1960;
  • История бурятской советской литературы, Улан-Удэ, 1967;
  • Литература о Бурятской АССР. Рекомендательный указатель, Улан-Удэ, 1968.
  • Писатели Советской Бурятии. Биобиблиографический справочник, Улан-Удэ, 1959;
  • Санжиев Г. Л., Санжиева Е. Г. Бурятия. Вып. 4: История (XVII—XIX вв.) / Бурят. гос. ун-т. — Улан-Удэ: Издательство Бурятского государственного университета, 1997. — 356 с.
  • Шулунов Н. Д. Становление Советской национальной государственности в Бурятии (1919—1929 гг.). / Под ред. П. Т. Хаптаева; БФ СО АН СССР. — Улан-Удэ: Бурят кĕнеке издательстви, 1972. — 493 с.


Каçăсем тӳрлет



 
Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр.
Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла.