Фридман Çут Тĕнчи

Космологи

Çут Тĕнче пуçламăшĕсем Пысăк сирпĕнӳ Çулташла инçĕш Реликтла пайăркалав Космологири тăрăм танлăхĕ Тĕксĕм йăмлăх Пытарăнчăк масса Фридман Çут Тĕнчи Космологилле принцип Космологилле модель Галактикăсен эволюцийĕ Хаббл саккунĕ Инфляци Çут Тĕнчен шултра масштаблă тытăмĕ Синкерлĕ тачăлăх Лямбда-CDM‎ модель Çут Тĕнче сарăлăвĕ Нуклеосинтез Сăнанакан Çут Тĕнче Космологилле хĕрлĕ шăвăну Çут Тĕнче форми Тытăм хормăланни Пысăк сирпĕнӳ хронологийĕ Графикăлла хронологи Космологи хронологийĕ Çут Тĕнчен никĕссĕр шăпи Çут Тĕнче

Тăванлă темăсем

Астрофизика ОТО Элементарлă пĕрчĕсен физики Квантла гравитаци Эволюци Синергетика

Фри́дман Çут Тĕнчи (Фридман — Леметр — Робертсон — Уокер метрики) — танлаштарулăхăн пĕтĕмĕшле теорийĕн (ОТО) уй танлăхĕсене тивĕçтерекен космологилле модельсенчен пĕри, Çутă Тĕнчен стационарлă мар моделĕсенчен пĕрремĕшĕ. Александр Фридман 1922-мĕш çулта сĕннĕ. Фридман моделĕ изотроплă, пĕр тикĕс, пĕтĕмĕшле тĕслĕхре стационарлă мар тата плюс-минус-нуль пĕлтерĕшлĕ кукăрлăхлă, япалалăхлă Çут Тĕнчене çырса кăтартать. Ку Эйнштейнăн 1915—1917 çç. ĕçĕсем хыççăн ОТОна малалла теорилле аталантарни пулнă.

Çавăн пекех

• Пысăк сирпĕнӳ
• Жорж Леметр
• Эйнштейн танлăхĕсен тупсăмĕсем
• Фридман танлăхĕ (геофизикăлла гидродинамика)
• Фридман танлăхĕсем

Каçăсем

• Harrison, E. R. (1967), "Classification of uniform cosmological models", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society Т. 137: 69–79, DOI 10.1093/mnras/137.1.69 
• D'Inverno, Ray (1992), Introducing Einstein's Relativity, Oxford: Oxford University Press, ISBN 978-0-19-859686-8, <https://archive.org/details/introducingeinst0000dinv>