Карачай-балкар чĕлхи

(Карачай-Палкар чĕлхи ҫинчен куҫарнӑ)

Карачай-балкар (карачай, балкар) чĕлхи (карач.-балк. къарачай-малкъар тил, таулу тил) — тĕрĕк чĕлхисенчен пĕри, карачайсемпе балкарсен тăван чĕлхи. Кăпчак ушкăнне кĕрет.

Карачай-палкар
Тăван ячĕ: къарачай-малкъар тил, таулу тил
Патшалăхсем: Раççей
Официаллă статус: Карачай-Черкес Республики, Кабарда-Балкар Республики
Калаçакансен пур йышĕ: 302.748 (халăх çыравĕ, 2002)
Классификаци
Категори: Еврази чĕлхисем
Алтай çемьи
Тĕрĕк турачĕ
Кăпчăк ушкăнĕ
Половец-кăпчăк кĕçĕн ушкăнĕ
Çырулăх: кириллица (карачай-балкар çырулăхĕ), диаспорăн — латиница
Чĕлхе кочĕсем
ISO 639-1:
ISO 639-2: krc
ISO 639-3: krc
Çавăн пекех пăхăр: Проект:Лингвистика

Карачай-Черкеспе Кабарда-Балкарта, Вăтам Азире, Турцире, Çывăх Тухăç çĕр-шывĕсенче саралнă. Раççейре чĕлхепе калаçакан 303 пин çын (2002 ç халăх çыравĕ) пурăнать.

Тĕп диалектсем: литература - карачай-баксан-чегем («ч»-диалекчĕ) тата тури балкар («ц»-диалекчĕ).

Литература карачай-балкар чĕлхи карачай-баксан-чегем диалекчĕн никĕсĕнчен хунать. Çырулăхĕ 1920-24 çç. арап çырăвĕпе, 1924-36 çç. — латтиницăпа, 1936 çултанпа — кириллицăпа çыхăннă.

Карачай-балкар чĕлхи Карачай-Черкесипе («Карачай-Черкес Республики чĕлхисен» саккунĕ, 1996) Кабарда-Балкар («Кабарда-Палкар Республики чĕлхисен» саккунĕ, 1995) Республикин патшалăх чĕлхисенчен пĕрри шутланать. Пĕрремĕшĕнче вăл карачай (къарачай тил), иккĕмĕшĕнче ăна балкар чĕлхи (малкъар тил) ятпа палăрать.

Вуламалли

тӳрлет
  • Акбаев Ш. Х. Фонетика диалектов карачаево-балкарского языка. Черкесск, 1963.
  • Алиев У. Б. Синтаксис карачаево-балкарского языка. М., 1973.
  • Аппаев А. М. Диалекты балкарского языка в их отношении к балкарскому литературному языку. Нальчик, 1960.
  • Ахматов И. Х. Карачаево-балкарский язык. Синтаксис. Ч. 2. Нальчик, 1992.
  • Гочиева С. А. Наречия в карачаево-балкарском языке. Нальчик, 1983.
  • Грамматика карачево-балкарского литературного языка. Ч. 1. Фонетика и морфология. М., 1979.
  • Грамматика карачаево-балкарского языка. Под ред. Н. А. Баскакова. Нальчик, 1966.
  • Грамматика карачаево-балкарского языка. Фонетика. Морфология. Синтаксис. Нальчик, 1976.
  • Карачаево-барлкарско-русский словарь. Под ред. Э. Р. Тенишева. М., 1965.
  • Къарачай-малкъар тилни грамматикасы. Нальчик, 1970.
  • Отаров И. М. Лексикология карачаево-балкарского языка. Нальчик, 1982.
  • Русско-карачаево-балкарский словарь. Нальчик, 1970.
  • Толковый словарь карачаево-балкарского языка. Т. 1. Нальчик, 1995.
  • Урусбиев И. Х. Спряжение глагола в карачаево-балкарском языке. Черкесск, 1963.
  • Хабичев М. А. Карачаево-балкарское именное словообразование. Черкесск, 1989.
  • Хабичев М. А. Карачаево-балкарское именное формообразование. Черкесск, 1991.
  • Хаджилаев Х.-М. И. Очерки карачаево-балкарской лексикологияя. Черкесск, 1970.
  • Чеченов А. А. Историческая фонетика карачаево-балкарского языка. М., 1996.
  • Чеченов А. А. Проблемы формирования языка карачаевцев и балкарцев. М., 1996..

Каçăсем

тӳрлет
 
Wikipedia
Википедин [[:{{{code}}}:|карачай-палкар чĕлхи уйрăмĕ]].

Карачай-балкар чĕлхиллĕ сайтсем

тӳрлет
  • Къарачай-Черкес Республика — Карачай-Черкес Республикин хыпарĕсем, сăмахсарсем, литература тĕслĕхĕсем
  • Karacai Balkar 2009 ҫулхи Ака уйӑхӗн 6-мӗшӗнче архивланӑ. — Турккă сайчĕ, карачай-балкарла, турккăлла тата акăлчанла
  • Karachay-Малхар — Карачай-балкарла/акăлчанла
  • Karachay Malxar home page — Австрали сайчĕ, карачай-балкарла/акăлчанла
  • Millet — Этносăн кун-çулĕпе культури — карачай-балкарла/вырăсла
  • Silpagarlani Ahmad — Кил страници, карачай-балкар алфавичĕн материалĕсем
  • www.elbrusoid.org — карачай-балкар порталĕ.


 
Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр.
Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла.