Радиохастар кил-йыш

Радиохастар кил-йыш (рет) - пĕр-пĕри хыççăн иртекен радиохастар улшăнусен сăнчăрĕ.

Çак ӳкерчĕк çинче 4 радиохастар рете кăтартнă: тори (кăвак), ради (хĕрлĕ), актини (симĕс) тата нептуни (хăмăр кăвак).

3 çутçанталăкри тата 1 искуствăлла радиохастар кил-йыш уйăраççĕ. Çутçанталăк кил-йышĕсем:

Искуствăлла кил-йыш:

Пĕр-пĕрин хыççăн иртекен альфа- тата бета-арканусем хыççăн кил-йышсем хура тăхланăн тĕрлĕ изотопĕсемпе вĕçленеççĕ.

Тори кил-йышĕ тӳрлет

 
Тори кил-йышĕ

Th-232 кĕрекен 4n рете Тори кил-йышĕ" теççĕ. Ку рет çак элементсенчен тăрать: Актини, Висмут, Хура тăхлан, Полони, Ради тата радон. Çак элементсем питĕ сахал виçĕпе торилĕ пĕтĕм япалара тĕл пулаççĕ: металл, руда, сплав.

Нуклид Кĕске истори ячĕ Вăрăм истори ячĕ Аркану майĕ Т1/2 Хăват, МэВ Аркану продукчĕ
252Cf α 2.645 çул 6.1181 248Cm
248Cm α 3.4·105 çул 6.260 244Pu
244Pu α 8·107 çул 4.589 240U
240U β- 14.1 сехет .39 240Np
240Np β- 1.032 сехет 2.2 240Pu
240Pu α 6561 çул 5.1683 236U
236U α 2.3·107 çул 4.494 232Th
232Th Th Тори α 1.405·1010 çул 4.081 228Ra
228Ra MsTh1 МезоТори 1 β- 5.75 a 0.046 228Ac
228Ac MsTh2 МезоТори 2 β- 6.25 сехет 2.124 228Th
228Th RdTh RadioТори α 1.9116 çул 5.520 224Ra
224Ra ThX Тори X α 3.6319 кун 5.789 220Rn
220Rn Tn Thoron α 55.6 çеккунт 6.404 216Po
216Po ThA Тори A α 0.145 çеккунт 6.906 212Pb
212Pb ThB Тори B β- 10.64 сехет 0.570 212Bi
212Bi ThC Тори C β- 64.06%
α 35.94%
60.55 минут 2.252
6.208
212Po
208Tl
212Po ThC' Тори C' α 299 наноçеккунт 8.955 208Pb
208Tl ThC" Тори C" β- 3.053 минут 4.999 208Pb
208Pb . арканмасть . .

Нептуни кил-йышĕ тӳрлет

 
Нептуни кил-йышĕ

Np-237 кĕрекен 4n + 1 рете "Нептуни кил-йышĕ" теççĕ. Ку кил-йышра висмутпа Талли çутçанталăкра тĕл пулаççĕ. Америци-241-ллĕ тĕтĕм детекторĕн ионизаци камери ăшĕнче виçме çителĕклĕ шайра Нептуни-237 пухăнать (америци-241 арканнă май пухăнса пырать); Нептуни арканнă май питĕ сахал çак элементсем пухăнаççĕ: Актини, Астат, висмут, Франци (элемент), Хура тăхлан, Протактини, Ради, Талли, Тори тата Уран (элемент). Çутçанталăкра пулманнипе ку ретри изотопсен историллĕ ячĕсем çук.

Нуклид Аркану майĕ Т1/2 Хăват, МэВ Аркану продукчĕ
249Cf α 351 çул 5.813+.388 245Cm
245Cm α 8500 çул 5.362+.175 241Pu
241Pu β- 14.4 çул 0.021 241Am
241Am α 432.7 çул 5.638 237Np
237Np α 2.14·106 çул 4.959 233Pa
233Pa β- 27.0 кун 0.571 233U
233U α 1.592·105 çул 4.909 229Th
229Th α 7.34·104 çул 5.168 225Ra
225Ra β- 14.9 кун 0.36 225Ac
225Ac α 10.0 кун 5.935 221Fr
221Fr α 4.8 минут 6.3 217At
217At α 32 миллиçекунт 7.0 213Bi
213Bi α 46.5 минут 5.87 209Tl
209Tl β- 2.2 минут 3.99 209Pb
209Pb β- 3.25 сехет 0.644 209Bi
209Bi α 1.9·1019 çул 3.14 205Tl
205Tl . арканмасть . .

Уран (е Ради) кил-йышĕ тӳрлет

 
Уран кил-йышĕ

U-238 кĕрекен 4n+2 кил-йыша "Уран (е Ради) кил-йышĕ" теççĕ. Çутçанталăкри Уран-238-тан пуçласа çак рет çакăн пек элементсем кĕреççĕ: Астат, Висмут, Хура тăхлан, Полони, Протактини, Ради, Радон, Талли тата Тори. Çак элементсем питĕ сахал виçĕпе уранлă пĕтĕм япалара тĕл пулаççĕ: металл, руда, сплав.

Нуклид Кĕске истори ячĕ Вăрăм истори ячĕ Аркану майĕ Т1/2 Хăват, МэВ Аркану продукчĕ
238U U Уран α 4.468·109 çул 4.270 234Th
234Th UX1 Уран X1 β- 24.10 кун 0.273 234Pa
234Pa UZ Уран Z β- 6.70 сехет 2.197 234U
234U UII Уран II α 245500 çул 4.859 230Th
230Th Io Иони α 75380 çул 4.770 226Ra
226Ra Ra ради α 1602 çул 4.871 222Rn
222Rn Rn радон α 3.8235 кун 5.590 218Po
218Po RaA ради A α 99.98 %
β- 0.02 %
3.10 минут 6.115
0.265
214Pb
218At
218At α 99.90 %
β- 0.10 %
1.5 çеккунт 6.874
2.883
214Bi
218Rn
218Rn α 35 миллиçеккунт 7.263 214Po
214Pb RaB ради B β- 26.8 минут 1.024 214Bi
214Bi RaC ради C β- 99.98 %
α 0.02 %
19.9 минут 3.272
5.617
214Po
210Tl
214Po RaC' ради C' α 0.1643 миллиçеккунт 7.883 210Pb
210Tl RaC" ради C" β- 1.30 минут 5.484 210Pb
210Pb RaD ради D β- 22.3 çул 0.064 210Bi
210Bi RaE ради E β- 99.99987%
α 0.00013%
5.013 кун 1.426
5.982
210Po
206Tl
210Po RaF ради F α 138.376 кун 5.407 206Pb
206Tl β- 4.199 минут 1.533 206Pb
206Pb - арканмасть - -

Актини кил-йышĕ тӳрлет

 
Актини кил-йышĕ.

U-235 кĕрекен 4n+3 рете "актини кил-йышĕ" теççĕ. Ку рете çак элементсем кĕреççĕ: Актини, Астат, Висмут, Франци, Хура тăхлан, Полони, Протоактини, Ради, Радон, Талли тата тори. Çак элементсем питĕ сахал виçĕпе уранлă пĕтĕм япалара тĕл пулаççĕ: металл, руда, сплав.


Нуклид Кĕске истори ячĕ Вăрăм истори ячĕ Аркану майĕ Т1/2 Хăват, МэВ Аркану продукчĕ
239Pu α 2.41·104 çул 5.244 235U
235U AcU Актини уран α 7.04·108 çул 4.678 231Th
231Th UY Уран Y β- 25.52 сехет 0.391 231Pa
231Pa α 32760 çул 5.150 227Ac
227Ac Ac Актини β- 98.62%
α 1.38%
21.772 a 0.045
5.042
227Th
223Fr
227Th RdAc Радиоактини α 18.68 кун 6.147 223Ra
223Fr AcK Актини К β- 22.00 минут 1.149 223Ra
223Ra AcX Актини X α 11.43 кун 5.979 219Rn
219Rn An Актинон α 3.96 s 6.946 215Po
215Po AcA Актини A α 99.99977%
β- 0.00023%
1.781 миллиçекунт 7.527
0.715
211Pb
215At
215At α 0.1 миллиçекунт 8.178 211Bi
211Pb AcB Актини B β- 36.1 минут 1.367 211Bi
211Bi AcC Актини C α 99.724%
β- 0.276%
2.14 минут 6.751
0.575
207Tl
211Po
211Po AcC' Актини C' α 516 миллиçекунт 7.595 207Pb
207Tl AcC" Актини C" β- 4.77 минут 1.418 207Pb
207Pb . арканмасть . .

Уранпа плутони пайлансан пулнă изотпĕсен бета радиохастар кил-йышĕсем тӳрлет

Уранпа плутони нейтронпа пенĕ хыççăн пайлансан пулнă изотпсем радиохастар кил-йышĕсем йĕркелеççĕ. Актинидсен атом тĕшĕнче нейтронсен пайĕ пысăкрах, арканман изотоп пуличчен чарăниччен темиçĕ хут бета-аркану пулать. Малтанхи аркану вăхăтĕнче хăвачĕ пысăкрах, çурма аркану тапхăрĕ пĕчĕкрех. Юлашки арканусенче хăвачĕ пĕчĕкрех, çурма аркану тапхăрĕ пысăкрах пулать. Семахран, уран-235 изотопăн 92 протонпа 143 нейтрон. Атома пайлама пĕр нейтрон кирлĕ, ун хыççăн 2-36 ирĕклĕ нейтрон пулса юлать. Çак 92 протонпа 142 нейтронран икĕ атом пулать. Пĕр атом 99 массăлă пулать тесен (39 протонпа 60 нейтрон) - (иттри-99), тепри 135 массăлă, 53 протонпа 82 нейтрон - йод-135. Вара çакăн пек бета радиохастар кил-йышсем пулаçççĕ:


Нуклид Т<sub)1/2
99Y 1.470(7) çеккунт
99Zr 2.1(1) çеккунт
99Nb 15.0(2) çеккунт
99Mo 2.7489(6) кун
99Tc 2.111(12)E+5 çул
99Ru арканмасть
Нуклид Т<sub)1/2
135I 6.57(2) сехет
135Xe 9.14(2) сехет
135Cs 2.3(3)E+6 çул
135Ba арканмасть

Вуламалли тӳрлет

  • Гусев Н.Г., Дмитриев П.П. Радиоактивные цепочки: Справочник. М.:Энергоатомиздат, 1988, 111 с. (вырăсла)
  • C.M. Lederer, J.M. Hollander, I. Perlman, Table of Isotopes, 6th ed., Wiley & Sons, New York 1968 (акăлчанла)

Каçăсем тӳрлет