Çĕрçул вӑрҫи (фр. Guerre de Cent Ans, акӑл. Hundred Years' War) — Англи королевствипе унӑн тӑмарӗсем, пӗр енчен, тата Франципе тӑмарӗсем тепӗр енчен хирӗҫ тӑнӑ вӑрҫӑсем, 1337 ҫултан 1453 ҫулччен пынӑ. Вӑрҫӑсем тапхӑрсемпе пынӑ пулин те пӗрлештерӳллӗ вӑрҫӑ теҫҫӗ.

Жюль Эжен Леневё. «Жанна д’Арк Орлеана 1429 ҫулта хупӑрланӑ вӑхӑтра» (1848)

Кун-ҫулӗ тӳрлет

Сӑлтавӗсем тӳрлет

Вӑрҫӑна Англи королӗ Эдуард III, амӑшӗ енчен Капетингсен династийӗн Франци королӗн Хитре Филиппӑн мӑнукӗ пулнӑскер, 1328 ҫулта Капетингсен тӳрӗ турачӗн юлашки пайташӗ Карл IV вилнӗ хыҫҫӑн, Филипп VI-мӗшӗн коронацийӗ хыҫҫӑн пуҫланӑ.

1333 ҫулта Эдуард Франци тӑмарне, Шотланди корольне II-мӗш Давида хирӗҫ вӑрҫӑ пуҫланӑ. Акӑлчансен вӑйӗсем Шотландипе вӑрҫнӑ вӑхӑтра, Филипп VI унпа усӑ курма йышӑнса Гасконь ҫӗрӗсене тытса илме шутлать. Анчах акӑлчансемшӗн Шотланд вӑрҫи ӑнӑҫлӑ иртнӗ, Давидӑн вара ҫӗртме уйӑхӗнчех Халидон-Хилл ҫапӑҫӑвӗ хыҫҫӑн Францине тарма лекет.

1336 ҫулта Филипп Британи утравӗсене йышӑнса II Давида Шотланди астулне тавӑрма, ҫав вӑхӑтрах Гасконе тытса илме шутлать. Тӑшмансен курайманлӑхӗ икӗ енчен те хӗрсех ҫитет.

1337 ҫулхи кӗркунне акӑлчансем Пикардире тапӑнма тӑнӑ. Фламанд хулисемпе феодалӗсем, Гасконь хулисем вӗсен майлӑ пулнӑ.

Пӗтӗмлетӳ тӳрлет

Франци ҫӗнтернӗ.

Вуламалли тӳрлет

  • Виллани Джованни. Новая хроника, или История Флоренции / Пер. М. А. Юсима. — М.: Наука, 1997. — 552 с. — (Памятники исторической мысли). — ISBN 5-02-009090-5.
  • Фруассар Жан. Хроники 1325—1340. / Пер. и прим. М. В. Аникеева. — СПб.: Издательство СПбГУ, 2008. — 656 с. — ISBN 978-5-288-04460-1.
  • Фруассар Жан. Хроники 1340—1350. / Пер. и прим. М. В. Аникеева. — СПб.: РХГА; Ювента, 2012. — 856 с. — ISBN 978-5-88812-541-0.
  • Хроники и документы времён Столетней войны / Сост., пер., комм. М. В. Аникиева. Под ред. Ю. П. Малинина. — СПб.: Изд-во С.-Петерб. ун-та, 2005. — 426 с. — ISBN 5-288-03645-4.
  • Басовская Н. И. Столетняя война 1337—1453 гг.: Учебное пособие. — М.: Высшая школа, 1985. — 185 с. — (Библиотека историка). — 20 000 экз.
  • Басовская Н. И. Столетняя война: леопард против лилии. — М.: ООО «АСТ», Астрель, 2003. — 428 с. — (Историческая библиотека). — 5000 экз. — ISBN 5-17-012657-3.
  • Бёрн А. Битва при Креси. История Столетней войны с 1337 по 1360 год. — М.: ЗАО «Центрполиграф», 2004. — 336 с. — ISBN 5-9524-1116-9.
  • Бёрн А. Битва при Азенкуре. История Столетней войны c 1369 по 1453 год. — М.: ЗАО «Центрполиграф», 2004. — 352 с. — ISBN 5-9524-1263-7.

Каҫӑсем тӳрлет