Артишок
Артишок | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ăслăх классификацийĕ | ||||||||||||
|
||||||||||||
Латинла çырни | ||||||||||||
Cynara L. | ||||||||||||
|
Артишо́к (лат. Cynara) — Астра йышшисем (Asteraceae) çемьинчи ӳсентăрансен ăрачĕ.
Ячĕ al-khurshūf (الخرشوف) арап сăмахĕнчен, итал articiocco сăмахĕнчен[1] пулса тухать. Cynareae — грек κύον-ран — йытă, çулçисемпе çавăрса хупланипе йытă шăлĕсем евĕр, е грек κνάω глаголран — хыçатăп; scolymus от грек σκώλος — шалча, шĕвĕр.
Биологи енчен ăнлантарни
тӳрлетИспан артишокĕн чечекленĕвĕ
|
Тӳрĕ туналлă нумай çуллă курăк ӳсентăранĕсем.
Классификаци
тӳрлетТаксономи
тӳрлетАртишок ăрачĕ Астра йышшисем (Asteraceae) çемьинчи Астра тĕслисем (Asterales) йеркине кĕрет.
татах 12 çемье (APG II системипе килĕшӳллĕ) | ||||||||||||
около 10 тĕс | ||||||||||||
Астра тĕслисем йĕрке | Артишок ăрачĕ | |||||||||||
Чечеклисем, е Хупăллă-вăрăллисем уйрăм | Астра йышшисем çемье | |||||||||||
татах 44 яхăн чечеклĕ ӳсентăран (APG II системипе килĕшӳллĕ) | тата 900—1000 яхăн тĕс | |||||||||||
Тĕссем
тӳрлетÇут çанталăкра ӳсентăранăн 10 тĕсĕ тĕл пулать:
- Cynara cornigera Lindl.
- Cynara cyrenaica Maire & Weiller
- Cynara humilis L. — Артишок приземистый
- Cynara syriaca Boiss.
- Cynara tournefortii Boiss. & Reut.
Китай артишокĕ Чистец (Stachys) йăхĕ шутне кĕрет.
Ускурни
тӳрлетАпат — ҫимӗҫе ҫиекен" пахча ҫимӗҫ " - пулас чечекӗн ҫурӑлман карҫинкки, пиҫсе ҫитнӗ пиҫен евӗрлӗскер.
Ҫак ӳсентӑранӑн 140 ытла тĕсĕ пурри паллӑ, анчах та ҫиме юрăхли 40 яхӑн çеç. Хальхи вӑхӑтра артишок Вӑтаҫӗр Тата Кӑнтӑр Европӑра, Ҫурҫӗр Африкӑра, Кӑнтӑр Америкӑра тата Калифорнире ӳсет. Чылай тĕсĕ Францире, Испанире, Италире пахча ҫимӗҫ культури пек ҫитӗнеҫҫӗ. Америка пасарне мĕнпур артишока Калифорнире ҫитӗнтереҫҫӗ.
Пиçсе çитнĕ артишока темиҫе стадире пуçтараҫҫӗ.
Артишок чейне Вьетнамра ҫулҫӑсене, чечексене, тымарсене типетсе ускураҫҫӗ. Вӗретнӗ шĕвек тутипе кофе пекех, вӑл эмел евĕрех тонизацилет.
Артишок çаплах косметикăра хаклӑ компонент шутланать.
Асăрхавсем
тӳрлетВуламалли
тӳрлетКаçăсем
тӳрлет- Артишок: информаци GRIN сайтĕнче(акăлч.) (2006 çулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 9-мĕшĕнче тĕрĕсленĕ.)
- Артишок: информаци «Энциклопедия жизни» сайтĕнчи (EOL)(акăлч.) (2006 çулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 9-мĕшĕнче тĕрĕсленĕ.)
- Артишок рецептсенче 2010 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 26-мӗшӗнче архивланӑ.
- Артишок пирки сайт 2011 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 7-мӗшӗнче архивланӑ.
- Пĕтĕмпех артишок пирки 2011 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 29-мӗшӗнче архивланӑ.